स्वामी समर्थ सप्तशती - अध्याय पाचवा

श्री गणेशाय नम: ऊँ दत्त परब्रह्माय स्वाहा ॥
ब्रह्मनिष्ठा वामन ।स्वामी आज्ञे करोन । बडोद्यात राहोन । लोककल्याण करिती ते ॥१॥
वृध्दापकाळ आला । देह व्याधिग्रस्त झाला । वामनरावांच्या दु:खाला । पारावार राहिना ॥२॥
भक्त सेवा करीत । म्हणोनी मनी  दु:खित । म्हणती जीणे व्यर्था । लोकांसी त्रास होत असे ॥३॥
मनी विचार करीत । जलात व्हावे समाधिस्थ । प्राणायाम कुंभक । साध्य होता केलेला ॥४॥
एके रात्री उठत । समीप सुरसागर असत । समाधी घेण्यास उतरत । जलामाजी तेधवा ॥५॥
प्राणायाम करो लागत । नवल वर्तले तेथ । प्रकटले स्वामी समर्थ । भक्त रक्षण्या कारणे ॥६॥
स्वामी समर्थ प्रकटत । हातासी त्याच्या धरीत । जलाबाहेर ओढीत । देती श्रीमुखात ठेवूनिया ॥७॥
दिला बुक्क्यांचा मार । शिव्या घातल्या भरपूर । म्हणती प्रारब्धाचा भार । चुकवू का तू पाहसी ॥८॥
जरी आत्ता चुकविसी । तरी पुढील जन्मात भोगसी । म्हणून कधी प्रारब्धासी । चूकवू नये अवधारा ॥९॥
ऐसे सांगोनी तयासी । आणून सोडिले गृहासी । दर्शन दिले सर्वांसी  । घरातील लोकांना ॥१०॥
आणि झाले गुप्त । ऐसे स्वामी समर्थ । तयांचा महिमा अगाध । कोणी कैसा वर्णावा ॥११॥
एक भक्त पाण्यात बुडत आहे व स्वामी त्याला बाहेर ओढून काढता आहेत.
ते रात्री झोप लागली । वामनाची व्याधी गेली । कृपा करिता गुरुमाऊली । अशक्य सांगा काय ते ॥१२॥
वामन होऊनी ठणठणीत । अक्कलकोटी दर्शना येत । सर्वां सांगे वृत्तांत । कैसे प्रकटले श्री स्वामी ॥१३॥
एक वृध्द स्त्री पुत्रासहित । होती  स्वामी सेवा करीत । पुत्र अंधा असत । म्हणोनी सेवा करीत असे ॥१४॥
काही दिवस गेल्यावर । पुसे स्वामींसी उपचार । स्वामी करुणासागर । म्हणती पाहा काय ते ॥१५॥
आमुची परीक्षा पाहण्यासी । पाच ब्राह्मण येत असती । तेव्हा याच्या नेत्रासी । दृष्टी देऊ आम्ही हो ॥१६॥
असो चार दिवस जाती । पाच पंडित येती । म्हणती स्वामींची प्रचिती । पाहावयासी आलो हो ॥१७॥
ऐसे लोकां सांगत । स्वामी समोर बैसत । स्वामी उगेची असत । काही न बोलती तयालागी ॥१८॥
ते स्वामींसी म्हणत । सांगा वेद शास्त्रार्थ । तुमची कीर्ती महासिध्द । म्हणोनी आम्ही ऐकिली ॥१९॥
श्री स्वामी नवल करीत । अंध मुला जवळ बोलावीत । माळ त्याच्या गळा घालीत । कृपा हस्त शिरी ठेविती ॥२०॥
तात्काळ अंधासी दृष्टी येत । स्वामी म्हणती तयाप्रत । यांच्या मनातील शास्त्रार्थ । उत्तरासह सांगे तू ॥२१॥
ऐसे ऐकता वचन । मुलगा उभा राहोन । सांगे मनातील वचन । वेद वाक्यांसहित जे ॥२२॥
सांगे उपनिषद भागवत । पंडिता मनातील श्लोक। ब्राह्मण चरण धरीत । श्री स्वामींचे तेधवा ॥२३॥
ऐसा महिमा अगाध । वर्णो न शके शेष वेद । तो पुराणपुरुष स्वयंभू । अक्कलकोटी राहिला ॥२४॥
अंधांसी नेत्र देत । मुक्यांसी वाचा देत । पांगळ्या चालाया लावत । ऐसा महिमा श्री गुरुंचा ॥२५॥
ऐशा लीला अगाध । करिती स्वामी समर्थ । ते दत्तप्रभू साक्षात । प्रज्ञापुरी राहिले ॥२६॥
नारायण भट नामे भक्त । जाई तिरुपती दर्शनार्थ । तेथे स्वामी समर्थ । दर्शन देती तयालागी ॥२७॥
अक्कलकोटी येवोन । तो सांगे वर्तमान । तिरुपतीस स्वामी दर्शन । झाले म्हणोनी सांगे तो ॥२८॥
भक्त पुसती स्वामींसी । केव्हा गेला तिरुपतीसी । स्वामी म्हणती तयासी । गेलो होतो म्हणोनिया ॥२९॥
सर्वा आश्चर्य वाटत । स्वामी सर्वत्र फिरत । अक्कलकोटीही असत । नवल वाटे सर्वांते ॥३०॥
तुकोजीराव होळकर । जाती अबू पर्वतावर । स्वामी समर्थ गुरुवर । दर्शन देती तयांना ॥३१॥
म्हणे केव्हा आलात । ऐसे पुसे स्वामीप्रत । आलो आत्ताच म्हणत । समर्थ स्वामी तयांना ॥३२॥
होळकर येती प्रज्ञापुरात । तेथे लोकांसी सांगत । अबू पर्वती भेटत । समर्थ स्वामी म्हणोनिया ॥३३॥
लोक तयांसी म्हणत । स्वामी येथेची असत । ऐकोनी विस्मय बहुत । तुकोजीसी वाटला ॥३४॥
ऐसा महिमा अमित । येथे वर्णिला संक्षिप्त । श्री स्वामी समर्थ । अगाध महिमा जयाचा ॥३५॥
एक ब्राह्माण गोदावरीच्या तीरावर ध्यान करीत बसला आहे व समोर ज्योतीमध्ये स्वामी प्रगट झाले आहेत .
बाबा घोलप पंचवटीत । सात्त्विक ब्राह्मण होते राहत । यज्ञ दान तप करीत । अहंकार रहित होते ते ॥३६॥
व्हावा ईश्वर साक्षात्कार । ऐसे तळमळे अंतर । करिती साधू सत्कार । परि तळमळ जाईना ॥३७॥
एके दिनी ब्राह्ममुहूर्ती । गंगेवरी स्नाना जाती । स्नान करोनी काठावरती । जप करीत बैसले ते ॥३८॥
समोर काही अंतरावर । दिसे ज्योत प्रखर । हा काय प्रकार । म्हणोनी बाबा पाहती ॥३९॥
ज्योत येई पुढयात । त्यातूनी प्रकटती स्वामी समर्थ । प्रखर तेजाने दिपत । डोळे बाबा घोलपांचे ॥४०॥
अजानुबाहू भव्य मूर्ती । किरणे सर्वत्र फाकती । दिव्य तेजाने  झळकती । नयन त्या यति राजांचे ॥४१॥
घोलप करिती नमस्कार । म्हणती आपण ईश्वर । करण्या माझा उध्दार । येथे आपण आलासा ॥४२॥
होय म्हणती स्वामी समर्थ । आलो दर्शन देण्याप्रत । तुझ्या तपाचे फळ देत । आहे याची क्षणामाजी ॥४३॥
मी अक्कलकोटी सांप्रत । आहे सदेहाने राहत । तू येई दर्शनाप्रत । ऐसे सांगती तयालागी ॥४४॥
ऐसे म्हणोनी गुप्त । होती पाहा स्वामी समर्थ । बाबा घोलप विस्मित । झाले पाहा तेधवा ॥४५॥
असो काही दिवसांनंतर । घोलप जाती प्रज्ञापूर । पाहता दत्त दिगंबर । समाधी लागे तयांना ॥४६॥
लोकांसी बाबा सांगत । हे असती भगवान दत्त । गोदावरी किनारी प्रकटत । दर्शन देण्या मजलागी ॥४७॥
नाशिकात बाबा घोलप । मठ आहे पंचवटीत । ऐसे श्री स्वामी समर्थ । अगाध महिमा तयांचा ॥४८॥
लोकोध्दारा कारण । करिती सिध्द निर्माण । तो जगत्‍पालक नारायण । जगदोध्दारा कष्टतसे ॥४९॥
तीनशेहून अधिक ।  निर्माण करिती सिध्द । त्याव्दारे जन उध्दरीत । ऐसा महिमा तयांचा ॥५०॥
नृसिंह सरस्वती आळंदीचे । श्रीकृष्ण सरस्वती कोल्हापूरचे । रामानंद बीडकर  पुण्याचे । समर्थ शिष्य असती हो ॥५१॥
शिर्डीचे साइनाथ । नाशिकचे बाबा घोलप । पुण्याचे शंकरनाथ । शिष्य असती समर्थांचे ॥५२॥
अलवणीबुवा भारतीबुवा । कृष्णगिरी रामपुरीबुवा । स्वामीसुत स्वामीकुमरबुवा । शिष्य असती समर्थ्यांचे ॥५३॥
दत्तगिरी नामे भक्त । जन्म नृसिंहवाडीत । गुरुदर्शना तळमळत । त्यांसी दृष्टात होत असे ॥५४॥
स्वप्नी म्हणती श्री दत्त । मी आहे अक्कलकोटात । येवोनी मजला भेट। ऐसे सांगती तयालागी ॥५५॥
दत्तगिरी ये प्रज्ञापुरी । पाहे मूर्ती गोजिरी । अजानुबाहू चमत्कारी । पाहुनी वंदन करीतसे ॥५६॥
समाधी दिवस सात । त्यासी लावूनी देत । कर्नाटका पाठवीत । लोकोध्दार करावया ॥५७॥
वेंगुर्ल्याचे आनंदनाथ । त्यासी स्वामी सिध्द करीत।  पादुका त्यांसी देत । वेंगुर्ल्यासी पाठाविले ॥५८॥
अलवणीबुवा नामे भक्त । असे बडोद्यात राहत । एके दिनी अकस्मात । दिव्य रुपाते पाहतसे ॥५९॥
कटीवरी ठेवूनी हात । स्वामी समोर प्रकटत । बुवा राहती पाहत । अजानुबाहू समर्थांते ॥६०॥
करुनी स्वामींसी नमस्कार । स्तुती केली अपार । संस्कृतात काव्य सुंदर । करोनी स्तुती करीतसे ॥६१॥
नंतर पुसती तयांसी । आपण कोठील रहिवासी । अंतर न पडो चरणांसी । म्हणोनिया पुसतसे ॥६२॥
मी जाणे आपण ईश्वर । परी सदेह कोठे राहणार । कृपा करोनी सत्वर । सांगा मजसी दयाघना ॥६३॥
ऐसे प्रश्न संस्कृतात । बुवा समर्थांसी पुसत । समर्थ संस्कृत भाषेत । उत्तर देती तयांना ॥६४॥
राहे भक्तांच्या हृदयात । तैसेची सर्व तीर्थात । परी सदेह सांप्रत  । अक्कलकोटी राहतसे ॥६५॥
इतुके बोलूनी समर्थ । तेथेची पाहा होती गुप्त । अलवणीबुवा मनी म्हणत । दत्त नयनी पाहिला ॥६६॥
अलवणीबुवा अक्कलकोटात । कालांतरे येवोनी राहत । सर्व भक्ता सांगत । अनुभव दत्तदर्शनाचा ॥६७॥
ऐसे स्वामी समर्थ । शिष्य निर्माण करीत । असंख्य शिष्य निर्मित । लोकोध्दारा कारणे ॥६८॥
राहोनिय़ा चराचरात । सद्‍भक्ताते दर्शन देत । श्री गुरु स्वामी समर्थ । अपार महिमा तयांचा ॥६९॥
म्हणोनिया दत्तगिरी । श्री गुरुचरित्र विस्तारी । दत्त दिगंबर अवतारी । अक्कलकोटी राहिला ॥७०॥
॥ अध्याय पाचवा ॥  ॥ ओवी संख्या ७०॥
स्वामींनी एका भक्ताला कार्तिक स्वामींच्या रुपात दर्शन दिले .