मराठी मुख्य सूची|मराठी साहित्य|अनुवादीत साहित्य|धर्मसिंधु|तृतीय परिच्छेद : पूर्वार्ध ३|
दोन अग्नींचा संसर्ग प्रयोग

धर्मसिंधु - दोन अग्नींचा संसर्ग प्रयोग

हिंदूंचे ऐहिक, धार्मिक, नैतिक अशा विषयात नियंत्रण करावे आणि त्यांना इह-परलोकी सुखाची प्राप्ती व्हावी ह्याच अत्यंत उदात्त हेतूने प्रेरित होउन श्री. काशीनाथशास्त्री उपाध्याय यांनी ’धर्मसिंधु’ हा ग्रंथ रचला आहे.
This 'Dharmasindhu' grantha was written by Pt. Kashinathashastree Upadhyay, in the year 1790-91.


देशकालादिकांचा उच्चार करून

’मम द्वाभ्यां भार्याभ्यां सहनिष्पन्नगृह्याग्न्योस्ताभ्यां सहाधिकारसिद्धिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थ संसर्ग करिष्ये"

याप्रमाणे संकल्प करून पुण्याहवाचन करावे. नंतर उत्तरेकडे एक व दक्षिणेकडे एक अशी दोन स्थंडिले करून दक्षिण स्थंडिलावर ज्येष्ठ भार्येचा गृह्याग्नि व उत्तर स्थंडिलावर कनिष्ठ भार्येचा गृह्याग्नि स्थापून पहिल्या अग्नीवर ज्येष्ठपत्नीने अन्वारब्ध होऊन

’अग्निद्वयसंसर्गार्थे प्रथमाग्निहोमकर्मणि देवताप्रतिग्रहार्थमन्वाधानं करिष्ये चक्षुषी आज्येनेत्यन्ते अग्नि नवभिराज्याहुतिभिः शेषेणइत्यादि"

याप्रमाणे अन्वाधान करावे.

"अग्निमीळे इति नवानां मधुच्छंदोग्निर्गायत्री अग्निद्वयसंसर्गार्थ प्रथमाग्नौ प्रधानाज्यहोमे वि० अग्निमीळे"

इत्यादि नऊ ऋचांनी प्रत्येक ऋचेने एक याप्रमाणे स्रुवापात्राने नऊ आज्याहुतीचे हवन करावे.

"अग्नय इदं न मम"

असा सर्वत्र त्याग करावा. होमशेष समाप्त झाल्यावर "अयं ते योनि०" या मंत्राने ज्येष्ठाग्नीचा समिधेवर समारोप करून "प्रत्यवरोह०" या मंत्राने त्याचा दुसर्‍या अग्नीवर प्रत्यवरोह करावा. अग्नीचे ध्यान करावे. दोन्ही भार्यांनी अन्वारब्ध होऊन

"अग्निद्वयसंसर्गार्थे प्रथमसंसृष्ट द्वितीयाग्नौ विहित होमे देवतापरिग्रहार्थमन्वाधानं करिष्ये आज्यभागान्ते अग्निं प्रधान षड्‌वारज्येन शेषेणेत्यादि"

याप्रमाणे अन्वाधान करावे. प्रोक्षणी, कुश, दर्वी, स्रुवा, प्रणीता, आज्यपात्र, इध्मा, बर्हि अशी आठ पात्रे स्थापावी. स्रुवापात्राने चार वेळ आज्य घेऊन दोन्ही भार्यांनी अन्वारब्ध होऊन हवन करावे. हवन करण्याचे मंत्र

"अग्नारग्निरित्यस्य हिरण्यगर्भोग्निरष्टी अग्निद्वयसंसर्गार्थे संसृष्टाग्नौ प्रधानाज्यहोमे विनियोगः अग्नावग्निश्चरति प्रविष्टऋषीणां पुत्रौ अधिराज एषः ।

तस्मै जुहोमि हविषा घृतेन मा देवानां मोमुहद्भागधेयं स्वाहा"

असे म्हणून "अग्नय इदं नमम" असा त्याग करावा. याप्रमाणे पुढेही जाणावे.प्रत्येक आहुतीचे वेळी दर्वीपात्रात चार वेळ आज्य घेणे, विनियोग करणे व त्याग करणे हे पूर्वीप्रमाणे पुढेही जाणावे. पुढील आहुतीचे मंत्र

’अग्निनाग्निर्मेधातिथिः काण्वोग्निर्गायत्री अग्निनग्निः समिध्यते० ।

अस्तीदमितितिसृणा विश्वामित्रोग्निरनुष्टुप अन्त्ये त्रिष्टुभौ अस्तीदमधि० । अरण्यो० । उत्तानायाम० पाहिनो अग्न इत्यस्य भर्गः प्रगाथोग्निर्बृहती पाहिनो० भिर्वसो स्वाहा ।

नंतर होमशेष समाप्त करून अग्निहोत्री ब्राह्मणाला दोन गोप्रदाने करून ब्राह्मणांना भोजन घालावे. याप्रमाणे दोन अग्नींचा संसर्गप्रयोग सांगितला. दोन पत्नीपैकी एक जर मरण पावेल तर या संसर्गाग्नीनेच तिचे दहन करून गृहस्थाश्रमी याने दुसर्‍या पत्नीसह आधानविधीने अग्नि उत्पन्न करून तो धारण करावा.

N/A

References : N/A
Last Updated : May 29, 2008

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP