लघु

{ laghu }

हिन्दी (hindi) WN

See : अनुज, छोटा

प्राचीन चरित्रकोश

लघु n.  (सो. यदु) एक राजा, जो बायु के अनुसार यदु राजा का पुत्र था ।

A dictionary, Marathi and English

Light, not heavy. 2 Small or little. 3 Short;--as a vowel. 4 Light, trifling, of little worth or estimation.

Aryabhushan School Dictionary

a   Light. Small; short. Trifling.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

वि.  आखुड , तोटका , र्‍हस्व ;
वि.  लहान , संक्षिप्त .

मराठी (Marathi) WN

See : छोटा

महाराष्ट्र शब्दकोश

वि.  
हलका ; ( भाराने ) जड नव्हे असा . गुरुत्वे जेव्हडा चांगु । तेव्हडाचि तारुनि लघु । - अमृ ९ . ६९ .
लहान ; छो‍टा . ( आकाराने ).
र्‍हस्व ( स्वर ). याच्या उलट गुरु .
( संगीत ) एकमात्राकाल .
हलका ; क्षुल्लक ; क्षुद्र . ( योग्यतेने ). बकी सुमति ताटका लघु न हे भली लाजशी । - केका ५५ . [ सं . ] सामाशब्द -
०कथा  स्त्री. एकवाड्मयप्रचार ; शक्य तितक्या परिणामकारक रीतीने आणि शक्य तेवढ्या कमी पात्रप्रसंगाच्या साह्याने सांगितलेली एकच गोष्ट . - प्रतिभासाधन .
०कोण   न पु . ( भूमिति ) काटकोनांत लहान असलेला कोन ; ( इं . ) अ क्युट अँगल .
०कोणत्रिकोण  पु. ( भूमिति ) ज्या त्रिकोणाचे तिन्ही कोन लघुकोन असतात तो कोण .
०ग्रह  पु. ( ज्यो . ) सात मोठे ग्रह व पृथ्वी ही खेरीज करुन बाकीचे लहान ग्रह ; ग्रहाकल्प . उदा० मंगळाच्या पलेकडचे सूर्याभोंवती फिरणारे सुमारे २०० लहान ग्रह . [ सं . ]
०चीर  न. रुमालासारखे वस्त्र . शुभ्रलघुचीर हाती घेऊनी । हरिवरुनि वारीत रुक्मिणी । - ह २७ . ७१ .
०तम   भाज्य - पु . ( गणित ) दिलेल्या संख्यांनी जीस निःशेष भागतां येईल अशी सर्वात लहान असलेली भाज्य संख्या . [ सं . ]
साधारण   भाज्य - पु . ( गणित ) दिलेल्या संख्यांनी जीस निःशेष भागतां येईल अशी सर्वात लहान असलेली भाज्य संख्या . [ सं . ]
०त्व  न. 
हलकेपणा .
लहानपण .
( ल . ) क्षुद्रता ; मान्यतेने हलकेपण ; वैभव , ऐश्वर्य , गांभीर्य किंवा अधिकार यांचा अभाव , उणेपणा .
अवमानाची , हलकेपणा आल्याची भावना . ( क्रि० येणे ; वाटणे ). ते पिढीजाद भिक्षुक , त्यांणी याचना केली म्हणूस त्यांस लघुत्व येते असे नाही .
०दंती वि.  लहान दांत असणारा ( घोडा ). घोड्याचे एक अशुभ चिन्ह . अशुभचिन्हे पहा . [ सं . ]
०न्यास  पु. पूजेतील लहान देवतास्थापन विधि ; न्यासाचा एक प्रकार . याच्या उलट महान्यास . न्यास पहा . [ सं . ]
०भोजन  न. फराळ ; अल्पाहार ; उपाहार . [ सं . ]
०मंगल  न. उपनयन व विवाह यांशिवाय बाकीची जातकर्मादिक कर्मे , संस्कार प्र . [ सं . ]
०मालिनी   वसंत पु . एक रसायण ; मात्रा .
०मूत्र  न. लघवी दाबून धरणे ; मूत्रनिग्रह . - वि . मूत्रावरोधास समर्थ असलेला . [ सं . ]
०लाघव  न. चापल्य . किराते लघु लाघवे करुन । बाणामागे विंधोनी बाण । वदन संपूर्ण भरियेले । - मुआदि ३० . १८६ . [ सं . ]
०लेखन  न. ऐकलेले भाषण ठराविक चिन्हे इ० कांनी लवकर व थोड्या जागेत लिहून घेणे .( इं . ) शॉर्टहँड . [ सं . ]
०लेखनपद्धति  स्त्री. अशा तर्‍हेने लिहून घेण्याची लिपी ; प्रकार .
०लेखक वि.  लघुलेखन करणारा .
०विष्णु  पु. ( गो . ) लघुरुद्राप्रमाणे एक अभिषेकविधी .
०वृत्त  न. लहान वृत्त ; गोलाला मध्याखेरीज इतर ठिकाणी सरळ पातळीने कापिले तर तेथे गोलाच्या पेक्षां लहान त्रिज्येचे जे वर्तुल होते ते . - सूर्य १० . [ सं . ]
०शंका  स्त्री. 
लघ्वी ; मूत्र करणे .
मूत्र . [ सं . ]
०शंकेस   - लघ्वी करण्यास जाणे .
जाणे   - लघ्वी करण्यास जाणे .
०सुदर्शन   - न . एक ज्वरनाशक चूर्ण . यांत गुळवेल , पिंपळी , हिरडेदळ , सुंठ , लवंग , काडेचिराईत इ० औषधी असतात . [ सं . ] लघ्वक्ष - पु . ( ज्यो . ) वृहदृक्षार्शी लंबरुप असणारा व्यास . - सूर्य २२ . [ सं . ] [ लघु + अक्ष ] लघ्वाहार - पु . फराळ ; अल्पाहार करणे . [ सं . लघु + आहार ] लघ्वी - स्त्री .
चूर्ण   - न . एक ज्वरनाशक चूर्ण . यांत गुळवेल , पिंपळी , हिरडेदळ , सुंठ , लवंग , काडेचिराईत इ० औषधी असतात . [ सं . ] लघ्वक्ष - पु . ( ज्यो . ) वृहदृक्षार्शी लंबरुप असणारा व्यास . - सूर्य २२ . [ सं . ] [ लघु + अक्ष ] लघ्वाहार - पु . फराळ ; अल्पाहार करणे . [ सं . लघु + आहार ] लघ्वी - स्त्री .
मूत्र करणे .
मूत्र ( लघुशंका ).
नाजूक स्त्री , परी . [ सं . ]

A Sanskrit English Dictionary

लघु  mfn.  mf( वी, or उ)n. (a later form of रघु, q.v.) light, quick, swift, active, prompt, nimble, [Mn.]; [MBh.] &c. (also said of a partic. mode of flying peculiar to birds, [Pañcat.]; applied to the नक्षत्रs हस्त, अश्विनी, and पुष्य, [VarBṛS.])
light, easy, not heavy or difficult, [AV.] &c. &c.
light in the stomach, easily digested, [Suśr.]
easy in mind, light-hearted, [Hariv.]; [Kālid.]
causing easiness or relief, [Sāṃkhyak.]
well, in good health, [L.]
unimpeded, without attendance or a retinue, [MBh. iii, 8449]
short (in time, as a suppression of the breath), [MārkP.]
गुरु   (in prosody) short or light (as a vowel or syllable, opp. to )
व   (in gram.) easily pronounced or articulated (said of the pronunciation of , as opp. to मध्यम and गुरु)
small, minute, slight, little, insignificant, [ŚBr.] &c. &c.
weak, feeble, wretched, humble, mean, low (said of persons), [Mn.]; [MBh.] &c.
-भ्रातृ   young, younger (See )

ROOTS:

भ्रातृ

-वासस्   clean, pure (See )

ROOTS:

वासस्

soft, gentle (as sound), [Kathās.]; [BhP.]
pleasing, agreeable, handsome, beautiful, [MBh.]; [Kālid.]
लघु  m.  m. bdellium, [L.]
लघु  f. ( उ) f. Trigonella Corniculata, [L.]
लघु  n.  n. a partic. measure of time (= 15 काष्ठाs= 1/15 नाडिका), [L.]
a partic. species of Agallochum, [L.]
the root of Andropogon Muricatus, [L.]
लघु  n.  ind. lightly, quickly, easily &c., [Śak.] ( लघु-√ मन्, to think lightly of [Śak.])
लघु   [ cf. Gk. ἐ-λαχύς; Lat. lĕvis for lēvis, lenhuis; Lith. lengvŭs, lĕngvas; Angl.Sax. lungre, ‘quickly’; Eng. lungs, ‘lights.’]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

लघु [laghu] a.  a. (-घु or घ्वी f.) [लङ्घेः कुः, नलोपश्च [Uṇ.1.29] ]
Light, not heavy; तृणदपि लघुस्तूलस्तूलादपि च याचकः Subhās.; रिक्तः सर्वो भवति हि लघुः पूर्णता गौरवाय Me.2 (where the word means 'contemptible' also); [R.9.] 62.
Little, small, diminutive; धर्मोऽयं गृहमेधिनां निगदितः स्मार्तैर्लघुः स्वर्गदः [Pt.1.253;] [Śi.9.38,78.]
Short, brief, concise; लघुसंदेशपदा सरस्वती [R.8.77.]
Trifling, trivial, insignificant, unimportant; कायस्थ इति लघ्वी मात्रा [Mu.1.]
Low, mean, despicable, contemptible; [Śi.9.23;] [Pt.1.16;] कथं प्रत्याख्यानलघुर्मित्रावसुः पुनरपि मन्त्रयते [Nāg.2.] 1/11.
Weak, feeble.
Wretched, frivolous.
Active, light, nimble, agile; लघु भवत्युत्थानयोग्यं वपुः [Ś.2.5.]
Swift, quick, rapid; किंचित् पश्चाद् व्रज लघुगतिः [Me.16;] [R.5.45.]
Easy, not difficult; महार्णवपरिक्षेपं लङ्कायाः परिखालघुम् (मेने) [R.12.66.]
Easy to be digested, light (as food)
Short (as a vowel in prosody).
Soft, low, gentle.
Pleasant, agreeable, desirable; दर्शनेन लघुना यथा तयोः प्रीतिमापुरुभयो- स्तपस्विनः [R.11.12,8.]
Lovely, handsome, beautiful.
Pure, clean.
Sapless, pithless.
Young, younger; दीव्यत्युच्चैर्लघुरघुपतिः किं नु वा स्यात् किमन्यत् [Mv.6.53.]
Without attendance or retinue; अनोकशायी लघुरल्पप्रचारश्चरन् देशानेकचरः स भिक्षुः [Mb.1.91.5.] -m. N. of the Nakṣatras Hasta, Puṣya, and Aśvinī. -n.
A particular measure of time (= 15 Kāṣthas).
Agallochum, or a particular variety of it. -ind.
Lightly, meanly, contemptuously; लघु मन् 'to think lightly of, despise, slight'; प्रथमोपकृतं मरुत्वतः प्रतिपत्त्या लघु मन्यते भवान् [Ś.7.1.]
Quickly, swiftly; लघु लघूत्थिता Ś.4 'risen early'. -Com.
-आशिन्, -आहार a.  a. eating little, moderate in diet, abstemious.
-उक्तिः  f. f. a brief mode of expression; Kull. on [Ms.5.64.]
-उत्थान, -समुत्थान a.  a. working actively, doing work rapidly.
-काय a.  a. light-bodied. (-यः) a goat.
-कोष्ठ   a.
having a light stomach.
having little in the stomach.
-कौमुदी  N. N. of an epitome of the सिद्धान्तकौमुदी by Varada-rāja. -क्रमa. having a quick step, going quickly.
-खट्विका   a small bedstead.
-गर्गः   a kind of fish.
-गोधूमः   a small kind of wheat.
light-minded, low-hearted, little-minded, mean-hearted; अयं निजः परो वेति गणना लघुचेतसाम् [Mb.]
frivolous.
fickle, unsteady.
-चिर्भिटा   colocynth.
-जङ्गलः   a kind of quail (लावक).
-तालः   (in music) a kind of measure.
-दुन्दुभिः   a kind of drum.
-द्राक्षा   a small stoneless grape.-द्राविन् a. melting easily.
-नामन्  m. m. agallochum.-नालिका a musket.
-पत्रिका   the Rochanā plant.
-पर्णी, -कर्णी  N. N. of a plant (Mar. मोरवेल).
-पाक, -पाकिन् a.  a. easily digested.
-पाकः   digestibility.
-पुष्पः   a kind of Kadamba.
-प्रमाण a.  a. short.
pronounced with slight articulation (as a letter).
indolent, lazy.
-बदरः, -बदरी  f. f. a kind of jujube.
-भवः   humble birth or origin.-भावः ease, facility.
-भोजनम्   a light repast.
-मांसः   a kind of partridge.
-मात्र a.  a. having small property.
-मूलम्   the lesser root of an equation.
-मूलकम्   a radish.-मेरुः (in music) a kind of measure.
-लयम्   a kind of fragrant root (वीरणमूल).
-राशि a.  a. composed of fewer terms (as the side of an equation)
-वासस् a.  a. wearing light or pure clothes; [Ms.2.7.]
-विक्रम a.  a. having a quick step, quick-footed.
ill-behaved, low, vile.
light, frivolous.
mismanaged, ill-done.-वेधिन् a. making a clever hit.
-सत्त्व a.  a. weak or fickle-minded.-समुत्थान a.
rising quickly.
swift of foot; अलघुना लघुसमुत्थानेन सैन्यचक्रेणाभ्यसरम् [Dk.2.3.]
-सार a.  a. worthless, insignificant.
light-handed, clever, dexterous, expert; शिक्षाविशेषलघुहस्ततया निमेषात् तूणीचकार शरपूरितवक्त्ररन्ध्रान् [R.9.63.]
active, agile. (-स्तः) an expert or skilful archer.

Shabda-Sagara

लघु  mfn.  ( -घुः-घुः or घ्वी-घु)
1. Light, not heavy.
2. Swift, quick.
3. Sapless, pithless.
4. Beautiful, pleasing.
5. Small, little.
6. Light, vain, frivolous.
7. Insignificant, mean, low.
8. Weak, feeble.
9. Clean, [Page612-b+ 60] pure.
10. Short, (as a vowel.)
11. Easy.
12. Soft.
13. Young. 14. Pure.
15. Brief. n. Adv. ( -घु) Quickly, swiftly. Subst. ( -घु) 1. A black kind of Aloe-wood or Agallochum.
2. The root of the Andropogon muricatum.
 f.  ( -घुः) A plant, (Trigonella corni- culata.)
 f.  ( -घ्वी)
1. A slight or delicate woman.
2. A small light carriage.
E. लघि to go, Unādi aff. कु, and the nasal not inserted.

ROOTS:

लघि कु

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

adjective  यत् नातिमहत् नाप्यत्यन्तं लघु तादृशं कार्यम्।   Ex. सः लघु कार्यं कृत्वा परिवारस्य पोषणं कोरोति।

MODIFIES NOUN:

क्रिया वस्तुः दशा

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

अमहत् क्षुद्र

Wordnet:

bd फिसा फिसौ

ben ছোটখাটো

guj નાનું મોટું

kan ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ

kas لۄکُٹ مۄکُٹ , معموٗلی , عام

kok ल्हान व्हड

mal ചെറുതുംവലുതുമായ

mar बारीक सारीक

mni ꯃꯆꯥ ꯃꯁꯨ

ori ଛୋଟକାଟିଆ

pan ਛੋਟਾ ਮੋਟਾ

tam சிறிய பெரிய

tel చిన్న పెద్దదైన

urd چھوٹا موٹا

adjective  मात्राकारविस्तारादिदृशा तुलनया अल्पः।   Ex. मम गृहं लघु अस्ति।

MODIFIES NOUN:

क्रिया वस्तुः दशा

ONTOLOGY:

गुणसूचक (Qualitative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

लाघविक अचिर मित

Wordnet:

asm সৰু

hin छोटा

kas ژھوٚٹ

kok ल्हान

nep सानो

ori ଛୋଟ

pan ਛੋਟਾ

urd چھوٹا , چھوٹاسا , چھوٹا موٹا , ادنىٰ

adjective  यस्य मनसि वर्तमानाः चिन्तापीडादुःखादयः निर्गताः।   Ex. मम मनोगतम् उक्त्वा मनः लघु जातम्।

MODIFIES NOUN:

चित्तम्

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

ben হাল্কা

kan ಹಗುರವಾದ

kas لوٚت , سحل

mal ഭാരംകുറഞ്ഞ

mni ꯏꯌꯥꯡ ꯌꯥꯡꯕ

tel తేలికయైన.

adjective  यः उन्नतः नास्ति।   Ex. बालकाः पाठशालायाः लघ्वीं भित्तिकाम् उल्लङ्घ्य गच्छन्ति।

MODIFIES NOUN:

वस्तुः

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

अकुल नीवा अधर

Wordnet:

ben নিম্ন

guj નીચું

kas بونہ

mal താഴ്ന്ന

mar ठेंगणा

ori ଅନୁଚ୍ଚ

tam உயரம் குறைவான

urd پائینی , نیچا

adjective  यः आकारे दीर्घः नास्ति।   Ex. माता बालकाय क्रोधेन अवदत् लघुः बालकः वदति इति।

ONTOLOGY:

आकृतिसूचक (Shape) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

asm আমা ডিমা

bd उन्दै

ben পুঁচকে

guj નાનકડું

hin पिद्दा

kan ಸಣ್ಣ

kas پِنٛتہٕ کَلہٕ

kok इल्लोशें

mal കുറുമ്പനായ

mni ꯄꯤꯛꯈꯔ꯭ꯕ꯭ꯑꯉꯥꯡ

ori ମେଞ୍ଚଡ଼

pan ਪਿੱਦਾ

tel చిన్నపిల్లాడివై

urd پدا , پدی

See : अल्प, अगुरु, निरामय, उशीरः, ह्रस्व