वेध

{ vēdhḥ }

हिन्दी (hindi) WN

See : गंभीरता, ब्रह्मा, ज्ञानी, सूर्यदेव

A dictionary, Marathi and English

.

Aryabhushan School Dictionary

 m  Perforation. The ingress of a luminary atan eclipse. Encumbrance. A constant
pricking.

मराठी (Marathi) WN

noun  बाण, दृष्टी इत्यादींनी लक्ष्यावर केलेला परिणाम   Ex. अर्जुनाने आपल्या लक्ष्याचा अचूक वेध घेतला.
noun  सूक्ष्म अवलोकन   Ex. सूर्यमालेतील दूरवरच्या ग्रहांचा वेध घेता येईल अशी दुर्बीण तयार करण्याचे काम सुरू आहे.

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. १ मोती , माणिक इ० ना भोंक पाडण्याची क्रिया , छिद्र करण्याची क्रिया . २ छिद्र ; भोंक ; वेज . ३ भेद ; दृष्टि , बाण , गोळी इ० नीं एखाद्या लक्ष्यावर केलेला परिणाम ; लक्ष्य पदार्थावर झालेला परिणाम . ४ सूर्यग्रहणाच्या पूर्वी चार प्रहर आणि चंद्रग्रहणाच्या पूर्वी तीन प्रहर अशी धर्मशास्त्राप्रमाणें असलेली ग्रहनसंबंधीं दोषाची व्याप्ति . या कालांत भोजन इ० निषिध्द आहे . ५ ( ज्यो . ) खस्थ पदार्थांचें क्षितिजापासून किंवा खस्वस्तिकापासून असलेलें कोनात्मक आणि कालात्मक अंतर . ६ मुख्य तिथिनक्षत्राचा दुसर्‍या तितिनक्षत्राच्या त्या दिवशीं सकाळीं किंवा संध्याकाळीं असणार्‍या अंशात्मक भागानें येणारा गुणदोषप्रयोजक संबंध . आज मंगळवारी दशमी तीन घटिका आणि एकादशी पडली सत्तावन घटिका म्हणून ह्या एकादशीला दशमीचा वेध आहे . ७ सप्तशलाकादि चक्राचे ठायीं एकशलाकादिगत जीं नक्षत्रादिक असतात त्यांतून एकीकडचे नक्षत्रांदिकांवर जो कोणीं ग्रह असतो त्याचा दुसरीकडचे नक्षत्रादिकांवर जो दृष्टिपात असतो तो . एका नक्षत्रानें दुसर्‍यासमोर येण्यानें होणारा परिणाम . ( एक वस्तु दुसर्‍या समोर अगदीं समरेघेंत आली असली म्हणजे तें अशुभ मानतात . यामुळें घराचा दरवाजा व दिंडीदरवाजा हे समोरासमोर नसतात , किंवा एक खिडकी दुसरीच्या समोर नसते ). ( यावरून पुढील अर्थ ). ८ अटकाव ; अडचण ; विरोध ; उपसर्ग ; पायबंद ; अडथळा . जातो खरा पण वेध न आला म्हणजे बरा . ९ एखाद्यावर असलेल्या कार्याच्या भारामुळे , काळजी - यातनामुळें त्याला स्वतंत्रपणें वागतां न येणें . प्रपंचाचा वेध ज्याच्या पाठीमागें आहे त्याला खेळ - तमाशे कोठून सुचतील ? १० चाललेल्या कामांत अडथळा आल्यानें झालेला खोळंबा . माझ्या कामांत वेध आला . ११ काळजी ; निकड ; चिंता ; घोर ; पुढें करावयाच्या गोष्टीचें आधीं लागलेलें व्यवधान . ह्या कामाचा मला वेध असा लागला कीं रात्रीं मला झोंप आली नाहीं . १२ ध्यास ; छंद ; नाद ; आकर्षण ; चटका ; ओढा . जडें पाटीं धावैती वेधें । आनंदे ढुलति चतुष्पदें । - ऋ ३६ . - ज्ञा १३ . ४१० . - एरुस्व ६ . ५ . - तुगा ११७ . १३ तळें , विहीर इ० चा खोलपणा . १४ प्रवेश ; शिरकाव . एक एकासीं होय वेध । परि प्राप्तीविण नव्हे बोध । १५ नेम ( बाण इ० चा ). १६ सूक्ष्म , लक्षपूर्वक अवलोकन ; ठाव घेणें . १७ चित्ताकर्षकपणा . वेधे परिमळाचें वीक मोडे । जयाचेनि । - ज्ञा ६ . १५ . १८ चिंतन . - ज्ञा १८ . ९६१ . [ सं . विध् ‍ = छिद्र पाडणें ]
०घेणें   करणें - दुर्बीण इ० साधनांनीं खस्थपदार्थाची स्थिति , गति , इ० मापणें किंवा ठरविणें , अवलोकन करणें .

नेपाली (Nepali) WN

See : छिँड

A Sanskrit English Dictionary

वेध  mfn.  1. mfn. (√ विध्) = वेधस्, pious, faithful, [AV.] ( v.l.)
वेध  m.  2. m. (√ व्यध्) penetration, piercing, breaking through, breach, opening, perforation, [VarBṛS.]; [Rājat.]; [Sarvad.]
hitting (a mark), [MBh.]
puncturing, wounding, a wound, [Suśr.]
a partic. disease of horses, [L.]
hole, excavation, [VarBṛS.]
the depth of an excavation, depth, [Car.] (also in measurement, [Col.])
intrusion, disturbance, [Vāstuv.]
fixing the position of the sun or of the stars, [VarBṛS.]
mixture of fluids, [L.]
a partic. process to which quicksilver is subjected, [Sarvad.]
a partic. measure or division of time (= 100 त्रुटिs = 1/3 लव), [Pur.]
N. of a son of अनन्त, [VahniP.]
वेध    a &c. See 2., p. 1018, col. 1.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वेधः [vēdhḥ]   1 Penetrating, piercing, perforation.
Wounding, a wound.
A hole, an excavation.
The depth (of an excavation).
A particular measure of time.
The ninth part of Paridhi; परिधिनवमभागः शूकधान्येषु वेधः [Līlā.]
Fixing the position of the sun, planets or the stars.
Disturbance. -Comp.
-मुख्यः, -मुख्यकः   Curcuma Zerumbet (Mar. कचोरा).

Shabda-Sagara

वेध  m.  ( -धः)
1. Perforation, piercing.
2. Wounding.
3. A particular division of time.
4. Depth, (in measurement.)
E. व्यध् to pierce, aff. अच्; or विध्-घञ् .

ROOTS:

व्यध् अच्; विध्-घञ् .