चतुर्थ स्कंध - अध्याय सातवा

श्रीगणेशायनमः । शाप आणिमायाबल । विष्णुअवताराचेंमूळ । निमित्तमात्रकेवळ । भारावतरणव्यासम्हणे ॥१॥

कायनवलतियेशीं । नाचवीविधिहरिसीं । नीटपाडिलागर्भवासीं । लोकप्रभूभगवान ॥२॥

विष्णुकरीरामावतार । देवझालेवानर । धन्यधन्यतेचिनर । जेसेवितीअंबेसी ॥३॥

जीचेभक्तीचालेशांश । तयाचाहीसूक्ष्म अंश । तयाचाहीसहस्रांश । मिळतांचीमुक्तकरी ॥४॥

ऐसीतीदयासागर । कोणनसेवापामर । भुवनेसीसकृदोच्चार । भुवनत्रयदेतसे ॥५॥

मांपाहीऐसेंह्मणतां । ऋणीहोयजगन्माता । कुळगोत्रमातापिता । तीचएकसर्वस्वें ॥६॥

विद्याविद्यरुपिणी । तिचएकभवानी । विद्यारुपेंमोक्षदानी । बंधनरुपाअविद्या ॥७॥

यमुनातीरींमधुवन । होतेंमधुदैत्याचेगहन । त्याचापुत्रनामेंलवण । राक्षसतेथेंवसतसे ॥८॥

गोद्विजातेपीडाकरी । विप्रगेलेअयोध्यापुरी । रामासिम्हणतीलवणमारी । दुःख आम्हांबहुअसे ॥९॥

मगरामाज्ञेकरुन । तयामारीशत्रुघ्न । मधुपुरीवसविलीतेण । राहिलातेथेंराज्यकरी ॥१०॥

पुष्कर अक्षपुत्रदोन । पदींस्थापीशत्रुघ्न । राम अवतारापासून । मथुराजाणजनमेजया ॥११॥

पुढेंबहुकालेंकरुन । सूर्यवंशझालाखंडन । यादवराहिलेयेऊन । शूरसेनराज्यकरी ॥१२॥

कश्यपतयाचेउदरीं । शापयोगेजन्मकरी । वसूदेवनामेनिर्धारी । गावृत्तीकरीशापयोगें ॥१३॥

राज्यकरीउग्रसेन । तयाचाकंसनंदन । अदितीदेवकीझालीजाण । कन्याशापेदेवकीची ॥१४॥

तीकन्यावसुदेवाशी । देवकदेईअतिहर्षी । वरापोंचविताघरांशीं । रथींसारथीकंस असे ॥१५॥

देवकीअसेकंसभगिनी । ह्मणोनीकंसहर्षमानी । स्वारीकाढिलीथाटानीं । जावयाचीकसानें ॥१६॥

तवझालीआकाशवाणी अष्टमदेवकीगर्भानी । कंसातुझीप्राणहानी । होईलजाणनिश्चयें ॥१७॥

ऐकतांचिकंसखवळे । केशधरोनीओढीबळें । खड्गकरोनीमोकळे । सिद्धझालाशिरच्छेदा ॥१८॥

लोकसर्वनिवारिती । खलनायकेभ्रांतमती । वसुदेवाचेसेनापती । कंसासवेंकरितीरण ॥१९॥

परीतोनायकेदुष्ट । पुत्रहोतांचिकरीनष्ट । देईनतुजनिश्चयें ॥२०॥

सत्य ऐकोनिकंस । सोडीतेंव्हांदेवकीस । वधुवरेपोंचवीघरास । कंस आलामाघारा ॥२१॥

कालेंकरुनदेवकीसी । पुत्रझालादशममासी । वसुदेवघेऊनतयाशी । कंसाघरींपातला ॥२२॥

उत्पन्नहोतांचिसुत । वसुदेवनेईत्वरित । पाहूनिलोकस्तवीत । धन्यसत्याह्मणतीते ॥२३॥

कंसपाहुनिबाळ । झालातोहीदयाळ । वसुदेवसत्त्याचेंफळ । दयाउपजेखलाशी ॥२४॥

धन्यह्मणेवसुदेवा । बाळसुखेंसांभाळावा । मजदीजेजीआठवा । शत्रुमाझातेवढाची ॥२५॥

ऐकतांतयाचेंवचन । वसुदेवबाळाघेऊन । देवकीसदेघरांयेऊन । संतोषलीदोघेही ॥२६॥

तवनारदयेऊनकंसाशी । ह्मणेराजनीतिनजाणशी । लोमविलोमसंख्येशी । सर्व आठवेपुत्रक ॥२७॥

नजाणसीदेवमाया । टपलेतेतुजमाराया । अंशेंअवतारकरुनिया । घाततुझावांछिती ॥२८॥

नंदांदिसर्वयादव । अंशेंअवतरलेदेव । विश्वासयांचानठेव । कदांकाळींकंसातू ॥२९॥

एवंलाऊनीकळी । नारदगेलातपोबळी । उपदेशहोतांतात्काळी । मगकायविचारावें ॥३०॥

आधींचसर्पकोपला । इतक्यांतपुच्छिताडिला । किंवाघराअग्नीलागला । घृतओतिलेंतयांमाजी ॥३१॥

आधींचनयेपोहणें । वरीकंठीदगडबांधणें । समुद्रांमाजीटाकणें । तेवीझालेंकंसासी ॥३२॥

तत्काळतेणेंजाऊन । बाळघेतलाहिरुन । शिळेवरीआपटून । दुष्टकरीबाळहत्या ॥३३॥

कारागारींदोघांसीं । बंदीघातिलेवेगेशीं । स्वयेंरक्षीअहर्निशी । रक्षकठेविलेबहुत ॥३४॥

उपजतांचिबालकाशी । आपटूनघेईप्राणाशी । सहाबाळेंअतिसाहसी । वधिताझालाकंसतो ॥३५॥

ऐकूनिपुसेभूप । बाळांचेंकाय असेंपाप । नारदेंहेंमहापाप । केवींकरविलेंबळेंची ॥३६॥

पापकर्ताकरविता । समभागीशास्त्रपाहता । नारदेंजाणुनीतत्वता । केवीकेलेंपातक ॥३७॥

व्यासह्मणेंनृपासीं । पापकैंचेनारदासी । असत्यनाहींवाचेसी । देवकाजींतत्पर ॥३८॥

कलह आवडेतयाशी । कळीलाऊनबहुवशी । जीवमुक्ततोसुखेशी । कौतुकपाहेंसर्वदा ॥३९॥

बाळांचेंऐकवृत्त । मरीचीचेसहासुत । उर्णाभार्येपासूनहोत । धर्मविचक्षणचतुरते ॥४०॥

काममोहेंकन्येपाठीं । ब्रम्हाधांवेभोगासाठीं । पाहूनीहंसतींहिंपुटी । सहाजणतेधवा ॥४१॥

क्रोधेंविधीशापित । उत्पन्नव्हादैत्यकुळांत । झालेहिरण्यकशिपवशांत । कालनेमीपुत्रते ॥४२॥

पूर्वजन्मीचेअसेंभान । तैकेलाधाताप्रसन्न । इच्छितघेऊनीवरदान । घरांआलेबलिष्टते ॥४३॥

हिरण्यकशिपुकोपला । म्हणेतुम्हींटाकिलेंमला । शरणगेलारंचिला । टाकिलेंमीहीतुम्हांशीं ॥४४॥

जावेंआतांपाताळांशीं । बहुवर्षेंकरानिद्रेशी । वर्षींवर्षींगर्भांशीं । प्राप्तव्हावेंदेवकीच्या ॥४५॥

कालनेमीतुमचापिता । कंसहोऊनीतत्वता । ममशापेंतुम्हींजन्मता । सवेंचीतुम्हांवधील ॥४६॥

शापयोगबाळांसी । मृत्युजाहलासहाजणासीं । अंशेकरुनगर्भासी । फणीश्वरपातला ॥४७॥

योगमायेकरुन । देवीओढीबळान । रोहिणीउदरीनेऊन । गर्भठेविलाअंबेने ॥४८॥

गर्भाचेकेलेंकर्षण । तेणेंनामसंकर्षण । पंचममासोंगर्भपतन । ऐकूनकंससंतोषला ॥४९॥

देवकार्याथमुरारी । शापयोगेंआलाउदरी । कंसजपेपरोपरी । वैरीहाचिम्हणूनिया ॥५०॥

देवांशतैसेराक्षसांश । कोणकोणपुसेनरेश । व्याससांगेतयास । श्रोतींसादर ऐकावे ॥५१॥

कश्यपांशवसुदेव । देवकीअदितिसंभव । शेषतोचिबलदेव । नारायणकृष्णतो ॥५२॥

धर्मापासावयुधिष्ठिर । वायुअंशवृकोदर । इंद्र आणिनर । अंशद्वयेंकिरीटी ॥५३॥

अश्विनीकुमारापासून । नकुलसहदेवदोघेजण । सूर्यांशझालावीरकर्ण । धर्म अंशेंविदुरझाला ॥५४॥

बृहस्पतीगुरुद्रोण । यमरुद्रकाम क्रोधजाण । अश्वत्थामाचौघांपासून । समुद्रझालाशंतनू ॥५५॥

गंगाभार्यातेणेंगुणें । महाभिषहीअंशपणें । उभयात्मकशंतनूजाणें । वसुअंशभीष्मतो ॥५६॥

देवकतोगंधर्वराट । मरुदगणांशविराट । हंसदैत्यधृतराष्ट्र । अरिष्ठपुत्रजाहला ॥५७॥

मरुदगणाचेपुन्हादोन । कृतवर्माकृपब्राम्हण । कलियुगतोदुर्योधन । द्वापरशकूनीजाणपा ॥५८॥

बुधांशदोनयादव । सुवर्चाआणिप्ररुदेव । वरुणझालाद्रुपदराव । सनत्कुमारप्रद्युन्न ॥५९॥

धृष्टद्युम्नतोहुतांश । द्रौपदीतीरमांश । शिखंडीतोराक्षस । भीष्मवधाकारणें ॥६०॥

द्रौपदीचेपांचसुत । विश्वदेवसंभवत । सिद्धिअंशेंकुंतीहोत । धृतीजाणमाद्रीशी ॥६१॥

मतिअंशेगांधारी । कृष्णस्त्रियादेवनारी । राजेसर्व अंशधारी । राक्षसांश इंद्रमतें ॥६२॥

प्रल्हादपिताशिशुपाल । प्रल्हादतोचिजाहलाशल्य । विप्रचित्तीदैत्यप्रबल । जरासंधजाहला ॥६३॥

कालनेमीकंसजाण । केशीहयशिरादारुण । अरिष्टजोबलिनंदन । ककुद्मीमारिलागोकुळीं ॥६४॥

अनुर्‍हाददैत्यखल । धृष्टकेतुनृपप्रबळ । भगदत्ततोबाष्कळ । लंबजाणिजोप्रलंबा ॥६५॥

धेनुकझालासेखर । वाराह आणिकिशोर । तेचिमुष्टिकचाणूर । बलिकन्यापूतना ॥६६॥

अरिष्टजोदितिसुत । कुवलयगज उन्मत । बलीचाजोसुत । बकासुरतोचिपै ॥६७॥

नर आणि नारायण । दोघेंअसूनीविद्यमान । कलांशेंतेकृष्णार्जून । जाहलेभारहराया ॥६८॥

विधीजैंप्रार्थीहरि । दोनकेशदेतमुरारी । शुभ्रशेषकृष्णहरी । अंशदोघेंविष्णूचे ॥६९॥

हेंअंशाचेअवतरण । करीतीजेपठणश्रवण । सर्वपापाचेनाशन । होयसुखसंसारीं ॥७०॥

पाचऊनदोनशत । कृष्णावतारचरित । अंशावतरणसांगत । प्राकृतयेथेंपरांबा ॥७१॥

देवीविजयेचतुर्थेसप्तमः ॥७॥