गणेश गीता - अध्याय ५

श्री गणेश पुराणाचे पारायण केल्याने समाधान मिळते आणि जीवनातील सर्व पापे नष्ट होतात.


(गीति)

गणपति म्हणे वरेण्या, श्रौतःस्मार्तादि कर्मं करिं नित्य ।

फलइच्छारहित अशीं, मात्र करावीं सशास्त्रशीं विहित ॥१॥

न करी कर्म असा जो, योगाच्या आश्रयीं सदा योगी ।

१.

त्यापेक्षां कर्माचें, जो फल नेच्छीत श्रेष्ठसा योगी ॥२॥

योगप्राप्तीकरितां, कर्म असे योग हेंच साधन हें ।

सांगतसें भूपा हें, साध्य करायास हेतु हा आहे ॥३॥

इंद्रियनिग्रह करणें, शांती धरणें प्रमूख हे दोन ।

२.

हेतू साध्य करावे, ऐकें योगास योग्य गा जाण ॥४॥

विषयांचें चिंतन हें, करुनि करी कर्म सर्वदा जो तो ।

अपुला आपण वैरी, होतो तें तत्त्व सांगतों श्रविं तो ॥५॥

विषयांविषयीं राहे, निरिच्छ ऐसा करीतसे कर्म ।

३.

योगाची सिद्धी त्या, लाभे भूपा प्रमुखसें वर्म ॥६॥

मुक्‍ती आणिक बंधन, तैशीं द्वंद्वें अरी नि मित्र अशीं ।

४.

आत्म्याचें साहाय्य तयां, असतें नसतें अनात्मया ऐशीं ॥७॥

सुख दुःख साधु मानव, आणिक शत्रू तसेच मित्र अशीं ।

काष्टस्सुवर्ण आणिक, द्वेषी उद्विग्नमान युग्म अशीं ॥८॥

इत्यादी ठायासी, समबुद्धीनेंच पाहती जे ते ।

आणिक निजात्म तैसें, असति जितेंद्रिय सुयोग्य भूपा ते ॥९॥

मोठे ज्ञानी असुनी, असती विज्ञानयुक्‍त भूपा ते ।

योगाभ्यासासाठीं, योग्य निरंतर सुदक्ष असती ते ॥१०॥

योगाभ्यासासाठीं, निषिद्ध सांगें स्थळें नृपा ऐक ।

५-६

चित्त व्यग्र बुभुक्षित, व्याकुळ तापस श्रमीक नर ऐक ॥११॥

अतिशीत उष्ण काळीं, योगासी समय योग्य नाहींत ।

७.

योगासि योग्य नच जल, वायू वन्ही समीपसा प्रांत ॥१२॥

जेथें ध्वनि ऐकाया, येतो स्थल नी श्मशान गो-स्थान ।

भिंतीसमीप आणिक, शुष्क-तरु ध्वनिसयुक्तसें स्थान ॥१३॥

अग्नी वापी नदि नी, वारुळ संनिध करुं नये योग ।

८-९.

मोठा पडीत वाडा, पिशाच्च वसती करुं नये योग ॥१४॥

योगाभ्यासक याला, कळलें नाहीं वरील ते दोष ।

त्याला विकार होती, ऐक वरेण्या कथीतसें दोष ॥१५॥

वाटे शरीर जड हें, ज्वर आला कीं मनास विस्मरण ।

१०.

तैसेंच मांद्य आलें, वाचा बसली बधीर हो कर्ण ॥१६॥

यास्तव योगाभ्यासक, यांनीं जर दोष टाकिले नच हे ।

किंवा जरि यांविषयीं, आळस केला तरीहि सत्वर हे ॥१७॥

स्मृति-विभ्रमादि सारे, दोषहि जडती सनिश्चयें बा गा ।

११.

यास्तव सावध ऐकें, बोध असा हा अधींच हो जागा ॥१८॥

योगाभ्यासक यांनीं, बहु खाणें नी त्यजून उपवास ।

मित खाणें योग्य तया, निद्रेच्याही तशाच नियमांस ॥१९॥

इच्छा सोडुन सार्‍या, इंद्रिय-नियमन करुन वर्तावें ।

१२.

निद्रा-अहार दोनी, बेतानें ठेवुनी व वर्तावें ॥२०॥

यापरि हळुहळु शांती, मिळवावी योग्य साधनासाठीं ।

१३.

भूपा सावध ऐकें, सांगें ज्या मी पुढील त्या गोष्टी ॥२१॥

जिकडे तिकडे धावे, आवरुन मन तें त्वरीत वश करणें ।

१४.

आहे चंचल मोठें, यास्तव त्याला अधींच आवरणें ॥२२॥

येणेंपरि वर्तुन तो, योगी मिळवी सुयत्‍नशी सिद्धी ।

१५.

अपुल्यामाजी जग हें, पाहे तैसीच मूर्ति जगिं बुद्धी ॥२३॥

योगें करुन मजला, पाहे जो तो तयास मी पावें ।

१६.

तो मजला नी मीही, त्याला भूपा कधीं न विसरावें ॥२४॥

क्षुत् तृष्णादी द्वंद्वें, सुखदुःखहि तोष-द्वेष हीं राया ।

अपुल्यापरीच होती, समस्त भूतें तशीच मम काया ॥२५॥

ऐसा योगी मजला, सर्वव्यापक असे सदा पाहें ।

१७-१८.

मत्‌ठायीं भाव असा, जाणुन ब्रह्मादि वंद्य तो हो हें ॥२६॥

भूपति वरेण्य पुसतो, गणपतिसी प्रश्न आणखी जे ते ।

योग-द्वय साधाया, कठिण असें वाटतें प्रभू मातें ॥२७॥

मन हें चंचल आहे, निग्रह करणें बहूत यास्तव हें ।

१९.

पुसतो सुलीन वाचे, व्हावें कैसें मला कथा तें हें ॥२८॥

गणपति म्हणे वरेण्या, मन अवराया बहूत तें कठिण ।

ऐशा मनास अवरुनि, जो तो होतो स्व-मुक्त भव जाण ॥२९॥

अरघट्ट घडयाळाइव, चाले भवचक्र या जगामाजी ।

२०.

अवरुन मनास होतो, योगी हा पूज्य मानवां गाजी ॥३०॥

विषयी करवे ज्याला, कीलक त्याला स्व-कर्म जें त्यातें ।

२१.

ऐशा भवचक्रासी, तोडाया योग्य नरच कामुक ते ॥३१॥

चंचल मन जिंकाया, संतांचि संगति नि वैराग्य ।

गुरुचा प्रसाद आणिक, भोगाविषयीं निरिच्छ तो योग्य ॥३२॥

अतिशय दुःखद स्थितिही, मन जिंकाया अणीक कारण ती ।

२२.

होतें भूपति ऐकें, इतुक्या गोष्टी सुयोग्यशा होती ॥३३॥

किंवा अभ्यासानें, वश करणें योग-सिद्धिसी मन हें ।

२३.

मन आवरल्यावांचुन, दुर्लभ आहेच योगप्राप्ति हे ॥३४॥

वरेण्य भूपति वदतो, हे देवा योगभ्रष्ट जे होती ।

त्याला कवणा लोकीं, प्राप्ती होते तशीच गति प्राप्ती ॥३५॥

कैसी फलप्राप्ती तया, होते हे प्रश्न संशयी मतिनें ।

२४.

पुसतो सुलीन होउन, निरसा हे बुद्धियुक्तशा स्वमनें ॥३६॥

गणपति म्हणे वरेण्या, योगी होतो स्व-भ्रष्ट कर्मांसी ।

उत्तम देह धरुनियां, स्वर्गाचे भोग भोगुनीच इहवासी ॥३७॥

उत्तम कुलांत जन्मति, योगी ऐसे नृपा गती त्यांसी ।

२५-२६.

नंतर पूर्वी स्वीकृत, कर्मापरि योगि योग्य पुण्यासी ॥३८॥

नरकीं कधीं न जाती, ऐकें भूपा पुढील कथनासी ।

विधियुक्त कर्म करि जो, सु-तपी ज्ञानी बहूतसा यासी ॥३९॥

याहुन श्रेष्ठच योगी, अत्युत्तम भक्ति-युक्तसा भक्त ।

२७.

ऐसी योगप्रशंसा, कथिली पंचम तुला समासांत ॥४०॥

पंचम माला अर्पीं, प्रभु-कंठासी करुन कवनांची ।

सेवावी दासाची, प्रियकर वाटो प्रभूस ते साची ॥४१॥

N/A

References : N/A
Last Updated : October 15, 2010

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP