बहीणभाऊ - रसपरिचय ३

तिचे आईबाप नसतात. आईबाप गेले म्हणजे कोठलें माहेर असें लोक म्हणतात. तें का खरें होणार ? मरतांना मायबाप बोलले तें का दादा विसरेल ?

शेवटील शब्द आई तुला जे बोलली
काय विस्मृति पडली त्यांची दादा ॥
ताईला प्रेम देई तिला रे तूंच आतां
माय बोले मरतां मरतां दादा तुला ॥

या ओंव्या वाचतां वाचतां कोणाचे डोळे भरून येणार नाहींत ? स्त्रीयांच्या अंतरंगांतील हे थोर दर्शन आहे.

बहिणीला ओंवाळणी घालावी लागेल म्हणून तर भावाला चिंता नसेल ना पडली ? अरे, बहीण का पैशासाठीं भुकेलेली असते ?

लागेल घालावी फार मोठी ओंवाळणी
चिंता काय अशी मनीं भाईराया ॥
नको धन नको मुद्रा नको मोतियाचे हार
देई प्रेमाश्रूंची धार भाईराया ॥
पानफूल पुरे पुरे अक्षता सुपारी
नको मोतियाचे हार भाईराया ॥
नको शेला जरतारी भाईराया ॥

भावाला केव्हां पाहीन असें तिला होतें. तिच्या डोळ्यांतून पाणी येतें तिला चैन पडत नाहीं.

येरे येरे भाऊ किती झालें दडपण
कधीं हृदय उघडीन तुझ्यापुढें ॥
येरे येते भाऊ किती पहावी रे वाट
पाण्याचा चाले पाट  डोळ्यांतून ॥
जिवाच्या जीवना अमृताच्या सिंधु
येई गा तूं बंधू उठाउठी ॥
जिवाच्या जिवलगा प्रेमाच्या सागरा
सुखाच्या माहेरा  येई गा तूं

ती भावाला निरोप तरी कोणाबरोबर पाठवणार, पत्र कोणाबरोबर देणार ? स्त्रियांना कोठें आहे तें स्वातंत्र्य ? परंतु एक साधन आहे. वार्‍याबरोबर, पांखरांबरोबर पाठवावा निरोप. त्यांना बातमी घेऊन येण्याविषयीं सांगावें :

अरे वार्‍या वार्‍या घांवशी लांबलांब
बहिणीचा निरोप सांग भाईरायाला ॥
कावळ्या कावळ्या लांब जाई रे उडून
येई निरोप सांगून भाईरायाला ॥

परंतु चिमण्याकावळ्यांनीं कां जावें, कां ऐकावें ? कां म्हणजे ? मीं त्यांना अंगणांतून हांकललें नाहीं. त्यांना दाणे घातलें, त्यांना का कृतज्ञता वाटत नसेल ?

दाणे मी घालल्यें तुम्हांला अंगणांत
भावाची आणा मात  चिमण्यांनो ॥
नाहीं हांकलीलें कधीं अंगणामधून
यावें निरोप सांगून भाईरायाला ॥