अनुभवामृत - प्रकरण २ रें

आता उपायवनसंतु । जो अज्ञेचा अहेवतंतु । अमुर्तचि मूर्तु । कारुण्याचा ॥१॥
मोडोनि माया - कुंजरु । मुक्त - मोतियाचा वोगरु । जेवविता श्रीगुरु । निवृत्ति वंदु ॥२॥
अविद्येचे आटवे । भुंजित जीवपणाचे भवे  । तया चैतन्याचिये धावें । धावेकरु जो ॥३॥
जयाचेनि अपांग - पति । बंध मोक्षपणियाते । भेटे जाणतया जाणते । जयापासि ॥४॥
कैवल्यकनकाचिया दाना । न कडसि थोरसाना । द्रष्ट्याचिया दर्शना । पाहाडाउ जो ॥५॥
सामर्थ्याचेनि बिके । शिवाचेहि गुरुत्व जिंके । आत्मा आत्ममुख देखे । आरसा जिये ॥६॥
बोधचंद्राचिया कळा । विखुरलिया एकवळा । कृपापुणिव लीळा । करि जयाचि ॥७॥
जो भेटलिया सवें । पुरति उपायाचे धावें । प्रवृत्तिगंगा स्थिरावे । सागरि जिये ॥८॥
जयाचिये अनवसरे । द्रष्टा ले दृश्याचे मोहिरे । जो भेटतखेवो सर । बहुरूप हे ॥९॥
अविद्येचे काळवखे । स्वबोध सुदीन फांके । सिवतिलेनि प्रसाद - अर्के । जयाचेनि ॥१०॥
जयाचेनि कृपाललिले । जीव हा ठाववरि पाखाळे । जे शिवपणहि वोवळे । आंगि न लावि ॥११॥
राखो जाता शिष्याते । गुरुपन धाडिले थिते । तरि गुरु गौरव तयाते । सांडिचि ना ॥१२॥
एकपण नव्हे सुसास । ह्मणोनि शिष्याचे करोनि मिष । पाहाणेचि आपलि वास । पाहतसे ॥१३॥
जयाचे कृपातुषारे । परतले अविद्येचे महुरे । परिनमले अपारे । बोधामृते ॥१४॥
वेद्या देता मिठि । वेदकत्व सुवोनि पोटि । तरि नव्हेचि उसिटि । दिठि जयाचि ॥१५॥
जयाचेनि सावाये । जीव ब्रह्म उपरि लाहे । ब्रह्म तृणतळि जाय । उदासे जेणे ॥१६॥
उपास्तिवरि राबतया । उपाय फळे येति मोडुनिया । बन चळे जयाचिया । अनुज्ञा कां ॥१७॥
जयाचा दिठिवा वसंतु । न रिघे निगमवना आंतु । तव आपुलिया फळा हातु । न घापति ॥१८॥  
पुढे दिठिचेनि अलगे । खांचि कि निवटि मागे । येव्हडिया जैता नेघे । आपणपे जो ॥१९॥
लघुत्वाचिया मुद्दले । बैसला गुरुत्वाचिये सेले । नासोनिया नाथिले । सदेव जो ॥२०॥
नाही त्या जळि बुडिजे । तेथे घनवटे येणे तरिजे । जेणे तरलियाहि नुरिजे । कवणिये ठांई ॥२१॥
जेथे आकाश हे सावेव । न बांध अवकाशाचि  हाव । ऐसे कोणि एक भरिव । आकाश जे ॥२२॥
चंद्रादि सुशीतळे । घडिले जयाचेनि मेळे । सूर्य जयाचे उजळे । कडवसेनि ॥२३॥
जीवपणाचेनि त्रासे । यावया आपुले दशे । शिवहि मुहुर्त पुसे । जया जोसिया ॥२४॥
चांदनें स्वप्रकाशाचे । लेइला द्वैत - दुणिचे । तरि उघडेपण न वचे । चंद्राचे जया ॥२५॥
जो उघड कि न दिसे । प्रकाश परि न प्रकाशे । असतेपणेचि नसे । कवणिकडे ॥२६॥
शब्दाचि लिहि पुसे । तेव्हा तेणेसि चावळो बैसे । दुजियाचा रागि रुसे । एकपणाहि हा ॥२७॥
कांहीबाहि अळुमाळ । देखे जव येखादे वेळ । तव देखतेहि टवाळ । जया गांवि ॥२८॥
आता जो तो इहि शद्बि । के मेळउ अनुमानाचि मांदि । हा प्रमाणाहि वो नेदी । कवणाहि मा ! ॥२९॥
प्रमाणाचि परिसरे । तै प्रमेय आविष्करे । नवल मेचु धुरे । कांहिनापणाचि ॥३०॥
तेथें नमने कां बोले । केउति सुउ पाउले । अंगि लाउनि नाडिले । नाम येणे ॥३१॥
नाहि आत्मया आत्म - प्रवृत्ति । वाढविता के निवृत्ति । परि या नामाचि वाय बुंथि । सांडिचिना ॥३२॥
निवर्त्य तव नाहि । मा निवर्तवि हा काई । तरि कैसा बैसे ठांई । निवृत्तिनामाचा ॥३३॥
सूर्यासि अंधकारु । कै जाला होता गोचरु । परि तमारि हा डगरु । आलाचि कीं ! ॥३४॥
लटिके येणे रूढे । जड येणे उजियेडे । न घडतेहि घडे । याचिया मावा ॥३५॥
हांगा मायावसे दाविसि । आणि माईक ह्मणोनि वाळिसि । अमाइक तवं नव्हसि । कोणा विषो ! ॥३६॥
शिव शिव सद्गुरु । तुजला गूढा काय करु । एकाहि निर्धारा धरु । देतासि कां ॥३७॥
नामरूपे बहुवसे । पुढा उभारुनि पाडिलि वोस । सत्तेचेनि अवेशे । तोषलासि ॥३८॥
जीव घेतलियावीण । चाळु नेणसी साजन । भृत्यु नुरे, स्वामिपण । तेंहि नव्हे ॥३९॥
विशेषाचेनि नावें । आत्मत्व तेहि न साहवे । किंबहुना न व्हावें । कांहीच यया ॥४०॥
रात्रि नुरेचि सूर्या । नुरे लवण पाणिया । नुरेचि चेइलिया । नीद जैसि ॥४१॥
कापुराचि थळीव । नुरवि आगिचि बरव । नुरेचि रूप - नाव । तैसे यया ॥४२॥
याचिया हाता पाया पडे । तव वंद्यत्वे पुढा न मंडे । न पडेचि हा भिडे । भेदाचिये ॥४३॥
आपणाप्रति रवी । उदयो न करि जेवि । हा वंद्य नव्हेचि तेवि वंदिताहि ॥४४॥
कां समोरपण आपले । न लाहिजे कांहि केले । तैसे वंद्यत्व घेतले । हारोनि येणे ॥४५॥
आकाशाचा अरिसा । नुठे प्रतिबिंबाचा ठसा । हा वंद्य नव्हे तैसा । नमस्कारा ॥४६॥
हा नव्हे तरि न हो । हे वेखासी कां घेवो । परि वंदितयाहि ठावो । उरोचि नेदि ! ॥४७॥
अंगोनि एक ना झोळु । फेडिता तो बाहेरिलु । कट फिटे आंतिलु । न फेडिताचि ॥४८॥
ना ना बिंबपणासरिसे । घेउनि प्रसिबिंब नासे । नेले वंद्यत्व येणे तैसे । वंदितेनसि ॥४९॥
नाहि रूपाचि जेथे सोय । तेथे दिठिचे काय आहे । आह्मा फळले पाय । ऐसि दशा ॥५०॥
गुणा - तेलाच्या सोइरिका । निर्वाहिलि दीपकळिका । ते काय होईल पोळिका । कापुराचा ॥५१॥
तया दोघा परस्परे । होइना जव मेळिरे । तंव दोहिचेहि सरे । सरिसेचि ॥५२॥
तेवि वंदिना मी ययाते । तव गेले वंद्य वंदिते । चेइलिया कांते । स्वप्निचे जेवी ॥५३॥
किंबहुना यया भाखा । अद्वैताचा उफखा । फेडोनिया स्वसखा । श्रीगुरु वंदिला ॥५४॥
याचा सख्यत्वाचि नवाई । आंगि येकपणाहि ठाव नाहि । किं गुरु - शिष्य - दुवाई । पवाडु केला ॥५५॥
कैसा आपणा आपण । दोविण सोइरेपण । हा याहूनि विलक्षण । नाहि ना नोव्हे ॥५६॥
जग अवघे पोटि माये । गगनायेव्हडा होउन ठाये । कि ते नीस न साहे । नाहिपणाचि ॥५७॥
कां पूर्णते तरि अधार । सिंधु जैसा दुर्भर । तैसा विरुद्धा पाहुणेर । ययाचे घरि ॥५८॥
तेजा तमा कांहि । परस्परे निके नाहि । परि सूर्याचे ठांई । सूर्यचि होति ॥५९॥
एक ह्मणता भेदे । तो कि नानात्वे नांदे । विरुद्धे आपणा विरुद्धे । होति काई x ॥६०॥
म्हणोनि शिष्य - गुरुनाथ । या दो शब्दाचा अर्थ । श्रीगुरुचि होत । दो ठांई ॥६१॥
सुवर्ण आणि लेणे । वसे एके सुवर्णे । कां चंद्र आणि चांदणे । चंद्रि जेविं ॥६२॥
कापुर आणि परिमळु । कापुरचि केवळु । गोडि आणि गुळु । गुळचि तो ॥६३॥
तैसा गुरु - शिष्य - मिषे । हाचि एकला उल्हासे । जरि कांहि दिसे । दोनपणे ॥६४॥
मुख असे मुखि । आरसा दिसे उखि । हे आपलि वोळखि । जाणे मुख ॥६५॥
पाहा पा निरंजनि निदेला ।  तो निर्विवाद एकला । परि चेता चेवविता जाला । दोन्हि तोचि ॥६६॥
जे तो चेता चेववी । तेवि हा बुझे बुझावि । गुरु - शिष्य त्व नांदवि । ऐसेनि हा ॥६७॥
 दर्पणेवीण डोला । आपले भेटिचा सोहळा । भोगिता तरि लीळा । सांगतो हे ॥६८॥
एवं द्वैता उमसो । नेदूनि ऐक्या विसकुसो । सोइरिकिचा अतिसो । पोखित असे ॥६९॥
निवृत्ति जया नावं । निवृत्ति जया बरव । जया निवृत्तिचि राणिव ॥७०॥
वांचोनि प्रवृत्तिविरोधे । निवृत्तिचेनि बोधे । आणिजे तैसा बाधे । निवृत्ति नव्हे ॥७१॥
आपणा देउनि राति । दिवसा आणि उन्नति । गोसावि हा निवृत्ति । तैसा नव्हे ॥७२॥
वोपसळेचे बळ । घेवोनि मिरवे रत्नकील । तैसा नव्हे हा नि:खळ । चक्रवर्ति ॥७३॥
गगन सुवोनि पोटि । जै चंद्राचि पघळे पुष्टि । तै चांदणिया उटि । अंगाचि कीजे ॥७४॥
तैसे निवृत्तिपणा कारण । हाचि आपणया आपण । फुलचि जाले घ्राण । आपुलें दृति ॥७५॥
दिठि मुखाचे बरवे । जरि पाठिकडोनि फावे । तरि अरसे धांडोळावे । लागति काई ॥७६॥
कां राती गेलिया । दिवस हान आलिया । काय सूर्यपणें सूर्या । व्हावें असे ॥७७॥
म्हणोनि बाध्य बाधूनि । घेपे प्रमाणे साधूनि । तैसा नव्हे भरवसेनि । गोसावीम हा ॥७८॥
ऐसे करणियेवीण । स्वयंभ जे निवृत्तिपण । तयाचे श्रीचरण । वंदिले ऐसे ॥७९॥
आता ज्ञानदेवो म्हणे । श्रीगुरुप्रमाणे येणे । फेडिलि मिया ऋणे । चहू वाचेची ॥८०॥
इतिश्री अनुभवामृते श्रीगुरुवंदनं नाम द्वितीय - प्रकरणम् ॥