कोमल

{ kōmala }

हिन्दी (hindi) WN

See : सुकुमार, नरम, मुलायम

कोंकणी (Konkani) WN

See : मोव, नाजूक

A dictionary, Marathi and English

pop. कोमळ a Soft, fine, tender, delicate. 2 fig. Mild, moderate, gentle, not fierce or vehement. 3 Soft, sweet, bland, pleasant--a word, name, sound. Ex. रामनाम ॥ जपे को0 ॥. चित्ताचा कोमल Of soft and tender heart. चित्ताची कोमलता Softness or tenderness of heart.

Aryabhushan School Dictionary

a   Soft; fig. mild; sweet.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

वि.  कर्णमधुर , मधुर ( आवाज );
वि.  कोवळा , नाजूक , मुलायम , मृदु ;
वि.  रमणीय , सुंदर , सुकुमार .

मराठी (Marathi) WN

See : सौम्य

महाराष्ट्र शब्दकोश

वि.  १ मृदु सुकुमार ; नाजुक ; सुंदर २ गरीब सौम्य ; हळव्या मनाचा . ३ मृदु मधुर ; रमणीय ( शब्द नांव , आवाज ) ' रामनाम जपे कोमल . ' कोमलच्या उलट कठोर . ( सं ;)
०चित्ताचा   किंवा चित्ताचा कोमल - वि . कोंबळ्या , हलच्या मनाचा ; दयार्द्र मनाचा अंतःकरणाचा .
०ऋषभ  पु. ( संगीत ) पांच विकत स्वरांपैकीं पहिला स्वर ; विकतस्वर पहा .
०गांधार  पु. पांच विकृत स्वरांपैकीं दुसरा स्वर .
०धैवत  पु. पांच विकृत स्वरांपैकी चौथा स्वर .
०निषाद  पु. पांच विकृत स्वरांपैकीं चौथा स्वर .
०निषाद  पु. पांच विकृत स्वरांपैकी पाचवा स्वर .
०मध्यम  पु. कोमल मध्यम व शुद्ध मध्यम हे ध्वनीने एकच आहेत नामभेद मात्र आहेत मध्यम शब्द पहा .
०स्वर  पु. ( संगीत ) शुद्ध स्वरांपैकी ध्वनीनें नीच स्वर . हल्लीच्या संगीत पद्धतीत कोमल स्वर पांच मानतात . ( कोमल ) ऋषभ , गांधार . मध्यम धैवत निषाद .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

कोमल शब्‍दें हृदय द्रवें, जैसें बर्फ उष्‍णासवें
जसे बर्फास ऊब लागली म्‍हणजे त्‍याचे पाणी होते तसे मृदु शब्‍द उच्चारलयाने मनुष्‍याच्या मनास पाझर फुटतो.

नेपाली (Nepali) WN

See : नरम

A Sanskrit English Dictionary

कोमल  mfn.  mf( आ)n. ( fr. को = कु, मल fr. √ म्लै, ‘easily fading away’ ?), tender, soft (opposed to कर्कश), bland, sweet, pleasing, charming, agreeable, [R.]; [Mṛcch.]; [Suśr.]; [Śak.] &c. (said of the style, रीति, [Kpr.])
of like colour, [Kir.]
कोमल  n.  n. water, [L.]
silk, [Gal.]
nutmeg, ib.
कोसल   (for , [Hariv. 12832]; [VāyuP.])

The Practical Sanskrit-English Dictionary

कोमल [kōmala] a.  a. [कु-कलच् मुट् च नि˚ गुणः; cf [Uṇ.1.16] ]
Tender, soft, delicate (fig. also); बन्धुरकोमलाङ्गुलिम् (करम्) [Ś.6.13.;] कोमलविटपानुकारिणौ बाहू 1.21; संपत्सु महतां चित्तं भवत्युत्पलकोमलम् [Bh.2.66.]
(a) Soft, low; कोमलं गीतम्. (b) Agreeable, pleasing, sweet; रे रे कोकिल कोमलैः कलरवैः किं त्वं वृथा जल्पसि [Bh.3.1.]
Handsome, beautiful.
लम् Water.
Clay, earth.
Silk.
Nutmeg.-ला A kind of date; मुकुष्टाः कोमलास्तत्र वारणीयाः प्रयत्नतः [Śālihotra of Bhoja 268.]

Shabda-Sagara

कोमल  mfn.  ( -लः-ला-लं)
1. Soft, bland.
2. Soft, low, sweet.
3. Beautiful, pleasing, agreeable.
 f.  ( -ला) A plant: see क्षीरिका.
 n.  ( -लं) Water.
E. कुट् to be curved, कल Unadi affix; and मुट् inserted, formative irregular; or कम् to desire, कलच् affix, and उ inserted with con- version.

ROOTS:

कुट् कल मुट् कम् कलच् उ

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

See : मुदु, कन्दल