श्रीगुरुबोध ग्रंथ - नवम प्रकरण

॥ श्रीगणेशायनम: ॥ सत्संगती श्रवण मनन । केलेंचि करावें जाण । मी देह ही आठवण । सोडूनि द्यावी ॥१॥
ज्या ज्या वेळीं कल्पना उठे । मागें परतावें नेटें । तरी मग सहज भेटे । आनंदकंद ॥२॥
सहज-देवासि सोडिती । नानासायासीं पडती । ऐसियां नरां मोक्षगति । मिळेल कैसी ॥३॥
सहज देवासि आठवावें । दिसे त्याचें मूळ धरावें । यथाशक्ति सुख द्यावें । प्राणीमात्रां ॥४॥
बहुत काय बोलावें । तुझें तुवां अनुभवावें । आनंदधाम न सोडावें । कदाकाळीं ॥५॥
सच्चिदानंदावांचूनि कांहीं । जगामध्यें पदार्थ नाहीं । कल्पनाचि बाधक पाहीं । मूळ याला ॥६॥
ती कल्पना सोडितां । आनंद प्रत्यया ये तत्वतां । तेंचि स्वरूप अनुभवितां । मोक्ष लाभे ॥७॥
उन्हामध्यें तापला । साउलीं वृक्षातळीं बैसला । त्या वेळीं जो आनंद झाला । तेंचि स्वरूप ॥८॥
तृषेनें कंठ शोषला । गोड शीतल पाणी प्याला । त्या वेळीं आनंद वाठला । तेंचि स्वरूप ॥९॥
नानाव्यापारीं श्रमला । विश्रांतीसाठीं बैसला । त्या वेळीं जो आनंद झाला । तेंचि स्वरूप ॥१०॥
भुकेनें फार तळमळला । पंचपक्वान्नीं जेविला । त्या वेळीं जो आनंद वाटला । तेंचि स्वरूप ॥११॥
काय म्हाणोनि सांगावें । या रीतीं सर्व जाणावें । विचार करितां शिणावें । नलगे कांहीं ॥१२॥
अमूक पदार्थापासुनी । सुख उत्पन्न झालें म्हणोनी । जी कल्पना उठे मनीं । तेचि बाधक ॥१३॥
पदार्थ कल्पना सोडावी । द्वैतभावना मोडावी । अखंडानंद जोडावी । आपुली पदवी ॥१४॥
पदार्थ, सेवणा आणि कल्पना । सोडूनि आनंद आणावा ध्याना । ऐशापरी आनंदधारणा । पदोपदीं धरावी ॥१५॥
आनंदधारणा जो अनुभवी । त्याची काय वर्णावी पदवी । तोचि जाणावा या भेंवी । तारक सर्वां ॥१६॥
त्याणेंचि मुक्तीला वरिलें । बेचाळीस कुळां उद्धरिलें । द्वैतभावना सोडूनि धरिलें । आनंद पद ॥१७॥
ऐसियापरी प्रबोध केला । म्हाणती संशय काय राहिला । प्रेमें कवळूनि मजला ह्रदयीं धरिलें ॥१८॥
त्यावेळीं मिठी घालुनि चरणांस । बोलिलों संशयाचा झाला नाश । आपुल्या कृपें भवपाश । तुटोनि गेला ॥१९॥
पुन्हा सद्नुरु म्हाणती । तुज प्रबोध केला जो निश्चितीं । तो कदापि दुर्जनांप्रती । सांगों नको ॥२०॥
हें परम्गुह्य जाणावें । हें तुवांचि अंगें अनुभवावें । गोष्टीसरिसें न बोलावें । कदाकाळीं ॥२१॥
जो अनन्य येईल शरण । त्याचा निश्चय पाहूनि जाण । एकाम्तीं लक्षूनि सद्‌गुरुखूण । निवेदावी ॥२२॥
तरीच याचें येईल फळ । सुटेल द्वैतबुद्धीचा मळ । हें वचन त्रिसत्य केवळ । लक्षीं धरीं ॥२३॥
झणीं अभक्तां सांगसी । तरी पश्चात्तापें शिणसी । ते फिरतील देशोदेशीं । निंदा करीत ॥२४॥
सुवर्णाचा दागिना बरवा । कां मातीमोल करावा । अनुपकारिया द्यावा । किन्निमित्त ॥२५॥
भुकेल्या अन्न वाढावें । अथवा तृषिता उदक द्यावें । तैसें शरण आलिया सांगावें । प्रेमेंकरूनि ॥२६॥
जरी खरी विरक्ति बाणली । तरी तीच वेळ उदयाची झाली । समजे तात्काल अनुभविली । स्वरूपस्थिति ॥२७॥
ऐसी आज्ञा वंदोनि शिरीं । मस्तक ठेविला चरणांवरी । अभय दिलें पावसी खरी । मोक्षसिद्धि ॥२८॥
त्यावेळीं आनंद वाटला । अश्रूंचा पूर लोटला । सद्नुरुराज भेटला । चिन्मय मूर्ति ॥२९॥
सर्वात्मभावें पूजिलें । जोडूनि हस्त विनविलें । अखंड दर्शन दिधलें । पाहिजे मज ॥३०॥
यावरी श्रीगुरु म्हणती जाण । जें तुज आनंदाचें होय स्फुरण । तेंचि आमुचें दर्शन । नित्य घेईं ॥३१॥
तव भक्तीची रत्नमाळा । स्वानुभूति नोवरीच्या गळां । अर्पूनियां स्वानंद सोहळा । अंगें भोगीं ॥३२॥
ऐसें बोलोनि सद्‌गुरुनाथ । प्रवेशले माझ्या ह्रदयांत । विष्णु कृष्ण जगन्नाथ । आनंदमूर्ति ॥३३॥
अठाराशें पंचवीस शकोत्तरीं । शोभन नाम संवत्सरीं । पौषमासामाझारीं । आज्ञा केली ॥३४॥
रविवार शुक्ल द्वितीया दिनीं । द्वितीयावस्थेमाजी प्रगटुनि । प्रेमें बोलिले मजलागुनी । काय करिसी ॥३५॥
मी बोलिलों काय करावें । मज कांहींच न कळे स्वभावें । श्रीगुरु बोलिले उठावें । मी सांगतों ॥३६॥
म्हणती गुरुबोध लिहावा । मी कथितों आईक बरवा । पाहिलें मुखाकडे तेधवां । हास्य केलें ॥३७॥
इतुक्यांत जागा झालों । चोहोंकडे पाहूं लागलों । फार आश्चर्य पावलों । मनामाजीं ॥३८॥
दौतलेखणी घेतली । डोळ्यापुढें अक्षरें दिसलीं । तींच असती म्यां लिहिलीं । माझीं नव्हें ॥३९॥
नकळे प्रश्न सांगणें । नाहीं व्युत्पत्तीचीं लक्षणें । सद्‌गुरुखुणेवांचूनि नेणें । आणिक मी ॥४०॥
मी प्रेरकाचा लेखक । म्हणे मुकुंदराज बालक । तेचि विश्चयंत्राचे चालक । सद्रुरुनाथ ॥४१॥
इति श्रीगुरुबोध ग्रंथ । श्रवणें लाभे मोक्षंपथ । मननाभ्यासें श्रीभगवंत । ह्रदयीं भेटे ॥४२॥
इति श्रीगुरुबोधे नवम प्रकरणं संपूर्णम्‌ ॥९॥
श्रीमज्जगदीश सद्‌गुरुराज चरणाविंदार्पणमस्तु ॥ ( एकंदर ओंवीसंख्या २२९ ) शुभंभवतु ॥ श्रीरस्तु ॥ सकल मंगलावाप्तिरस्तु ॥

॥ जय जय रघुवीर समर्थ  ॥

॥ ॐ तत्सत्‌ ॥

श्रीसमर्थ रामदास वैष्णव सद्र्‌गुरु श्रीकृष्ण नगन्नाथ चरणारविंदेभ्यो नम: