Dictionaries | References

नाभाग

   { nābhāgḥ, nābhāga }
Script: Devanagari

नाभाग     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
NĀBHĀGA   A brother of Ikṣvāku. The famous Ambarīṣa was Nābhāga's son. After conquering all the worlds he ruled the kingdom strictly along the path of truth and righteousness. [Vana Parva, Chapter 25, Verse 12] . In the evening of his life Nābhāga gifted away the whole land to Brahmins. Since she could not leave Nābhāga, Bhūmidevī herself assumed physical form and went to him on the occasion. This emperor never consumed meat. He lives in Brahmaloka according to Chapter 115, Anuśāsana Parva. [Śānti Parva, Chapter 96, Verse 124] .

नाभाग     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  एक रघुवंशी जो राम के पूर्वज थे   Ex. नाभाग ययाति के पुत्र थे ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
benনাভাগ
kasناباگ
kokनाभाग
marनाभाग
oriନାଭାଗ
panਨਾਭਾਗ
urdنابھاگ
noun  एक पौराणिक ऋषि   Ex. नाभाग का वर्णन ऋग्वेद में मिलता है ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
नाभाग ऋषि
Wordnet:
benনাভাগ ঋষি
gujનાભાગ
kasنابھاگ
kokनाभाग
marनाभाग ऋषी
oriନାଭାଗ ଋଷି
panਨਾਭਾਗ
sanनाभागः

नाभाग     

नाभाग n.  वैवस्वत मनु के दस पुत्रों में से एक, एवं प्राचीनकाल के एक महाप्रतापी राजा [पद्म. सृ.८] । कई ग्रंथों में, इसे वैवस्वत मनु का पौत्र, एवं नभग राजा का पुत्र कहा गया है [म.आ.७७.१४] ;[भा.९.४०] । इसने समुद्रपर्यत पृथ्वी को सात दिन में जीता था, एवं सत्य के द्वारा उत्तम लोकों पर विजय पायी थी [म.व.२६.११] । पृथ्वी को जीतने के बाद, इसने उसे दक्षिणा के रुप में ब्राह्मणों को दे दिया [म.शां.९७.२१] । किंतु शीलवान् एवं दयालु होने के कारण, दी हुई पृथ्वी स्वयं इसके पास वापस आ गयी [म.शां.१२४.१६-१७] । इसने जीवन में कभी मांस नहीं खाया था । मांसभक्षण के त्याग के इस पुण्य के कारण, इसे ‘परावरतत्त्व’का ज्ञान हो गया, एवं ब्रह्मलोक में इसे प्रवेश मिल गया [म.अनु.११५.५८-६८] । इसके सत्याचरण एवं उदारता की एक कथा पद्मपुराण में दी गयी है । अपने कुमाराअयु में, यह गुरुगृह में विद्यार्जन कर रहा था । यह मौका देख, वैवस्वत मनु के अन्य पुत्रों ने उसका राज्य आपस में बॉंट लिया । नाभाग को उसके राज्य के हिस्से से वंचित कर, इसे इसका पिता हिस्से के रुप में दिया । फिर इसके पिता ने इसे कहा, ‘तुम चिंता मत करो । विपुल धनार्जन का रास्ता मैं तुम्हे दिखाता हूँ । आंगिरस ऋषि यज्ञ कर रहे है । यज्ञ के छठवे दिन उन्हे कुछ भ्रम सा हो कर, यज्ञ के मंत्र की उन्हे विस्मृति हो जाती है । उस वक्त, तुम उसे देओ ‘विश्वदेवसूक्त’गा कर बताओ । उससे उसका यज्ञ पूरा होगा, एवं प्रसन्न हो कर, यज्ञ के लिये एकत्रित किया सारा धन वह तुम्हे दे देंगा।’ पिता के कथनानुसार, इसने अंगिरस् को ‘मंत्रस्मरण के बार एमें सहायता दी ’ एवं अंगिरस् ने भी यज्ञ का सारा धन इसे दे दिया । किंतु इसी वक्त एक कृष्णवर्णीय पुरुष का रुप धारण कर, रुद्र वहॉं उपस्थित हुआ, एवं यज्ञधन मॉंगने लगा । यज्ञ का अवशिष्ट धन पर रुद्र का ही अधिकार रहता है, यह जानते ही नामाग ने सार द्रव्य रुद्र को दे दिया । इसकी इस उदारता से प्रसन्न हो कर, रुद्र दे दिया । इसके इस उद्धारता से प्रसन्न हो कर, रुद्र ने आंगिरस के यज्ञ की सारी संपत्ति नाभाग को प्रदान की एवं इसे ‘ब्रह्मविद्या’ भी सिखायीं [पद्म.सृ८] । विल्कुल यही कथा नाभानेदिष्ट के नाम पर प्राचीन वैदिक ग्रंथों में दी गयी है [ऋ.१०.६१-६२] । ऋग्वेद के उन सूक्तों की रचना ‘नाभाककाण्व’ ने की हैं [ऋ.८.३९-४१] ;[नि.१०.५] । नाभाग को अंबरीष नामक एक पुत्र था । इसके वंश की विस्तृत जानकारी बारह पुराणों में दी गयी है [वायु.८९.विष्णु.४.२] ;;[अग्नि.२७२] ;[ब्रह्मांड.३.६३] ;[ब्रह्म.७] ;[मत्स्य.१२] ;[ह.वं.१.१०] ;[भा.९.४-६]
नाभाग II. n.  (सू.इ.) अयोध्या देश का राजा । विष्णु, वायु एवं भागवमत में, यह श्रुत राजा का पुत्र था । मत्स्य मत में, भगीरथ राजा के दो पुत्रों में से यह कनिष्ठ पुत्र था । भागवत में इसका ‘नाभ’ नामांतर प्राप्त है । इसके पुत्र का नाम अंबरीश था । किंतु रामायण में अंबरीष इसके पूर्वकालीन बताया गया है । इसके नाभागारिष्ट, नाभानेदिष्ट, एवं नाभागदिष्ट नामांतर भी प्राप्त हैं [अग्नि.२७२.१७१] ; नभग देखिये ।
नाभाग III. n.  (सू. दिष्ट.) वैशाली देश का राजा । यह वैवस्वत मनु का पौत्र, एवं दिष्ट राजा का पुत्र था । विष्णुमत में यह ‘नेदिष्ट’ का भागवतमत में यह ‘दिष्ट’ का, एवं वायुमत में यह मनु का पुत्र था (सुप्रभा३. देखिये) ।

नाभाग     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  रामाचो पुर्वज आशिल्लो असो एक रघुवंशी   Ex. नाभाग ययातिचो पूत आशिल्लो
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
benনাভাগ
hinनाभाग
kasناباگ
marनाभाग
oriନାଭାଗ
panਨਾਭਾਗ
urdنابھاگ
noun  एक पुराणीक रुशी   Ex. नाभागाचें वर्णन ऋग्वेदांत मेळटा
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
नाभाग रुशी
Wordnet:
benনাভাগ ঋষি
gujનાભાગ
hinनाभाग
kasنابھاگ
marनाभाग ऋषी
oriନାଭାଗ ଋଷି
panਨਾਭਾਗ
sanनाभागः

नाभाग     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  रामाचे पूर्वज असलेला एक रघुवंशीय राजा   Ex. नाभाग हे ययातिचे पुत्र होते.
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
benনাভাগ
hinनाभाग
kasناباگ
kokनाभाग
oriନାଭାଗ
panਨਾਭਾਗ
urdنابھاگ
See : नाभाग ऋषी

नाभाग     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
नाभाग  m. m. (cf.नभ-ग, नभाग) N. of a son of मनुवैवस्वत, [MBh.] ; [Hariv.] ; [Pur.]
patron. of अम्बरीष, [MBh.]
N. of a son of मनु and father of अम्बरीष, [Hariv.]
of a of नभग and of , [Pur.]
of a of श्रुत and of , [Hariv.]
of a of नेदिष्ठ or अरिष्ट or दिष्ट and of भलन्दन, [Pur.]
of a of ययाति (grandson of अम्बरीष) and of अज, [R.]
of a grandson of अम्बरीष and of अज, ib.

नाभाग     

नाभागः [nābhāgḥ]  N. N. of the son of Vaivasvata Manu. ˚अरिष्टः N. of the son of Vaivasvata Manu.

Related Words

नाभाग   नाभाग ऋषी   नाभाग ऋषि   नाभाग रुशी   নাভাগ ঋষি   ନାଭାଗ ଋଷି   ناباگ   নাভাগ   ନାଭାଗ   नाभागः   نابھاگ   ਨਾਭਾਗ   નાભાગ   नभाग   नभग   धर्मसावर्णि   नाभानेदिष्ट   केतुमत   भलंदन   चक्रवर्तिन्   नाभाक   पृषदश्व   सुप्रभा   दिष्ट   रथीतर   शंभु   सुव्रत   सुदेव   सृंजय   अंबरीष   विरूप   श्रुत   सुरथ   अम्बरीष   नृग   मनु   अज   सूर्यवंश   भगीरथ   नारद   હિલાલ્ શુક્લ પક્ષની શરુના ત્રણ-ચાર દિવસનો મુખ્યત   ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ନୂଆ ବା   વાહિની લોકોનો એ સમૂહ જેની પાસે પ્રભાવી કાર્યો કરવાની શક્તિ કે   સર્જરી એ શાસ્ત્ર જેમાં શરીરના   ન્યાસલેખ તે પાત્ર કે કાગળ જેમાં કોઇ વસ્તુને   બખૂબી સારી રીતે:"તેણે પોતાની જવાબદારી   ਆੜਤੀ ਅਪੂਰਨ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ   బొప్పాయిచెట్టు. అది ఒక   लोरसोर जायै जाय फेंजानाय नङा एबा जाय गंग्लायथाव नङा:"सिकन्दरनि खाथियाव पोरसा गोरा जायो   आनाव सोरनिबा बिजिरनायाव बिनि बिमानि फिसाजो एबा मादै   भाजप भाजपाची मजुरी:"पसरकार रोटयांची भाजणी म्हूण धा रुपया मागता   नागरिकता कुनै स्थान   ३।। कोटी   foreign exchange   foreign exchange assets   foreign exchange ban   foreign exchange broker   foreign exchange business   foreign exchange control   foreign exchange crisis   foreign exchange dealer's association of india   foreign exchange liabilities   foreign exchange loans   foreign exchange market   foreign exchange rate   foreign exchange regulations   foreign exchange reserve   foreign exchange reserves   foreign exchange risk   foreign exchange transactions   foreign goods   foreign government   foreign henna   foreign importer   foreign income   foreign incorporated bank   foreign instrument   foreign investment   foreign judgment   foreign jurisdiction   foreign law   foreign loan   foreign mail   foreign market   foreign matter   foreign minister   foreign mission   foreign nationals of indian origin   foreignness   foreign object   foreign office   foreign owned brokerage   foreign parties   foreign periodical   foreign policy   foreign port   foreign possessions   foreign post office   foreign public debt office   foreign publid debt   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP