षड्रिपुविवेचन - मत्सरनिरूपण

मद तो तिसरा शत्रू चौथा मत्सर आयका । मत्सरें सत्य मानेना सत्याचें लटकें करी ॥१॥
बर्‍याच ओखटे सांगे मज नाहीं म्हणोनियां । पैशून्य नसते काढी नसत कुंद लावणें ॥२॥
नस्ते नस्ते ढाल घेणें ऐसी हे जाति मत्सरीं । स्वयें आहे करंटाही समर्था निंदितो सदा ॥३॥
टोपणा आपण असे सर्वज्ञा न मनीं कदा । आपणू घातकी आहे पुण्यवंता पडेचिना ॥४॥
कुकर्मी आपण प्राणी सत्कर्मोच्छेदि तो सदा । आपणू चोरटा आहे सकळां चोरटें करी ॥५॥
आपण भ्रष्टला आहे भल्याला भ्रष्ट भावितो । आपणू घातकी मोठा पराला घातकी म्हणे ॥६॥
पोटींचा कपटी मोठा जनाला कपटी म्हणे । आपणा भक्ति ठाकेना हरिभक्ति उच्छेदितो ॥७॥
आपणू नीच कुळिंचा कुळवंत मना न ये । आपणू ठायिंचा लंडी रणशूरासि हांसतो ॥८॥
आपणू भ्याड ठायींचा धारिष्टा कर्कशू म्हणे । आपणू वोंगळू आहे निर्भळा कदमू म्हणे ॥९॥
आपणू लालुची मोठा वैराग्याची उडावणी । करवेना देखवेना ऐसा तो मत्सरू नरू ॥१०॥
आपलें कर्म भोगीतो पराला कर्म लवितो । जें कांहीं आपण नाहीं तें सर्व उडवीतसे ॥११॥
भांडे तोंडची तें वेडें भकाटया करितो जनीं । अखंड सुजना भांडे तंडे तंडे उदंडया ॥१२॥
धीट तोंडाळ तो प्राणी कांहीं केल्या विटेचिना । लंद तो कोटिगा मोठा लाज त्याला असेचिना ॥१३॥
मत्सरें भाग्यही गेलें मत्सरें बुद्धि नासली । भक्ति ना ज्ञान ना कांहीं अत्र ना परही नसे ॥१४॥
पाहतां सख्य तो नाहीं लोधला ताड उद्धटू । मत्सरें लविलें वेडा ज्याचें त्याला कळेचिना ॥१५॥
इतिश्री मत्सररिपु । जाणिजे हा अमूपू । जेणें वेढिला भवसंकल्प्‍ । दु:खसागर ॥१६॥


॥ मत्सरनिरूपण समाप्त ॥४॥