Dictionaries | References

मात्र

   { mātra }
Script: Devanagari
See also:  मात्रा

मात्र     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
See : केवल, अकेला, सिर्फ़, सिर्फ़

मात्र     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
mātra n S The primitive subtil or invisible type of visible elementary matter. 2 The whole, the whole order or class, the entire thing. Ex. मनुष्य- मात्र पापी आहे.
Only, merely, barely, solely. Ex. काडीमात्र, अणुमात्र, क्षणमात्र, वितस्तिमात्र; भातमात्र खा भाजीपाला तुला वर्ज्य; तुला मात्र बुलाविलें. 2 Used as s f and improperly for मात्रा in its first sense.

मात्र     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
ad   Only.
  The whole class, as मानुष्यमात्रा.

मात्र     

क्रि.वि.  अगदी , केवळ , निव्वळ , नुसता , बरीक .

मात्र     

 न. 
 स्त्री. अक्षरांतील मात्रा मात्रा अर्थ १ पहा .
 स्त्री. ( महानु .) अल्पकाळ . ' मात्र चौथ्या विभागातें म्हणतलें .' - वि ९६ .
दृश्य तात्त्विक द्रव्याचें प्राथमिक सूक्ष्म , अदृश्य चिन्ह .
समुदाय ; सगळी जात - वर्ग ; साकल्य ; वस्तुजात . मनुष्यमात्र पापी आहे . - क्रिवि .
केवळ ; फक्त ; नुसता ; च ; बरीक . उदा० काडी - क्षण - वितस्ति - मात्र . भात मात्र खा , भाजीपाला तुला वर्ज्य .
यत्किंचित ; थोडेसें . या दवतींत मात्रसें पाणी घालून आण . [ सं . ]

मात्र     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
मात्र  m. am. a Brāhman of the lowest order i.e. only by birth, [Hcat.]
मात्र  n. n. an element, elementary matter, [BhP.]
अङ्गुल-मात्रम्   (ifc.) measure, quantity, sum, size, duration, measure of any kind (whether of height, depth, breadth, length, distance, time or number e.g., a finger's breadth, [Pañcat.] ; अर्थ-मात्रम्, a certain sum of money, ib.; क्रोश-मात्रे, at the distance of a Kos, [Hit.] ; मास-मात्रे, in a month, [Lāṭy.] ; शत-मात्रम्, a hundred in number, [Kathās.] )
ROOTS:
अङ्गुल मात्रम्
राज-मात्रम्   the full or simple measure of anything, the whole or totality, the one thing and no more, often = nothing but, entirely, only (e.g., the whole class of kings, [ŚāṅkhŚr.] ; भय-म्°, all that may be called danger, any danger, [VarBṛS.] ; रति-म्°, nothing but sensuality, [Mn.] ; शब्द-मात्रेण, only by a sound, [Śak.] )
ROOTS:
राज मात्रम्
मात्र  mfn. mf( and )n. (ifc.) having the measure of, i.e. as large or high or long or broad or deep or far or much or many (cf.अङ्गुष्ठ-, ताल-, बाहु-, यव-, तावन्-, एतावन्-म्°)
प्राण-यात्रिक-म्°   Possessing (only) as much as or no more than (cf.)
ROOTS:
प्राण यात्रिक म्°
त्रि-म्°   amounting (only) to (pleonastically after numerals; cf.)
ROOTS:
त्रि म्°
पदाति   being nothing but, simply or merely (cf.-, मनुष्य-म्°; after a pp. = scarcely, as soon as, merely, just e.g.जात-म्°, scarcely or just born, [Mn.] ; कृष्ट-म्°, merely ploughed, KātyŚr.; भुक्त-मात्रे, immediately after eating, [Mn.] )
मात्र   b°त्रक &c. See p.804, cols. 2, 3.

मात्र     

मात्र [mātra] a.  a. (-त्रा,
-त्री  f. f.) [मा-त्रन्] An affix added to nouns in the sense of 'measuring as much as', 'as high or long, or broad as', 'reaching as far as', as in ऊरुमात्री भित्तिः; पञ्चदशयोजनमात्रमध्वानमतिचक्राम K.; (in this sense the word may as well be considered to be मात्रा at the end of comp. q. v. below).
-त्रः   A Brāhmaṇa of the lower order (by brith).
त्रम् A measure, whether of length, breadth, height, size, space, distance or number; अग्रे तिष्ठत मात्रं मे [Bhāg.6.11.5;] usually at the end of comp, i. e. अङ्गुलिमात्रम् a 'finger's breadth'; किंचिन्मात्रं गत्वा 'to some distance'; क्रोशमात्रे 'at the distance of a Krośa', रेखामात्रमपि 'even the breadth of a line, as much as a line'; रेखामात्रमपि क्षुण्णादा मनोर्वर्त्मनः परम्, (न व्यतीयुः) [R.1.17;] so क्षणमात्रम्, निमिष- मात्रम् 'the space of an instant', शतमात्र 'a hundred in number'; so गजमात्र 'as high or big as an elephant'; तालमात्र, यवमात्र &c.
The full measure of anything, the whole or entire class of things, totality; जीवमात्रम् or प्राणिमात्रम् 'the entire class of living beings'; मनुष्य- मात्रो मर्त्यः 'every man is mortal'; वस्तुमात्रपक्षकोऽनुपसंहारी (हेतुः) Tarka K.; मानुषमात्रदुष्करं कर्मानुष्ठितम् [Dk.]
The simple measure of anything, the one thing and no more, often translateable by 'mere', 'only', 'even'; जातिमात्रेण [H.1.58] 'by mere caste', टिट्टिभमात्रेण समुद्रो व्याकुलीकृतः 2.149. 'by a mere wag-tail', वाचामात्रेण जाप्यसे Ś.2 'merely by words'; so अर्थमात्रम्, संमानमात्रम् [Pt.1.83;] used with past participles मात्र may be translated by 'as soon as', 'no sooner than', 'just'; विद्धमात्रः [R.5.51] 'as soon as pierced'; 'when just pierced'; भुक्तमात्रे 'just after eating'; प्रविष्टमात्र एव तत्र- भवति Ś.3 &c.
An element, elementary matter; अहं पयो ज्योतिरथानिलो नभो मात्राणि देवा मन इन्द्रियाणि [Bhāg. 1.59.31.]

मात्र     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
मात्र  n.  (-त्रं)
1. The whole, the entire thing or class of things.
2. (Adv.) Only, solely, (exclusive and identical, the very thing.)
3. The primitive subtle or invisible type of visible elementary matter.
4. A pleonastic addition to words.
 f.  (-त्रा)
1. Requisite, material.
2. Quantity, measure.
3. A little.
4. An ear-ring.
5. Wealth, subs- tance.
6. A short vowel.
7. A moment.
8. Quantity in metre or prosody, a syllabic foot.
9. The upper or horizontal limb of the Nāgarī characters.
E. मा to measure, Unādi aff. त्रन्, fem. aff. टाप्
ROOTS:
मा त्रन् टाप्

मात्र     

See : केवल

Related Words

निमेष-मात्र   कर्णुसो उदार, मागिल्‍ले मात्र मिळेना   उल्लवंच्याक उत्रकुमारू, करच्याक मात्र आंगचोरू   ब्रम्हदेव संगळयांक मुज बांधता, आपल्यांकमुज बांधुक मात्र विसल्लो   बेशुद्धि एकदम येऊं शकते, उलट शुद्धि मात्र हळू हळू येत येत येते   घरीं नाहीं औरस, बाहेर मात्र चौरस   दुडु सगळे वाटेने व्हरता, स्वर्गा वाट मात्र चुकता   आळशाचे तोंड मोठे पण हात मात्र कोते   ईश्र्वर मात्र, असे पवित्र   मात्र   सारें झाल शिंसफूल मात्र राहिलें   सर्व गाय अपवित्र पण शेपूट मात्र पवित्र   आफू मात्र   जीव-मात्र   आईबापे जन्माचे मात्र सोबती पण कर्माचे सोबती नाहीत   किंचित मात्र   एउटा मात्र   मात्र एक   मुलगा देखणा, मात्र अक्कल उणा   नांवाचे मात्र बळवंत, चटदिशीं नाहीं उठत   निमिष-मात्र   राजानें गू खाल्ला तर तो औषधाकरितां आणि गरिबानें खाल्ला तर मात्र तो पोटाकरितां   only   alone   solo   unaccompanied   unique   lonesome   singular   sole   lone   solitary   provided that   परमन्त्र   hand to mouth buying   चोखट चिरा, दातीं कुरा   च्युतक   सूक्ष्मभूत   रंजक पिणें   विलास करते जिवाला, शिळें पाणी देवाला   परोपदेशांत पंडितपणा स्वतःच्या आचरणांत उणेपणा   provided that substitutes are engaged only in necessitious cases   गोसाव्याशीं झगडा, आणि राखाडीशी भेट   घरांत मोतादी, पोशाख अमदाबादी   आपलें व्यंग लोकांस सांगणें, हेंच शत्रूस आनंद करणें   तन्मात्रता   अर्धमात्रिक   एका पैशाची खरेदी, दोन पैशांचा काढा   भटो सुगूर मांड पेरघार   माझ्या दरिद्री बहिणीला, कैसें नेऊं वैकुंठाला   प्रमन्त्र   दमडीचें घेणें आणि खंडीचा भाव   देनेकू ना लेनेकू. (पण) लढनेकू मजबूद   देवु जाला लागी, मन गेलें दूर   निव्वळ   पाटीब्व्हर बोलणें, गुंजभर अर्थ   शेंडीशेपटी   शेजीची केली आस, तिळतिळ तुटे मांस   शेजीवांचून सरेना आणि घडीभर पटेना   शेजीविणें सरेना आणि घडीभर पटेना   शेजीशीं पटेना, नि शेजीवांचून करमेना   सगळो माजो गांव, पाय दवरुंक ना ठाव   वाग्मात्र   खानेकू मैं और लढनेकू मेरा बडा भाई   दूधभात खाणें   लढनेकू तुम् और खानेकू हम्   घरदार तुमारा, कोठीको हात मत लगाव   खायला अजी करावयाला शेजी   आईचा काळ, बायकोचा मवाळ   फेस्त करता गांव, प्रेजिदेन्तीचें नांव   फेस्त करता गांव, व्हिगाराचें नांव   पाटापुढें रांगोळी, ताटामध्यें माधुकरी   लोका ऐकवी चतुर वाणी, करणी करतो मूर्खावाणी   रुचि आसा, जिर्वण ना   घरचा वाघ आणि बाहेरची शेळी   घरांत नाही लोटा, दिमाख मोठा   घातला कणा मोडत नाहीं, भरली घागर डुचमळत नाही   घेवंचाक सगळे येत्ताति, दिवंचाक कोणइ येनाति   घोड्याचे (हत्तीच्या) पायीं येणें आणि मुंगीचे पायी जाणें   सासू सांगे सुनेस बूध, आपण पी ऊन ऊन दूध   गरीबाला भाकर, श्रीमंताला तुपसाखर   आब लाभ ना नफा, आणि रिकामा धका   जात कैकाड्याची, मिजास बादशहाची   अतिशय करणें तें तर व्यर्थ घालविणें   खाण्याला मिळेना आणि काम सरेना   असतां एक प्राणी, बहु कल्पना मनी   आंबे राखायचे, चाखायचे नाहीत   चोजाचें ओझें, ढुंगणाला थंडी वाजे   चुकी मनुष्‍यापासून होती, शोधतांना कठीण पडती   तन्मात्रिक   ताकय धवें दुधय धवें   तुझा मंत्र नोहे बरा, माझा बैल चुके मोर्‍हा   तण लासून गोबोर   कामा चोर, मुशार्‍या हजर   अन्नपाणी त्यजी शेराचीं भजीं   अभिमान स्वदोष लपवितो, दुजयाचा प्रकट करितो   उत्तरमात्र   उद्योगाला धरण आणि आळसाला मरण   उनन्सत्तरी   उनसट्ठी   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP