होतील बाळ, तर फेडतील काळ

फटकळ-फटकळ काळ   एक आग झाला तर दुसर्‍यानें पाणी व्हावें   राऊत-राऊत असे खरमरा तर घोडा चाले तुरतुरा   आज मला, तर उद्या तुला   मुलाला जपलें तर म्हातारें होईल   खरी सासू धरती कान, तर आखाड सासू मागती मान   वेळ आली पण काळ नाहीं आला   आली घडी तीर तर धर, मिळणार नाही गेल्यावर   भटो बायको कां कराना? (तर) म्हणे तुम्हींच कां व्हाना?   मानणें-मानला तर देव, नाहीं तर दगड धोंडा   काळ विन्मुख होणें   घी गेलें पण ठामणें तर राहिलें   बुडांत नाहीं तर वर कोठून येणार?   मीपणा टांकशील तर देवपणा पावशील   काकमैथुन पाहावें, तर सहा महिन्यांत स्‍मशानांत (मसणांत) जावें   पोराचा कापला खवडा तर न्हाव्याला काय दुःख?   खायला काळ वा भुईला भार   गाढव लाथ झाडी तर काठीनें झोडी, पायानें मारशील तर दुसरी लाथ झाडील   जर ती असती, तर घरभर पोरें होतीं   एक ढेंकूण चावतो, शंभरांचा काळ होतो   पावला तर परमेश्वर, नाहींतर घातशनैश्वर   आडांत पाणी खारें तर पोहर्‍यांत गोड कोठून येणार   आकाश खाली येते तर पक्षी हातीं येते   बोतर-बोतरार इतलें तर कापडार कितलें   कशी मागावी भीक, तर तंबाकू खायला शीक   मागतां येईना भीक, तर तंबाखू खायला शीक   येतील वांग तर फेडतील पांग   फिरेल काळ, तर बदलावी चाल   अंगावर पडें तर दुणें बळ चढें   दे लाख, घे दोन लाख, देतोस काय तर घेतोस काय   असेल मालक शेती तर होती, नाहीं तर माती   आगें मागें, बाळ रांगू लागे   उदित काळ   उन्मत फो लुगड्याक काळ   कांग बाई कुथती, तर बसली जागा रुतती   एक रूईचा चीक तर दुसरा शेराचा चीक, दोघे सारखेच   डोळ्यांत जर एक कण राहात नाहीं, तर हिशेबांत एक पै कशी सामावेल   घरोघर पिकले मोती तर त्‍याचे मोल काय होतें   घरोघर पिकले मोती, तर त्‍याची किंमत काय होती   उखळांत घातला तर सात घाव चुकवील   बिधरी-बिधरी तण तर शेतकरी फिरे वणवण   माणूस फिरलें तर फिरलें पण घराचें वासेहि फिरले   मनांत असेल तर मार्ग दिसेल   गळीं पडे काम, तर खर्ची पदरचा दाम   गुह्य ठेवण्याची नाहीं युक्ति, तर राज्‍य चालविण्याची भ्रांति   ढगच नसते तर विजेची मौज तरी कशी दिसली असती   जगीं सर्वसुखी कोण? तर विचारी   शेणा थापो जमिनीर पडलो तर माती घेतल्याशिवाय उठता?   शेण पडलें तर माती घेऊन उठतें-उठेल   आई! मी ढेप आणतों, तर मुंगळ्या बाबा! तुझी कंबरच सांगते आहे