अध्याय ३८ वा - श्लोक ३६ ते ४३

भगवांस्तमभिप्रेत्य रथांगांकितपाणिना । परिरेभेऽभ्युपाकृप्य प्रीतः प्रणतवत्सलः ॥३६॥

दानपति हा श्वफल्कतनय । अक्रूरनामा आत्मप्रिय । उद्देश मात्र कंसकार्य । परि विशुद्धहृदय वोळखिला ॥३९५॥
मदर्थ धाडिला येथें कंसें । हें जाणोनि हृषीकेशें । स्वसामर्थ्यें क्षेममिसें । आदिपुरुषें सुचविलें ॥९६॥
दंडप्राय चरणां निकटीं । सवेग देखोनियां जगजेठी । सुदर्शनांकित हस्तें मुष्टी । धरूनि पोटीं कवळिला ॥९७॥
कवटाळूनि दक्षिण करें । हृदयीं धरिला स्नेहभरें । प्रणतवत्सलें श्रीधरें । अत्यादरें तोषविला ॥९८॥
तापसान्निध्यें नवनीत । तेंवि संतप्त शरणागत । देखोनि द्रवे हृदयांत । यालागिं प्रणतवत्सल तो ॥९९॥

संकर्षणश्च प्रणतमुपगुह्य महामनाः । गृहीत्वा पाणिना पाणी अनयत्सानुजो गृहम् ॥३७॥

तैसाचि नमितां संकर्षणही । अक्रूरा कवळूनि दोहीं बाहीं । सप्रेम आळिंगूनि हृदयीं । वाङ्मनदेहीं तोषविला ॥४००॥
मनःसंकल्प सत्य ज्याचा । स्थितिलयसंभव चराचरांचा । कर्ता म्हणोनि वदति वाचा । महामना या अभिधानें ॥१॥
सुटतां आलिंगनाची मिठी । धरूनि जोडिला अंजुळीपुटीं । सानुज बलराम जगजेठीं । आणिता जाला गृहांत ॥२॥
गृहामाजी नेलिया वरी । काय करिता जाला शौरि । तें व्याख्यान प्रेमादरीं । म्हणे अवधारीं शुक राया ॥३॥

पुष्ट्वाऽथ स्वागतं तस्मै निवेद्य प्रवरासनम् । प्रक्षाल्य विधिवत्पादौ मधुपर्कार्हणमाहरत् ॥३८॥

गृहीं प्रवेशल्या नंतरें । स्वागत पुसोनि मधुरोत्तरें । अक्रूरातें अत्यादरें । श्रेष्ठासन अर्पिलें ॥४॥
श्रेष्ठाहूनि श्रेष्ठतर । तये आसनीं तो अक्रूर । बैसवोनि रोहिणीकुमर । जाला तत्पर पूजेतें ॥४०५॥
घेऊनि सर्वोपचारसिद्धि । चरण क्षाळूनि यथाविधि । अर्घ्यपाद्यमधुपर्कादि । यथोचित पैं समर्पिलें ॥६॥

निवेद्य गां चातिथये संबाह्य श्रांतमादृतः । अन्नं बहुगुणं मेध्यं श्रद्धयोपाहरद्विभुः ॥३९॥

अपूर्वदर्शन म्हणिजे अतिथि । यालागिं भावें अक्रूराप्रति । धेनु अर्पूनि सप्रेमभक्ति । श्रमोपशांति पैं केली ॥७॥
करूनि शरीरसंवाहन । विनयभावें श्रमापहरण । परमादरें पुरस्करून । भोजनालागून प्रार्थिलें ॥८॥
लेह्य पेय चोष्य खाद्य । भक्ष्यभोज्यादि पदार्थ विविध । सूपशास्त्रोक्त रसांचे स्वाद । बहुगुणशब्दें बोलिजे ॥९॥
क्षुधाहरण श्रमापहरण । निद्रा तंद्रा तृषा न्यून । आयुश्यसत्त्वबलवर्धन । हे बहुगुण ज्या अन्नीं ॥४१०॥
रोगनिवृत्ति सुखोत्पत्ति । स्वस्थचित्तें वाढे सुमति । यालागीं सर्वेंद्रियांची प्रीति । यथोचितीं उपचारीं ॥११॥
मेद्य म्हणिजे परमपवित्रें । रसाळें स्निग्धें हृद्यें स्थिरें । ऐसीं अन्नें श्रद्धादरें । अर्पिलीं यदुवीरें समर्थें ॥१२॥
सन्निध बैसोनि रामकृष्ण । मधुरोत्तरीं कृतप्रार्थन । परमानंदा माजि निमग्न । श्वफल्कनंदन जेविला ॥१३॥
गंडूषपात्रीं आंचवण । मलयजगंधें करोद्वर्तन । क्षाळूनि हस्तपादवदन । दिव्यवसनें पूसिलें ॥१४॥
भोजनोत्तरील जे उपचार । परिसें परीक्षिति सादर । जैसें निरूपी व्यासकुमर । तें समग्र अवधारा ॥४१५॥

तस्मै भुक्तवते प्रीत्या रामः परमधर्मवित् । मुखवासैंर्गधपाल्यैः परां प्रीतिं व्यधात्पुनः ॥४०॥

भोजनोत्तर अक्रूराप्रति । मुखवासादि उपचारपंक्ति । राम धर्मज्ञ परमप्रीति । यथानिगुती समर्पी ॥१६॥
सुवर्णतगटां समान पर्णें । चर्चूनि मुक्ताफळांच्या चूर्णें । केतकीखादिर गुप्तसुवर्णें । क्रमुक कर्पूर घोळींव ॥१७॥
एळा लवंगा कंकोळ । जाजीपत्री जाजीफळ । केश नागर सह तांबूळ । त्रिदशगुणमेळमंडित ॥१८॥
ऐसा तांबूल समर्पून । तद्गत पूर्वरसष्ठीवन - । परित्यागार्थ तद्भाजन । पुढें आणून ठेविलें ॥१९॥
केशरमिश्रित चंदनटिळा । अक्षता जैशा माणिक्यकिळा । भ्रूमाजि कस्तूरीचा टिकला । श्रवणीं भरिला पौष्येय ॥४२०॥
जवादिमिश्रित मलयजउटी । आपाद सुमनमाळा कंठीं । विचित्र गुच्छ खोविले मुकुटीं । सौरभ्यमुष्टि । उधळिलिया ॥२१॥
सुरभिनिर्यासचूर्णशलाका । अग्रीं योजूनियां पावका । रामें अर्पूनि स्वफल्कतोका । उत्कृष्टा तोखा पावविलें ॥२२॥
रामकृष्णें पूजिला ऐसा । नंदें अभिवंदिला शिरसा । मधुरोत्तरीं मार्गक्लेशा । हरिता झाला तें ऐका ॥२३॥

पपृच्छ सत्कृतं नंदः कथं स्थ निरनुग्रहे । कंसे जीवति दाशार्ह सौनपाला इवावयः ॥४१॥

ऐसा अक्रूर सम्मानिला । त्यासि नंद बोलता झाला । दाशार्ह शब्दें अक्रूराला । संबोधन नंदाचें ॥२४॥
नंद म्हणे गा श्वफल्कतनया । जिवंत असतां कंसा निर्दया । तुम्हांसि दुर्लभं सुखाची छाया । यत्नें कैसिया वांचलां ॥४२५॥
पशुघ्नें पोसिलीं जेंवि मेंढरें । तैशा प्रजा कंसें क्रूरें । केव्हां छेदील न कळे शिरें । सदा धोसरें घालिती ॥२६॥
अनुग्रह म्हणिजे प्रसन्नता हे कदापि नाहीं कंसचित्ता । यालागीं निरनुग्रह तत्त्वता । अतिक्रूरता पशुघ्न ॥२७॥
सौन म्हणिजे पशुहिंसका । मेंढरा अविनामें ओळखा । तैसाच कंस पाळक लोकां । म्हणे श्वफल्कात्मजानंद ॥२८॥

योऽवधीत्स्वसुस्तोकान्क्रोशंत्या असुतृप् खलः । किं नु स्वित्तत्प्रजानां वः कुशलं विमृशामहे ॥४२॥

अहो जो बहिणीचीं लेंकुरें । आक्रंदतां ते झिडकूनि करें । हिरोनि आपटी क्रूरप्रहारें । कठोर अंतरें निर्लज्ज ॥२९॥
प्राणपोषक लांडगे व्याघ्र । तैसा खळकर्मा घोर । कीं अपत्यभक्षक सर्प मार्जार । तैसा निष्ठुर दुरात्मा ॥४३०॥
ऐसिया कंसप्रजांचें जिणें । दुर्लभ सचिंत क्षणें क्षणें । त्या तुम्हांसि कुशल पुसणें । कवण्या गुणें दानपते ॥३१॥
व्याघ्रानिकटी बांधिली गाय । पाणी पिऊनि चारा खाय । तिचें काळिज करपोनि जाय । तोचि न्याय तुम्हां सर्वां ॥३२॥
तेथ कोणतें कुशल पुसणें । अक्रूरा लागूनि नंद म्हणे । ऐसीं ऐकोनि सुनृतवचनें । तोषला मनें दानपति ॥३३॥

इत्थं सूनृतया वाचा नंदेन सुसभाजितः । अक्रूरः परिपृष्टेन जहावध्वपरिश्रमम् ॥४३॥

सभास्थानीं कृतसम्मान । माधुर्यगिरा प्रश्नें करून । अक्रूर पावला समाधान । संसारशीण विसरला ॥३४॥
अनेकयोनि परिभ्रमतां । मार्गीं जो श्रमला होता । रामकृष्णें सम्मानिता । नंदप्रश्नें तो हरला ॥४३५॥
शुकें हा वृत्तांत नृपा कथिला । इतुकेनि अध्याय संपूर्ण झाला । अठतिसावा तो वाखाणिला । पुढें श्रोत्यांला सूचना ॥३६॥
एकोणचाळिसाव्या आंत । मथुरे जाईल कृष्णनाथ । तेव्हां गोपिका विरहें तप्त । रुदती वदती विविधोक्ति ॥३७॥
आणि अक्रूरें करितां यमुनास्नान । जळीं देखोनि रामकृष्ण । उन्मज्जनीं रथीं देखोन । पुन्हा निमग्न होऊनी ॥३८॥
जळीं देखेल तो विश्वरूप । सद्गद अष्टभावीं सकंप । होईल स्तवनार्थ साटोप । कथाकलाप तो परिसा ॥३९॥
एकनाथ चंद्रबिंब । चिदानंदाची धवळ शोभ । स्वानंदपीयूषाचा लाभ । गोविंदकिरणीं दयार्णवा ॥४४०॥
तें हें अष्टादश सहस्र । श्रीमद्भागवत पुराण थोर । परमहंससंहितासार । स्कंध सुंदर दशम हा ॥४१॥
शुकपरीक्षितिसंवाद । अक्रूरभेटीचा आनंद । दयार्णवोक्त महाराष्ट्र विशद । अठतिसावा संपला ॥४२॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणेऽष्टादशसाहस्र्‍यां पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कंधे श्रीशुकपरीक्षित्संवादे हरिवरदाटीकायां दयार्णवानुचरविरचितायामक्रूरश्रीकृष्णसप्रेमदर्शनं नाम अष्टत्रिंशत्तमोऽध्यायः ॥३८॥
श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ श्लोक ॥४३॥ टीका ओव्या ॥४४२॥ एवं संख्या ॥४८५॥ ( अडतिसावा अध्याय मिळून ओवीसंख्या १७८१५ )

अडतिसावा अध्याय समाप्त.