अंत्येष्टिसंस्कार - बाराव्या दिवसाचे कृत्य

हिंदू धर्मामध्ये जन्मापासून अंतापर्यंत, सोळा संस्कार सांगितले आहेत; त्यांतील, हा शेवटचा संस्कार.


षोडशी
(उत्तरेकडे तोंड करुन, सोळा चट करावेत, १६ पाने मांडून, त्यावर उत्तराग्र दर्भ ठेवून, चट करावे. १६ पिठाचे पिंड करुन ठेवावेत. आचमन करुन एक दर्भाचे पवित्रक घालावे. अमंत्रक प्राणायाम करावा. दक्षिणेकडे तोंड करुन बसावे.)
तिथिर्विष्णुस्थतावारो नक्षत्रं विष्णुरेव च । योगश्च करणं चैव सर्वं विष्णुमयं जगत् ॥
अद्यपूर्वोच्चरितवर्तमान एवं गुणविशेषण विशिष्टायां पुण्यतिथौ मम आत्मन: श्रुतिस्मृति पुराणोक्त फलप्राप्त्यर्थं गोत्रस्य प्रेतस्य प्रेतत्व निवृत्योत्तमलोकप्राप्त्यर्थं अतिक्रान्तमाद्यमासिकं सपिंड्यधिकारार्थमपकृष्योन मासिकादीन्यूनाब्दिकान्तानि पंचदशेति षोडश मासिक श्राध्दानि आमान्नेन एकोद्दिष्ट विधिना तंत्रेण करिष्ये (उदक सोडावे.) (अपसव्य करावे. भांड्यात पाणी घेऊन, त्यांत गंध, तुळस, तीळ व दर्भ, घालून, तिलोदक करावे.
क्रियतां म्हणून, प्रत्येक चटावर, दर्भ द्यावा.) गोत्र प्रेत आद्यमासिके क्षण: क्रियतां
(१) ...गोत्र...प्रेत ऊनमासिके क्षण: क्रियतां
(२) ...गोत्र...प्रेत द्वितीयमासिके क्षण: क्रियतां
(३) ...गोत्र...प्रेत त्रैपक्षिक मासिके क्षण: क्रियतां
(४) ...गोत्र...प्रेत तृतीयमासिके क्षण: क्रियतां
(५) ...गोत्र...प्रेत चतुर्थमासिके क्षण: क्रियतां
(६) ...गोत्र...प्रेत पंचमासिके क्षण: क्रियतां
(७) ...गोत्र...प्रेत षष्टमासिके क्षण: क्रियतां
(८) ...गोत्र...प्रेत ऊनषाण्मासिक क्षण: क्रियतां
(९) ...गोत्र...प्रेत सप्तममासिके क्षण: क्रियतां
(१०) ...गोत्र...प्रेत अष्टममासिके क्षण: क्रियतां
(११) ...गोत्र...प्रेत नवममासिके क्षण: क्रियतां
(१२) ...गोत्र...प्रेत दशममासिके क्षण: क्रियतां
(१३) ...गोत्र...प्रेत एकादशमासिके क्षण: क्रियतां
(१४) ...गोत्र...प्रेत द्वादशमासिके क्षण: क्रियतां
(१५) ...गोत्र...प्रेत ऊनाब्दिकमासिके क्षण: क्रियतां
(१६) (याप्रमाणे चटावर क्षणाचे दर्भ द्यावे.)
...गोत्र...प्रेत आद्यमासिकादि ऊनाब्दिमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं पाद्यमुपतिष्ठतां ।
(तिलोदक द्यावे.)
...गोत्रस्य..प्रेतस्य आद्यमासिकादि ऊनाब्दिकमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं आसनमुपतिष्ठतां (सर्व चटांवर तीळ दर्भाचे आसन द्यावे.) नंतर प्रत्येक चटासमोर दक्षिणाग्र दर्भ ठेवून त्यावर सोळा द्रोण उताणे ठेवावेत. तिलोदकाने प्रोक्षण करावे. द्रोणावर दक्षिणाग्र एक एक दर्भ ठेवावा. द्रोणात पाणी घालावे. गंध, तुलसीपत्र, माका घालून अर्घ्य तयार करावे. समोरच्या द्रोणातील अर्घ्य समोरच्या चटावर द्यावे. अगोदर द्रोणावरील दर्भ चटावर ठेवावे.
...गोत्र...प्रेत आद्यमासिकादि ऊनाद्विकमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं अर्घ्यमुपतिष्ठतां ...गोत्र...प्रेत आद्यमासिकादि ऊनाब्दिकमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं गंध माल्य तुलसीदल भृंगिराजपत्रमुपतिष्ठतां (गंध, फूल, तुळस, माका प्रत्येक चटावर घालावे.) ...गोत्र...प्रेत आद्यामासिकादि ऊनाब्दिकमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं आच्छदनार्थे तिला: उपतिष्ठंतां (तीळ घालावे.)
गोत्राय प्रेताय आद्यमासिकादि ऊनाब्दिकमासिके प्रत्येकं प्रत्येकं दास्यमान आमान्नं यथाशक्ति सोपस्करं दक्षिणा तांबूलसहितं उपतिष्ठतां (तिलोदक द्यावे. नंतर प्रत्येक चटासमोर एक एक दक्षिणाग्र दर्भ ठेवावा. त्यावर तिलोदक प्रोक्षण करावे व पुढील उच्चार करुन प्रत्येक चटासमोर पिंड द्यावे.)
....गोत्राय....प्रेताय आद्यमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १
....गोत्राय....प्रेताय ऊनमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां २
....गोत्राय....प्रेताय द्वितीयमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ३
....गोत्राय....प्रेताय त्रैपक्षिकमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ४
....गोत्राय....प्रेताय तृतीयमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ५
....गोत्राय....प्रेताय चतुर्थ मासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ६
....गोत्राय....प्रेताय पंचममासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ७
....गोत्राय....प्रेताय षष्ठमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ८
....गोत्राय....प्रेताय ऊनषाण्मासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ९
....गोत्राय....प्रेताय सप्तममासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १०
....गोत्राय....प्रेताय अष्टममासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां ११
....गोत्राय....प्रेताय नवममासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १२
....गोत्राय....प्रेताय दशममासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १३
....गोत्राय....प्रेताय एकादशमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १४
....गोत्राय....प्रेताय द्वादशमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १५
....गोत्राय....प्रेताय ऊनाब्दिकमासिकश्राध्दे अयं सक्तुपिंड उपतिष्ठतां १६
पिंडोपरि तिलोदकमुपतिष्ठतां (सर्व पिंडावर तिलोदक द्यावे.) अभ्यंजनजिने उपतिष्ठतां (तूप, काजळ लावावे.) गंध माल्य तुलसीदल भृंगिराजपत्रमुपतिष्ठतां (गंध, फूल, तुळस, माका प्रत्येक पिंडावर घालावा.) धूपमुतिष्ठतां (धूप, दीप दाखवावा.) प्रत्येक पिंडासमोर थोडेथोडे पीठ ठेवून त्याचा नैवेद्य दाखवावा.)
नैवेद्यार्थे सक्तुपिष्ठनैवेद्यमुपतिष्ठतां तांबूल दक्षिणामुपतिष्ठतां (प्रत्येक चटावर सुपारी व दक्षिणा ठेवावी. प्रत्येक पिंडाजवळ थोडथोडे पीठ ठेवून त्यावर तिलोदक द्यावे.)
सक्तुशेष विकिरमुपतिष्ठतां । अनादिनिधनो देव: शंखचक्रगदाधर: ।
अक्षय्य: पुंडरिकाक्ष: प्रेतमुक्तिप्रदोभव ॥
अभिरम्यतां अभिरतास्म: (प्रत्येक चट व पिंड यांना दर्भ लावावा.)
इदं सकुश तिलोदक प्रेताप्यायनमस्तु अस्तु प्रेताप्यायनं (सर्व तिलोदक अंगठयावरुन ओतावे.)

N/A

References : N/A
Last Updated : January 29, 2022

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP