Dictionaries | References

जाति

   { jātiḥ, jāti }
Script: Devanagari
See also:  जात

जाति     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
JĀTI   See under Cāturvarṇya.

जाति     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  वंश-परम्परा के विचार से किया हुआ मानव समाज का विभाग   Ex. हिंदुओं में अपनी ही जाति में शादी करने का प्रचलन है ।
HOLO MEMBER COLLECTION:
हरिजन जाति-पाँति
HYPONYMY:
मछुआरा जाति कायस्थ जाति महिष ग्वाला जाति आर्य अनार्य मीना जाति कुँजड़ा मल्लाह जाति नाग जाति बढ़ई जाति लुहार शक जाति किन्नर जाति लखेरा जाति लोनिया भूमिहार मल्ल जाति अनुसूचित जाति त्रिवेदी व्याध जाति नट जाति कहार जाति जनजाति भड़भूँजा पठान जाति जाट जाति चंदेल जाति कत्थक जाति जुलाहा जाति गोंड़ म्लेच्छ जाति कंजड़ जाति मँगोल जाति बोहरा जाति अफ़रीद शांखरि जाति कामाठी जाति निषाद कुकुर जाति भील जाति गॉथ भेड़ीहार जाति वीरमत्स्य पार्थ अमीन रैगर अयोगव अरिआकंध अरोड़ा खत्री कुणबी गौंड जाति कोलम जाति पटेल जाति यौधेय कोशल वेण उजबक गुर्जर जाति कालबेलिया लंगा मांगनयार लंगा-मांगनयार सारस्वत कोकणस्थ गौड़ सारस्वत ठग भट जाति कंचन मकवाना खिलजी चांडाल जिप्सी
ONTOLOGY:
समूह (Group)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
क़ौम बिरादरी कौम जात फिरका फिर्क
Wordnet:
asmজাতি
benজাতি
gujજાતિ
kanಜಾತಿ
kasذٲژ , قوم , قٔبیٖلہٕ
kokजात
malജാതി
marजात
mniꯐꯨꯔꯨꯞ
nepजाति
oriଜାତି
panਜਾਤੀ
sanजाति
tamஜாதி
urdبرادری , ذات , فرقہ , قوم
noun  जीव-जंतुओं के धर्म, आकृति आदि की समानता के विचार से किया हुआ विभाग   Ex. भारत में आम की कई जातियाँ पाई जाती हैं ।
HYPONYMY:
पद्मिनी रूनी अलाई संकर
ONTOLOGY:
समूह (Group)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
प्रजाति नस्ल नसल
Wordnet:
asmপ্রজাতি
bdजाथि
benপ্রজাতি
gujપ્રજાતી
kasزٲژ
kokजाती
marजात
mniꯃꯈꯜ
nepकिसिम
oriପ୍ରକାର
panਜਾਤੀ
telజాతి
urdنسل , ذات

जाति     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
Kind, sort, species, class. 2 Lineage, race, family, tribe. 3 In arithmetic. Assimilation.

जाति     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
 f  Kind, sort, species, class. Lineage, race.

जाति     

 स्त्री. १ ( संगीत ) रागाचा आरोह व अवरोह ह्या मधील स्वरसंख्येवरून रागाचे जे प्रकार होतात ते प्रत्येकीं . त्यांची संख्या ९ आहे . त्यांचीं नांवें - संपूर्ण - संपूर्ण , संपूर्ण - षाडव , संपूर्ण - औडुव , षाडव , औडुव - औडुव २ ( संगीत ) न्यास , अंश , ग्रह , इत्यादि स्वर , तसेंच ताल , कला , मार्ग हे ठराविक असून अमुक एक रस उत्पन्न व्हावा अशी योजना ज्या एखाद्या नियमबध्द स्वररचनेंत असते ती . हिचे प्रकार दोन - शुध्द जाति व विकृत जाति . ३ ( संगीत ) मात्रानियमावरून तालांचे झालेले प्रकार प्रत्येकीं . ह्या जाती पांच आहेत :- चतुरस्त्र , त्र्यस्त्र , खंड , मिश्र व संकीर्ण . [ सं . जाति ]
 स्त्री. १ जात ; प्रकार ; वर्ग . २ वंश ; कुळ ; बीज . ३ वर्ण . जात पहा . ४ ( गणित ) अंश व छेद यांचें एकीकरण . उदा० विशेष - शेष जाति . ५ ( साहित्य ) एक अलंकार . संस्कृत आणि प्राकृत या दोहोंतहि सारखेच वाचले जातील अशी अक्षरांची रचना . ६ छंदांचा एक वर्ग . हा मात्रासंख्याक असून , षण्मात्रिक तालाचा व अष्टमात्रिक तालाचा असे याचे दोन प्रकार आहेत . [ सं . ]
०दंड  पु. १ जातीनें लादलेला कर . २ जातिबहिष्कृत माणसानें शुध्द झाल्यावर जातीला द्यावयाचा दंड .
०पक्ष  पु. समुदायरीत्या जात , वर्ग , वंश ( सबंध जात एक धरून विचार करतांना ). याच्या उलट व्यक्ति पक्ष = एकटा माणूस .
०बंधु  पु. जातींतील माणूस ; जातभाऊ ; जातभाई ; ज्ञातिबांधव .
०भेद  पु. वंशभिन्नत्वावरून , वर्णभिन्नत्वावरून अगर निरनिराळया उद्योगधंद्यांवरून समाजाचे जे वेगवेगळाले गट बनले आहेत त्यांस जाती म्हणतात . जातीमधून भिन्न भिन्न प्रकार , आचार , रूढी उत्पन्न होतात . त्यामुळें जातिभेद उत्पन्न होतात ; जातींमधील भिन्नत्व ; असमानता .
०भ्रंश  पु. जातिबहिष्कृत होणें ; जातीस मुकणें .
०भ्रष्ट वि.  जातिबहिष्कृत ; जातिबाह्य ; बाटगा .
०मर्यादा  स्त्री. जातीचे नियम ( चालचालणुकीचे ); जातीनें घालून दिलेलें बंधन .
०लक्षण  न. जातीचे विशेष किंवा सामान्य गुणधर्म ; जातीची दानीचा ; घरंदाज ; कुलीन , उत्कृष्ट किजविज करिताती जातिवंत पाखरें । - सला ४१ . २ जातलग पहा .
०वाचक वि.  १ ( व्या . ) वर्ग - प्रकार - भेददर्शक ( संज्ञा . ) याच्या उलट व्यक्तिवाचक . २ सामान्य , वर्गवाचक ( नाम )
०वैर  न. जन्मत : स्वाभाविक वैर .
०व्यवहार   वेव्हार - पु . विशिष्ट समाजामध्यें प्रचलित असलेल्या नीतिमार्गाचें आचरण कीं जातिवेव्हारा परौता । - ऋ १४ .
०स्मृति  स्त्री. पूर्वजन्मस्मरण मग जाहली जातिस्मृती । - गुच ११ . ९२
०स्वभाव  पु. १ कुळाचा , जातीचा , वर्गाचा स्वभाव ; जातिलक्षण . २ जन्मस्वभाव ; प्रकृतिस्वभाव . जातीचा - वि . १ जातीनें ; जातीसंबधानें . हा जातीचा ब्राह्मण आहे . २ जन्मस्वभावाचा , प्रकृतीचा जन्मत : च जातीचा - भला खरा - आंधळा - पांगळा - रोगी . जातिवंत ; अस्सल . तुका म्हणे तेथें पाहिजे जातीचें । येरा गाबाळाचे काम नोहे . - तुगा ३५८७ . ३ खानदानीचा ; मोठया कुळांतला . म्ह० १ जातीची खावी लात परजातीचा नको भात २ जातीकरितां खावी माती जातीचें लेकरूं - न . ( ल . ) लुच्चा माणूस ; लबाड माणूस .
०पुती   पूत - स्त्री . वंश ; कुळी , जातपूत पहा . म्ह० जाती तशी पुती , खाण तशी माती .
०पुतीचा वि.  खानदानीचा ; कुलीन . जातीय - वि . जातीसंबंधाचा ; जातीचा . साधूस स्वजातीय व विजातीय सर्वसमान आहेत . वृक्ष - ब्राह्मण - पाषाण जातीय इ०

जाति     

जातीचे लेकरूं
(ल.) लबाड मनुष्‍य
लुच्चा माणूस.

जाति     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
noun  वंश परम्पराका विचारले गरिएको मानव समाजको विभाग   Ex. हिन्दूहरूमा आफ्नै जातिमा बिहा गर्ने चलन छ
HYPONYMY:
आर्य जाति जनजाति
ONTOLOGY:
समूह (Group)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
जात
Wordnet:
asmজাতি
benজাতি
gujજાતિ
hinजाति
kanಜಾತಿ
kasذٲژ , قوم , قٔبیٖلہٕ
kokजात
malജാതി
marजात
mniꯐꯨꯔꯨꯞ
oriଜାତି
panਜਾਤੀ
sanजाति
tamஜாதி
urdبرادری , ذات , فرقہ , قوم
See : किसिम

जाति     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
जाति  f. f. birth, production, [AitBr. ii, 39] ; [Mn.] ; [MBh.] (also °ती, xiii f.) &c.
re-birth, [R. i, 62, 17] ; [Kāraṇḍ. xxiii, 193]
the form of existence (as man, animal, &c.) fixed by birth, [Mn. iv, 148 f.] ; [Yogas. ii, 13]
(ifc.), [Kathās. xviii, 98]
°ती   position assigned by birth, rank, caste, family, race, lineage, KātyŚr. xv; [Mn.] ; [Yājñ.] &c. (, [MBh. xiv, 2549] )
°ती   kind, genus (opposed to species), species (opposed to individual), class, [Lāṭy.] ; KātyŚr.; [Pāṇ.] &c., (once ifc.[MBh. vi, 456] )
the generic properties (opposed to the specific ones), [Sarvad.]
natural disposition to, [Car. ii, 1]
the character of a species, genuine or true state of anything, [Yājñ. ii, 246] ; [MBh. xii, 5334]
reduction of fractions to a common denominator
a self-confuting reply (founded merely on similarity or dissimilarity), [Nyāyad. v, 1 ff.] ; [Sarvad. xi, 10 and 34] ; [Prab.] Sch.
(in rhet.) a particular figure of speech, [Sarasv. ii, 1]
a class of metres, [R. i, 4, 6] ; [Kāvyâd. i, 11]
a manner of singing, [Hariv.]
a fire-place, [L.]
°ती   (= ) mace, nutmeg, [Suśr.]
Jasminum grandiflorum, [L.]
°ती-फला   = , [L.]
ROOTS:
°ती फला
कम्पिल्ल   = , [L.] cf.अन्त्य-, एक-, द्वि- -
जाति   [cf.Lat.gens; Lith.pri-gentis]

जाति     

जातिः [jātiḥ]  f. f. [जन्-क्तिन्]
Birth, production, सङ्कुलं जल- जातिभिः [Rām.3.11.6;] [Pt.1.38;] [Ms.2.148;] also 'the time of birth'; cf. जातौ बाल्ये च कौमारे यौवने चापि मानवाः [Mb.12.158.11.]
The form of existence fixed by birth.
Race, family, lineage, rank.
A caste, tribe or class (of men); अरे मूढ जात्या चेदवध्योऽहं एषा सा जातिः परित्यक्ता [Ve.3;] (the primary castes of the Hindus are only four: ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य and शूद्र).
A class, genus, kind, species; पशुजातिः, पुष्पजातिः &c.
The properties which are peculiar to a class and distinguish it from all others, the essential characteristics of a species; as गोत्व, अश्वत्व of cows, horses &c.; see गुण, क्रिया and द्रव्य; जातिक्रियागुणैः [Śi.2.47;] and cf. [K. P.2.]
A fire-place.
Nutmeg.
The Jasmine plant or its flower; नागपुन्नागजातिभिः [Bhāg.8.2.18;] पुष्पाणां प्रकरः स्मितेन रचितो नो कुन्दजात्यादिभिः Amaru.4 (written also as जाती in the last two senses).
(In [Nyāya] ) Futile answer.
(In music) The seven primary notes of the Indian gamut; जातिभिः सप्तभिर्युक्तं तन्त्रीलयसमन्वितम् [Rām.1.4.8.]
Reduction of fractions to a common denominator.
False generalization.
A figure of speech (in rhetoric) which consists in so arranging words that they may read the same in Sanskṛit as well as in Prākṛita (संस्कृतप्राकृतयोः समा जातिः); cf. [Vb.1.3.]
A class of metres; see App. -Comp.
-अन्ध a.  a. born blind; [Bh.1.9.]
-कोशः, -षः, -षम्   nutmeg.
-कोशी, -षी   the outer skin of the nutmeg.
-क्षयः (= जन्मोच्छेदः)   the end of birth, spiritual release. जातिक्षयस्यासुलभस्य बोद्धा [Bu. Ch.1.74.]
-गृद्धिः  f. f. to take birth; जातिगृद्धयाभिपन्नाः [Mb.5.6.9.]
-जानपद a.  a. belonging to the castes and to the country; जातिजानपदान् धर्मान् [Ms.8.41.]
धर्मः the duties of a caste.
a generic property.-ध्वंसः loss of caste or its privileges.
-फलम्   (sometimes जातीफलम् also) a nutmeg; जातीफलं मातुलानीमहिफेनं च पत्रकम् [Śiva. B.3.15.] -ब्राह्मणः a Brāhmaṇa only by birth, but not by knowledge or religious austerities, an ignorant Brāhmaṇa; (तपः श्रुतं च योनिश्च त्रयं ब्राह्मण्यकारणम् । तपःश्रुताभ्यां यो हीनो जातिब्राह्मण एव सः ॥ शब्दार्थचिन्तामणि)
-भ्रंशः   loss of caste; [Ms.11.67.]
-भ्रष्ट a.  a. outcaste.
-महः   birth-day festival.
मात्रम् 'mere birth', position in life obtained by mere birth.
caste only (but not the performance of duties pertaining to it); [Ms.8.2;] 12.114.
species, genus.
-लक्षणम्   generic distinction, a characteristic of a class.
-वाचक a.  a. expressing a genus, generic (as a word); गौरश्वः पुरुषो हस्ती.
-वैरम्   instinctive or natural hostility.
-वैरिन्  m. m. a born enemy.
-वैलक्षण्यम्   inconsistency, incompatibility in kind.
-शब्दः   a name conveying the idea of a genus, a generic word, common noun; गौः, अश्वः, पुरुषः, हस्ती &c.-संकरः admixture of castes; mixed blood.
-संपन्न a.  a. belonging to a noble family.
-स्मर a.  a. remembering one's condition in a former life; जातिस्मरो मुनिरस्मि जात्या [K.355.]
-स्वभावः   generic character or nature.
-हीन a.  a. of low birth, outcaste; रूपद्रव्यविहीनांश्च जातिहीनांश्च नाक्षिपेत् [Ms.4.141;1.35.]

जाति     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
जाति  f.  (-तिः)
1. Kind, sort, species, class, tribe.
2. Birth, production. 3. Lineage, race, family.
4. A fire-place, a chimney.
5. Emblic myrobalan, (Phyllanthus emblica.)
6. A plant: see काम्पिल्ल.
7. A kind of poetical metre.
8. A rhetorical ornament.
9. (In Arith- metic,) Assimilation, as विशेषजाति assimilation of the difference, शेषजाति of the remainder.
10. Proximate cause or occurance of disease, &c.
 f.  (-तिः or -ती)
1. Great flowered jasmin, (J. grandi- florum.)
2. Mace, nutmeg.
 f.  (-तिः) The flower of the jasmin.
E. जन् to be born, affix क्तिन् and occasionally ङीष added.
ROOTS:
जन् क्तिन् ङीष

जाति     

noun  वंशपरम्परया आगता समाजस्य विभाजनपद्धतिः।   Ex. हिन्दुधर्मानुसारेण जात्याम् एव विवाहः करणीयः इति परम्परा अस्ति।
HOLO MEMBER COLLECTION:
हरिजनः
HYPONYMY:
गुर्जरजातिः वेणः कोशलजातिः यौधेयाः पटेलजातिः कोलमजातिः कुणबीजातिः गौडजातिः खत्रीजातिः अरिआकन्धजातिः अयोगवः रैगरजातिः पार्थजातिः वीरमत्स्यः गोथजातिः कुकुरजातिः निषादजातिः कामाठी शाङ्खिकः बोहराजातिः मड़्गोलजातिः कञ्जरजातिः म्लेच्छ जातिः गोण्डजातिः पटकारः कत्थक जातिः चन्देलजातिः जाटजातिः पठानजातिः आदिमजातिः कहारजातिः नटजातिः व्याधजातिः अनुसूचितजातिः मीनाजातिः मल्लजातिः भूमिहारः लखेराजातिः किन्नरजातिः शकजातिः लोहकारः बढईजातिः नागः मल्लाहः अनार्य आर्यजातिः गोपालकाः कायस्थः जालिकः भटः कञ्चनजातिः मकवानाजातिः खिलजीः महिषः चण्डालः गौडसारस्वतः कोकणस्थः सारस्वतः ठगजातिः शाकविक्रेता
ONTOLOGY:
समूह (Group)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
asmজাতি
benজাতি
gujજાતિ
hinजाति
kanಜಾತಿ
kasذٲژ , قوم , قٔبیٖلہٕ
kokजात
malജാതി
marजात
mniꯐꯨꯔꯨꯞ
nepजाति
oriଜାତି
panਜਾਤੀ
tamஜாதி
urdبرادری , ذات , فرقہ , قوم

Related Words

जाति विद्वेष   जाति   तेली जाति   गुज्जर जाति   जाति पांति   जाति बैरी   चन्देल जाति   कथक जाति   मंगोल जाति   लखेर जाति   शाङ्खरि जाति   सङ्कर जाति   कोली जाति   चमार जाति   चंदेल जाति   गुर्जर जाति   कामाठी जाति   कत्थक जाति   कंजड़ जाति   कुकुर जाति   बोहरा जाति   भट जाति   मीना जाति   शांखरि जाति   जाति पाँति   अनुसूचित जाति   जाट जाति   भील जाति   मँगोल जाति   नाग जाति   पठान जाति   कोलम जाति   लखेरा जाति   म्लेच्छ जाति   गौंड जाति   ग्वाला जाति   जाति भेद   जुलाहा जाति   कहार जाति   कायस्थ जाति   किन्नर जाति   बढ़ई जाति   भेड़ीहार जाति   मछुआरा जाति   मल्ल जाति   मल्लाह जाति   नट जाति   पटेल जाति   व्याध जाति   जाति बहिष्कृत   संकर जाति   शक जाति   आर्य जाति   caste   चंडाल जाति   सुरत बिचारी जाति रहे, कीरत कबू न जाये   गोंड़ जाति   आर्ज जाति   जाति दुश्मनी   जाति निर्वासित   जाति बंधु   जाति बन्धु   जाति-वाचक   जाति-वाद   जाति शत्रुता   जेवतचि जाति निमगुवंचि   अनार्य जाति   जन-जाति   चतुर्विध जाति   चांडाल जाति   चाण्डाल जाति   ठग जाति   डोम जाति   कुणबी जाति   भुलले मुरलीच्या नादाला, पशु विसरले जाति वैराला   मांगणियार जाति   मांगनयार जाति   मातंग जाति   मानव जाति   प्राणि-जाति   तेलि जाति   धोबी जाति   निषाद जाति   पार्थ जाति   पुक्कस जाति   लंगा जाति   लंगा-मांगणियार जाति   लंगा-मांगनयार जाति   रूनी जाति   रैगर जाति   श्वपच जाति   श्वपाक जाति   लोहार जाति   पटेल   भट जात   species   गौडजातिः   गौंड   जातिभेद   जातिभेदः   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP