बहीणभाऊ - रसपरिचय ४

भाऊ येणार असें तिला वाटूं लागतें. हातांतला घांस गळतो. डोळा लवतो. कोणी तरी दूर डोंगर उतरून उन्हांतून येतांना दिसतें. भर दुपारच्या उन्हांतून कोण येतें तें ? पावसानंतरचें पहिलेंच ऊन, फार त्रास देतें तें. भाऊच असणार तो :

दुपारचें ऊन घाटीडोंगर कोण घेतो
बहिणीसाठीं भाऊ येतो भाऊबीजे ॥
दुपारचें ऊन लागतें सणसण
शेला घेतो पांघरूण भाईराया ॥
तांबडें पागोटें उन्हानें भडक्या मारी
सुरूच्या झाडाखालीं भाईराया ॥

कोंकणांतील हें वर्णन दिसतें. घाटी चढून येणारा, सुरूच्या झाडाखालीं बसणारा हा कोंकणचा भाऊ दिसतो. भाऊ येतो व मुळें मामा मामा करूं लागतात. वहिणीच्या आनंदाला आकाश ठेंगणें होतें. ती भावाजवळ प्रेमानें विचारपूस करते. कौतुकानें पुसते :

“तुला आळवीत बैसल्यें होत्यें दादा
काय वयनीच्या नादा गुंतलासी ॥”

“वयनीनें मोहिनी घातली म्हणून बहिणीला विसरलास ना ? बरें पण खुशाल आहेस ना, सारी मंडळी बरी आहे ना ? थकलास हो दादा. तूं का आजारी होतास ? डोळे कां असे खोल ?” किती प्रश्न ती करते. परंतु प्रेमळ भाऊ म्हणतो :

प्रवासाचा शीण, ताई नाहीं मी आजारी
हळुवार चित्त भारी  ताई तुझें ॥
ताईला पाहून हरेल सारा शीण
भावाला बहीण अमृताची ॥
ताईला पाहून सारीं दु:खें हरपती
हृदयीं भरती प्रेमपूर ॥

किती दिसानीं भाऊबीजेसाठीं आलेला. बहिण मग थाट करते. परंतु ती गरीब असते. तिच्या घरांत गहूं नसतात. ती शेजी बाईकडे जाते :

“शेजारणी बाई उसने द्यावे गहूं
पाहुणे आले भाऊ फारां दिशीं ॥”

शेजारीण नाहीं म्हणत नाहीं. सुंदर सोन्यासारखे गहूं शेजी देते. बहीण दळते :

सोनसळे गहूं रवा येतो दाणेदार
फेण्यांचें जेवणार भाईराज ॥
सोनसळे गहूं त्यांत तुपाचें मोहन
भाऊबीजेचें जेवण भाईरायाला ॥