पतिव्रताआख्यान

( ओव्या. )

वेद सर्वांसी आधार । वेद सर्वांचें माहेर । वेदाचेनि पैलपार । पावले सर्व ॥१॥
तेथें बुद्धि पतिव्रता । दुबळी होवोनि दुश्चिता । गेली सांगावया हिता । आपुलें गुज. ॥२॥
वंदोनि श्रुतिमायेसी । सांगे दु:खाचिया राशी, । ‘ ऐकमाते ! स्त्री देहासी । निर्मिलें कोणें ? ॥३॥
स्त्रियेच देह अमंगळ, । स्त्रीदेह पापासी मूळ, । स्त्रीदेहाचा विटाळ । मानिती ज्ञानी. ॥४॥
स्त्रीदेह हें कोडें धन । स्त्रीचा देह पराधीन । स्त्रीदेह उघडें वान । झांकितां नये. ’ ॥५॥
मग ह्मणे श्रुती आई, । ‘ ऐकलें कीं बुद्धिबाई ! । स्त्रीदेहाची नवाई । सांगतें तुज. ॥६॥
स्त्रीदेह रामाची सीता । रुक्मिणी श्रीकृष्णकांता । स्त्री द्रुपदाची दुहिता । अहिल्या तारा ॥७॥
वसिष्ठाची अरुंधती । अत्रीची अनुसूयासती । ऐशा स्त्रिया धन्य किती । जाल्या त्या सांगूं. ’ ॥८॥
बुद्धि ह्मणे, ‘ ऐक माते ! । धन्य होते त्यांचे भर्ते । जोडा माझिया दैवतें । मिळाला कैसा ? ॥९॥
होतें पायें लंगडा लुळा । नाहीं नाक कान डोळा । रूपाचा सोहळा । काय वो सांगूं ? ॥१०॥
असो जैसा तैसा तरी । ऐक स्वभावाची परी । अविद्या दुराचारी । ठेविली तेणें. ॥११॥
करितां तयेसी संसार । शतावधि जालीं पोरें । मन आणि अहंकार । थोरले पुत्र. ॥१२॥
त्यांनीं पापाचे पर्वत । उभारिले असंख्यात । विषयभोगें उन्मत्त । होवुनी ठेले. ॥१३॥
आशा तृष्णा कल्पना । लेकी जाल्या या तुफाना । न ह्मणती थोरसाना । भोगिती सर्व. ॥१४॥
कामक्रोधादि लेंकुरें । खोडकर अनिवार । त्यांनीं हागोनिया घर नासिलें सर्व ॥१५॥
हृदयाच्या माजघरीं । पति निजतो विळभरी । बरळतो नानापरी । अविद्यायोगें. ॥१६॥
ह्मणे जन्मतो मरतो । पापपुण्यादि भोगितो । स्वर्गनरकासि जातो । वारंवार. ॥१७॥
माझें घर, माझें दार, । माझी संपत्ति, हें पोर । माझा अवघा संसार । असावा सदा. ॥१८॥
असो. आतां मायाबाई ! । करूं उपवासी काई ? । व्रत आचरोनि पाही । जाळीन देह. ’ ॥१९॥
श्रुति ह्मणे, ‘ पतिव्रते ! । ऐक लेकी गुणवंते । माझें वचन निरुतें । सांगतें तुज. ॥२०॥
पतिवांचोनि वृथा ( व्रता ? ) स्त्रियेनें करूं नये सर्वथा । पतियोगें पतिव्रता । धन्य पैं जाल्या. ॥२१॥
स्त्रियांचा तो पति देव । व्रतदान पुण्यें सर्व । पति स्त्रियेचा तीर्थराव । वंदावा सदा. ॥२२॥
पति जाणावा निर्दोष । पाहूं नये त्याचा दोष । सदा सर्वदा संतोषें । सेवावा पति. ॥२३॥
पति मानावा गनगोत । पति स्त्रीचा परम आप्त । पति स्त्रियेचा परमार्थ । जाणावा सर्व. ॥२४॥
करिता नित्य पतिसेवा । संतोष वाटतो देवा । लक्ष्मी पार्वती हेवा । करिती तिचा. ॥२५॥
बुद्धि लेकी ! धरी धीर । माघारी घरासी फीर । भर्ताराची निरंतर । करावी सेवा. ॥२६॥
वडिल बंधु तुझा सखा । विवेक नेई पाठिराखा । करिल अविद्येचा वाखा । देईल घालवूनि. ॥२७॥
मन आणि अहंकार । अविद्येचा जो विस्तार । करिल तयाचा संहार । विवेक हा. ॥२८॥
घेउनि विवेकाचा फाटा । झाडुनि काढीं चारी वाटा । शमदमादि चोखटा । घाली गे ! सडा. ॥२९॥
मुमुक्षता घेउनी फणी । घाली त्रिगुणाची वेणी । शुद्धसत्वजीवनीं । सुस्नात होई. ॥३०॥
गुरुभक्ति पातळ चोळी । नेसुनि होईं सोवळी । निश्चयाचें कुंकूं भाळीं । अक्षयीं लावीं. ॥३१॥
अमानित्वादि भांडार । उघडुनि घाली अलंकार । रत्नजडित परिकर । प्रकाशमय. ॥३२॥
सर्व शृंगारा करोनि । जाई पतिसन्निधानीं । स्तुतिस्तवना करूनी । उठवी पति. ’ ॥३३॥
श्रुतिमायेनें कथिलें । सब्दुद्धीनें तैसें केलें । स्तवनासि आरंभिलें । वेदांतें करूनि. ॥३४॥
 उठा उठा पतिराया ! । कैसे भ्रमलाति वायां ? । जाणा ईश्वराची माया । मिथ्या ही सारी ॥३५॥
तुम्हां नाहीं देह गेह । कैंचा पापपुण्या ठाय ? । स्वर्गनरकाची त्राय । फिटली सहजीं. ॥३६॥
तुह्मी निर्गुण निराकार । निर्मळ निश्चळ निरादार । अनंत पारावार - । रहित तुह्मी. ॥३७॥
तुह्मी ज्ञानघनानंद । परिपूर्ण असिपद । कैंचा वायां करितां खेद । जागे व्हा स्वामी ! ’ ॥३८॥
ऐसें करितां स्तवन । सांडोनिया जीवपण । प्रत्यगात्मा सावधान । होता पैं झाला. ॥३९॥
सब्दुद्धीसी आलिंगुन । पावला तो समाधान । जालें पूर्वील स्मरण । त्यालागीं सर्व. ॥४०॥
बुद्धीसहवर्तमान । गेला सद्गुरूसि शरण । त्याच्यायोगें पूर्णपण । पावता झाला. ॥४१॥
तेथें बुद्धि पतिघ्रता । विरूनि गेली सर्वथा । करूनि आपुल्या स्वहिता । पावली कीर्ति ॥४२॥ पतिव्रताआख्यान । जे कां करिती स्मरण । तेहि होती निरंजन । रघुवीरकृपें. ॥४३॥