पंचीकरणादी अभंग - ३६ ते ४०

३६
विष्णु चंद्र जाण ब्रह्मा नारायण । पार्वतीरमण सदाशिव ॥१॥
दिशा वायु सूर्य ज्ञानेंद्रियान्वयें । वरूण निश्चयें अरूण तो ॥२॥
तोचि इंद्र वह्नि वामन प्रजापती । पांचवा नैरृती गुरू स्थानीं ॥३॥
स्थानीं वायु एक विषयहि एक । जाहालें कौतुक विषयांचें ॥४॥
सूक्श्मीं तो सूक्ष्म एक आत्माराम । रामदासीं वर्म सांपडलें ॥५॥

३७
भूपंचकाचे पंचवीस गुण । त्याचें स्थळ जाण उभारलें ॥१॥
उभारलें स्थूळ पांचापंचकांचें । तेंचि तूं हें साचें घडे केवीं ॥२॥
घडे केंवि द्रष्टा दृश्य एकरूप । द्रष्ट्याचें स्वरूप वेगळेंचि ॥३॥
वेगळेंचि जाण अस्थि मास त्वचा । विस्तार भूतांचा जाणताहे ॥४॥
जाणताहे द्रष्टा स्थूळाचा जाणता । विदेही तत्वतां दास म्हणे ॥५॥

३८
कर्णमनादिक सूक्ष्म पंचक । याचा साक्षी एक तूंचि जाण ॥१॥
जाण पंच प्राण साक्षी विलक्षण । विषयांचा जाण तूंचि एक ॥२॥
तूंच एक साक्षी दशइंद्रियांचा । पांचा पंचकांचा लिंगदेह ॥३॥
लिंगदेह दृष्य द्रष्टा तूंचि एक । बोलिला विवेक सूक्ष्माचा ॥४॥
सूक्ष्माचा तो साक्षी सूक्षमावेगळा । दास अवलीळा देहातीत ॥५॥

३९
देहद्वयसाक्षी नेणे आपणासी । कारण तयासे बोलिजेतें ॥१॥
देहद्वय जाणे आपणासी नेणे । पुसों जातां म्हणे कळेना कीं ॥२॥
कळेना कीं मज माझेंचि स्वरूप । जाला साक्षरूप सहजचि ॥३॥
सहजचि जाला करणांचा साक्षी । स्वयें नेणण्यासि जाणताहे ॥४॥
जाणताहे सूक्ष्म स्थूळासि कारण । साक्षी विलक्षण दास म्हणे ॥५॥

४०
विदेहासि कैंचें देहाचें बंधन । बोलिलें अज्ञान निरसावया ॥१॥
निरसोनि माया वांझेची कुमारी । मृगजळपूरीं उतरावें ॥२॥
उतरावें विष स्वप्नींच्या सर्पाचें । आणि निःसंगाचें संगदुःख ॥३॥
मग दुःख तुटे अजन्माचा जन्म । नाथिलाचि भ्रम बाधितसे ॥४॥
बाधितसे भ्रम संतसंगेंविण । रामदासीं खूण साधुसंगें ॥५॥