Dictionaries | References ह हिरण्याक्ष Meaning Key Pages Related A Sanskrit English Dictionary | sa en | | हिरण्याक्ष mfn. mfn. golden-eyed, [RV.]; [TĀr.] हिरण्याक्ष m. m.N. of a noted दैत्य (twin brother of हिरण्य-कशिपु, and killed by विष्णु, in his third or वर्षअवतार), [MBh.]; [Hariv.]; [Pur.] ([IW. 327]) N. of सवितृ, [RV.] of a ऋषि and various other men, [MBh.]; [Hariv.] &c. of a place, [Cat.] pl.N. of a family, [Hariv.] Shabda-Sagara | sa en | | हिरण्याक्ष m. (-क्षः) The name of a demon, killed by VISHṆU. E. हिरण्य, and अक्ष for अक्षि the eye. See also: हिरण्य - अक्ष - अक्षि प्राचीन चरित्रकोश | hi hi | | हिरण्याक्ष n. एक दैत्य, जो कश्यप एवं दिति का एक पुत्र, तथा हिरण्यकशिपु का भाई था । यह स्वायंभुव मन्वंतर में उत्पन्न हुआ था [लिंग. १.९४] । हिरण्याक्ष n. यह अत्यधिक पराक्रमी था, एवं देवों को काफ़ी त्रस्त करता था । अन्त में इसके भय से सारे देवगण भाग गये। पश्चात् विष्णु ने इसके साथ, युद्ध प्रारंभ किया । इस युद्ध में प्रारंभ से ही विष्णु की विजय होने लगी। यह देख कर यह पृथ्वी ले कर भागने लगा। किन्तु विष्णु ने इसका पीछा किया एवं वराह रूप धारण कर इसका वध किया [पद्म. सृ. ७५] । भागवत के अनुसार यह पृथ्वी ले कर समुद्र में भाग गया । वराहरूपी विष्णु ने पानी से पृथ्वी बाहर निकाली । इस समय वराह के पाँव के नीचे दब कर यह मारा गया [भा. ३.२८] । इसके वध के पश्चात् इसके भाई हिरण्यकशिपु ने इसके वध का बदला लेना चाहा । किन्तु अन्त में वह भी नृसिंह अवतवार के द्वारा मारा गया (हिरण्यकशिपु देखिये) । हिरण्याक्ष n. इसकी पत्नी का नाम रुपाभानु था, जिससे इसे निम्नलिखित पुत्र उत्पन्न हुए थेः-- १. उत्कुर (शंबर) २. शकुनि; ३. कालनाभ; ४. महानाभ; ५. विक्रान्त (सुविक्रान्त); ६. भूतसंतापन (मृतसंतापन) [वायु. ६७.६७-६८];[ ब्रह्मांड. ३.५. ३०-३२] । विष्णु एवं भागवत में इसके पुत्रों की नामावलि में झर्जर, धृत, वृक एवं हरिशमश्रु ये पुत्र अधिक दिये गये हैं [विष्णु. १. २०.३];[ भा. ७.२.१५] । इसके ये सारे पुत्रपौत्रादि परिवार के साथ तारकासुरयुद्ध में विनष्ट हुए। हिरण्याक्ष II. n. एक यक्ष, जो मणिभद्र एवं पुण्यजनी के पुत्रों में से एक था । हिरण्याक्ष III. n. एक असुर, जो वैश्वानरकन्या का पति था [भा. ६.६.३४] । मत्स्य में इसे मयासुरकन्या उपदानवी का पति कहा गया है । हिरण्याक्ष IV. n. विश्वामित्र का एक पुत्र । हिरण्याक्ष V. n. वसुदेव के श्याम नामक एक भाई का पुत्र । इसकी माता का नाम शरभू अथवा शूरभूमि था [भा. ९.२४.४२] । Puranic Encyclopaedia | en en | | HIRAṆYĀKṢA I A brother of Hiraṇyakaśipu. (See Hiraṇya). HIRAṆYĀKṢA II One of the sons of Viśvāmitra, who was a Brahmavādin. [Anuśāsana Parva. Chapter 4, Verse 57]. Related Words SUGGEST A NEW WORD! हिरण्याक्ष : Folder : Page : Word/Phrase : Person Search results No pages matched! Related Pages | Show All भाद्रपद शुद्ध ३ भाद्रपद शुद्ध ३ काशी खंड - अध्याय २७ वा काशी खंड - अध्याय २७ वा खंड २ - अध्याय ३८ खंड २ - अध्याय ३८ ठाकुर प्रसाद - तृतीय स्कन्ध सूची ठाकुर प्रसाद - तृतीय स्कन्ध सूची नृसिंह जयंती - हिरण्यकश्यपुची उन्मत्तता नृसिंह जयंती - हिरण्यकश्यपुची उन्मत्तता स्कंध ३ रा - अध्याय १७ वा स्कंध ३ रा - अध्याय १७ वा वराह जयंती - वराहावतार-हिरण्याक्षवध वराह जयंती - वराहावतार-हिरण्याक्षवध श्री वेंकटेश्वर - पदे ६१ ते ७० श्री वेंकटेश्वर - पदे ६१ ते ७० स्कंध ७ वा - अध्याय १ ला स्कंध ७ वा - अध्याय १ ला दशावताराचें वर्णन दशावताराचें वर्णन श्रीनारदभक्तिसूत्रें - सूत्र ६५ श्रीनारदभक्तिसूत्रें - सूत्र ६५ मराठी पदें - पदे २६६ ते २७० मराठी पदें - पदे २६६ ते २७० स्कंध ३ रा - अध्याय १९ वा स्कंध ३ रा - अध्याय १९ वा अध्याय ७ वा - श्लोक १ ला अध्याय ७ वा - श्लोक १ ला पूर्वभागः - अध्यायः ९४ पूर्वभागः - अध्यायः ९४ स्कंध ८ वा - अध्याय १९ वा स्कंध ८ वा - अध्याय १९ वा भक्तवत्सलता - अभंग २ भक्तवत्सलता - अभंग २ गोविंदकृत पदें २९८ ते ३०० गोविंदकृत पदें २९८ ते ३०० वैशाख शुद्ध १४ वैशाख शुद्ध १४ स्कंध ३ रा - अध्याय १८ वा स्कंध ३ रा - अध्याय १८ वा रूपक - गोंधळ रूपक - गोंधळ स्कंध ३ रा - अध्याय १३ वा स्कंध ३ रा - अध्याय १३ वा दशावतारचरित्रम् - वराहावतारस्तृतीयः दशावतारचरित्रम् - वराहावतारस्तृतीयः तृतीयः स्कन्धः - अध्यायः १९ तृतीयः स्कन्धः - अध्यायः १९ श्रीमद्भागवताची आरती श्रीमद्भागवताची आरती पदसंग्रह - पद ५४ पदसंग्रह - पद ५४ गोविंदकृत पदें २६१ ते २६३ गोविंदकृत पदें २६१ ते २६३ गवळण काल्यांतील पदें - पदे ३८१ ते ३८५ गवळण काल्यांतील पदें - पदे ३८१ ते ३८५ विष्णुदास नामा विष्णुदास नामा संत निवृत्तीनाथांचे अभंग - ब्रह्मांड करी हरि ब्रह्म ... संत निवृत्तीनाथांचे अभंग - ब्रह्मांड करी हरि ब्रह्म ... श्रीदत्त भजन गाथा - विष्णुप्रबोध श्रीदत्त भजन गाथा - विष्णुप्रबोध अध्याय ७४ वा - श्लोक ४१ ते ४५ अध्याय ७४ वा - श्लोक ४१ ते ४५ श्रीसिध्दान्तबोध - अध्याय २७ वा श्रीसिध्दान्तबोध - अध्याय २७ वा काशी खंड - अध्याय २८ वा काशी खंड - अध्याय २८ वा युद्धखण्डः - अध्यायः ४२ युद्धखण्डः - अध्यायः ४२ खंड ७ - अध्याय १ खंड ७ - अध्याय १ अध्याय ३५ वा - श्लोक १६ ते २० अध्याय ३५ वा - श्लोक १६ ते २० माङ्गल्यस्तवम् - दाल्भ्य उवाच- कार्यारंभेष... माङ्गल्यस्तवम् - दाल्भ्य उवाच- कार्यारंभेष... अध्याय १० वा - श्लोक ३१ ते ३५ अध्याय १० वा - श्लोक ३१ ते ३५ मध्यमवेदीस्नपन मध्यमवेदीस्नपन उत्तरार्ध - अध्याय ४६ वा उत्तरार्ध - अध्याय ४६ वा श्रीनरसिंहपुराण - अध्याय ३६ श्रीनरसिंहपुराण - अध्याय ३६ दक्षिण प्रयाग माहात्म्यः - चतुर्थोऽध्यायः दक्षिण प्रयाग माहात्म्यः - चतुर्थोऽध्यायः स्कंध ६ वा - अध्याय १८ वा स्कंध ६ वा - अध्याय १८ वा माङ्गल्यस्तवम् - दाल्भ्य उवाच- कार्यारंभे... माङ्गल्यस्तवम् - दाल्भ्य उवाच- कार्यारंभे... उत्तरभागः - अध्यायः २१ उत्तरभागः - अध्यायः २१ लघुभागवत - अध्याय २ रा लघुभागवत - अध्याय २ रा सृष्टिखण्डः - अध्यायः ७५ सृष्टिखण्डः - अध्यायः ७५ वामनपुराण - अध्याय ६३ वा वामनपुराण - अध्याय ६३ वा श्रीवामनपुराण - अध्याय ८७ श्रीवामनपुराण - अध्याय ८७ | Show All : Folder : Page : Word/Phrase : Person Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP