श्रीसोपानदेवांची समाधी - अभंग २१ ते ३०

२१
पांडुरंग म्हणे सख्या निवृत्तिराजा । झाडा आतां शेजा समाधीच्या ॥१॥
नारा विठा महादा पाठविला गोंदा । झाडावया जागा समाधीच्या ॥२॥
परिसा भागवत चांगदेव हातें । आणिलें साहित्य समाधींचें ॥३॥
तुळसी बुका बेल दर्भ आणि फुलें । उदक चांगलें भोगावतीचें ॥४॥
भस्म पितांबर भगवीं तीं वस्त्रें । योगी दिगंबर समागमें ॥५॥
नामा म्हणे देवा उठवा ऋषीश्वर । होईल उशीर समाधीसी ॥६॥

२२
उठिले वै
ष्णव घेऊनि नारायणा । चालिले ते स्नाना अवघे जन ॥१॥
गंधा आणि अक्षता विसोबाचे हातीं । पूजा ते करिती सोपानाची ॥२॥
सोपान वटेश्वर सोंवळे जाले सांग । निवृत्ति पांडुरंग पूजियेले ॥३॥
गंधर्व आणि सुरगण पूजिती सोपान । यथाविधी प्रमाण संपादिलें ॥४॥
नामा म्हणे पूजा केली ह्रषिकेशी । चला पारण्याशी अवघे जन ॥५॥

२३
राही रखुमाई ऋद्धिसिद्धि जेथें । पडलें पर्वत पक्वान्नांचे ॥१॥
बैसल्या त्या पंक्ति भोगावती तीरीं । पात्रें टाकी हरि वैष्णवाला ॥२॥
विसोबा खेचर पुंडलिक संगें । वाढी पांडुरंग वैष्णवाला ॥३॥
संत्तसभेमाजीं निवृत्ति सोपान । यथाविधी प्रमाण संपादिलें ॥४॥
रखुमाईला देवें सांगितली खूण । सोडितो पारणें
नामा म्हणे स्वामी जातो बोलावण । आणितो सोपान भोजनासी ॥६॥

२४
चांगा वतेश्वर मुक्ता निवृत्तीश्वर । सावंत कुंभार ऐहिक ते ॥१॥
एके ठायीं मिळाले परब्रह्म गवसून । वटेश्वर सोपान मध्यभागीं ॥२॥
सोपान वटेश्वर घेतले वोसंगळा । माळा घाली गळां पुंडलिक ॥३॥
सोपान वटेश्वर पूजिती आवडीनें । संगतीं निधान पांडुरंग ॥४॥
आनंदानें सारे बैसले एकवट । विस्तारिलें ताट रखुमाईनें ॥५॥
नारा विठा गोंदा बोलाविला माहादा । नामा म्हणे पूजा अवघे जन ॥६॥

२५
उठिले विष्णव आटोपलें भोजन । केलेंअ आचमन भोगावतीं ॥१॥
अवघ्यांनीं घेतला सोपान वटेश्वर । गोंदा महादा साचार विडे देती ॥२॥
निशिदिनीं कीर्तन केलें द्वादशी । वद्य त्रयोदशी मार्गशीर्ष ॥३॥
भोगावतीं केलें अवघ्यांनीं स्नान । चालिले सोपान समाधीसी ॥४॥
नामा म्हणे देवा स्थळ मनोहर । उठावले भार वैष्णवांदे ॥५॥

२६
कळवळी मन नाहीं देहभान । वटेश्वर सोपान सोंवळे जाले ॥१॥
संत साधुजन होत कासाविसी । आले सामाधीपाशीं तांतडीनें ॥२॥
समाधीभोंवतें कुंकुमाचे सडे । पाहाती निवाडे अवघे जन ॥३॥
वरी मृगछाला दिसताती लाल । दर्भ आणि फुलें समर्पिलीं ॥४॥
दुर्वा आणि बेल टाकिले मोकळे । साहित्य सकळ समर्पिलें ॥५॥
निवृत्ति पांडुरंग बैसले येऊन । नमन सोपान करितसे ॥६॥

२७
नमो अगणित गुणा । नमो अगम्य ध्याना ।
नमो कलिविध्वंसगहना । कालरूपा ॥१॥
नमो शून्यादि क्षरा । अक्षरा तूं हरा ।
हरिहर सर्वेश्वरा । नमो तुज ॥२॥
वेदविदा विद्वदा । सहज बोधा परमानंदा ।
अनादि आनंदा । गोविंदा तुज नमो ॥३॥
नमो चित्त विभ्रमा । नमो वृत्ति ध्यानागमा ।
नमो आगमसमा । ऐशिया परमात्मा तुज नमो ॥४॥
नमो अनंता अशेषा । नमो सकळ महेशा ।
जीव शिवादि विश्वेशा । नमो तुज ॥५॥
देव देवोत्तमा सकळा । देवाधिदेवा वेगळा ।
नमो तुज गोपाळा । चक्रचाळका हरी ॥६॥
नमो विष्णु कृष्णरुपा । नमो शुद्धादिरूपा ।
नमो नमो भुवनदीपा । नारायणा आदिनाथा ॥७॥
नमो योगिया योगोत्तमा । नमो सर्वाचा तूं आत्मा ।
नमो नमो परब्रह्मा । सर्वारामाअ आत्मया ॥८॥
नमो नमो नमन । तूं जगादि जगजीवन ।
जगज्जनकु जनार्दन । आनंदघन महामूर्ति ॥९॥
नमो कौतुहलह्ळणा । नमो भक्त प्रेमपाळणा ।
परात्पर निधाना । परादि वाचा ॥१०॥
परेहि परतत्त्वा । नाहीं जेथें रजतमसत्त्व ।
वेदादिका देउनी महात्त्वा । पाळण करिसी धर्माचें ॥११॥
अनंत योगाधीशा । अनंत नामाधिवासा ।
अनंत तपें सहसा । न जोडसी तूं स्वामी ॥१२॥
ऐशिया विश्वेश्वरादि शिवा । नमो तुज महादेवा ।
होय जयावरी कृपाहेलावा । तरी सर्व सुख देशी ॥१३॥
भुक्ति मुक्ति विशेषा । दवडुनी मी माझी आशा ।
सांडुनी रजतम दुराशा । चरणीं चित्त रमलें ॥१४॥
नमो उद्धोध विशद । तया वरील जो बोध ।
वरी झळके प्रसिद्ध । तो शुद्धाशुद्ध रस देई ॥१५॥
निर्विकाराचा विकार । स्वस्वरूपाचा विर्धार ।
सर्वरूप होऊनि विर्निकार । ग्रास न करिशी माझा ॥१६॥
शमदमादि समश्रेष्ठा । आदि अनादि वरिष्ठा ।
सकळा होऊनि विशिष्टा । भुवनपदा दावी ॥१७॥
अनंत अनंतेश्वरा । अरुपाचाही आकारा ।
ग्रास न करुनी निर्धारा । सांठवी ह्रदयीं आपुला ॥१८॥
नाथ दीनानाथा दीनेशा । चित्ताचित्त समरसा ।
नमो शिवादि शिवेशा । आदि प्रभु ॥१९॥
नमो नमो रामा । नमो नमो भवादिश्रमा ।
नमो योगादि विश्रामा । आदिपती तुज नमो ॥२०॥
अवधूत महादत्ता । सकळ दृष्ट तूंचि हर्ता ।
नमो सकळ कर्ता । आदिसत्ता पैं तुझी ॥२१॥
नमो दशानंद परेशा । नमो तुज ऐशिया जगदिशा ।
तुजविण व्यर्थ भरंवसा । आणिकां देवांचा ॥२२॥
नमो नमो हरी मुकुंदा । नमो नमो पावविसी परमपदा ।
ऐशिया तुज सदा । पुढती नमो नमो ॥२३॥
वामदक्षिण परिपूर्णा । अधउर्ध्व शून्यपणा ।
नमो तुज सर्वभरणा । समाधि देशी तुज नमो ॥२४॥
वीर्य धैर्य संपन्नगुणा । निराशा आशा अवगुणा ।
तुज स्मरतां पूर्णनिधाना । पावविसी परमपदा ॥२५॥
चतुराचतुर शून्या । वेदशास्त्र श्रुतिमौन्याअ ।
सकळजन सौजन्या । नांदसी सभराभरित ॥२६॥
मंजुळ शब्दाचिया गुणा । मंजुळ नादाचिया ध्याना ।
विश्वरूप अनन्या । वैकुंठीं नांदसी सदा ॥२७॥
जगद्‌गुरु जगद्‌पालका । जगदादि जगन्नायका ।
वेदादि विवेका । कर्ता हर्ता जगदीशा ॥२८॥
नारायणा पूर्णचैतन्या । पूर्णापूर्ण सौजन्या ।
श्रुतितुजमाजिं मौन्या । मौन्यरूपी नांदसी सदा ॥२९॥
तूं परमेश्वर परेपरता । सकळ देहीं देहहर्ता ।
सकळ रूपें हे सत्य वार्ता । वेद बोलोनी गेले ॥३०॥
ऐशिया नमो हो देवा । महामूर्ति निरंजन ठेवा ।
तो तूं पुंडलिक अनुभवा । रूपरेखें आलासी ॥३१॥
विनट विठ्ठलमूर्ति । युगें अठ्ठावीस कीर्ति
वीटे नीट लक्ष्मीपती । भक्तालागीं तिष्ठसी ॥३२॥
भक्तालागीं दयाळू । दीनदयानिधि गोपाळु ।
तूं द्वारकेचा भूपाळु । बाळलीला अवतरलासी ॥३३॥
निराभिवरासंगम । चंद्रभागेचा उगम ।
माजीं सर्वात्माराम । वृंदावनीं खेळसी ॥३४॥
वैकुंठादि वैकुंठवासा । वैकुंठरूपा जगदीशा ।
सर्वज्ञा ह्रषिकेशा । त्राहे त्राहे स्वामिया ॥३५॥
समाधिधन देवा तूंचि । समाधी सेज तूंचि रची ।
समाधि हे जिवाची । शिवाशीं मेळवी ॥३६॥
अनंत जन्माचें संचित । अनंत दोष दुर्घटित ।
अनंत नामाचा संकेत । हारपे तुजमाजीं ॥३७॥
ऐसी सोपान स्तुति करीत । तेणें संतोषला पंढरीनाथ ।
त्वां जग तारिलें समस्त । कीर्तनें करूनी ॥३८॥
नामा म्हणें ऐसें स्तवन । सोपान देवें केलें संपूर्ण ।
मग बोले जगज्जीवन । तयाप्रती ॥३९॥

२८
आतां स्तुति पुरे पुरे सोपान । प्रेमळाचिया निधाना ।
संतुष्ट जालों रे वचना । एक एका तुझिया ॥१॥
तूं अवतार चतुरानन । ऐसें बोलिले जगज्जीवन ।
तंव स्तवन करितां सोपान । तो मौन्यचि राहिला ॥२॥
सर्वोत्तम म्हणे चतुरा । महा विचाराच्या सारा ।
पवित्ररूपा परिकरा । सकळ जनासी तूंची ॥३॥
मग पाचारिलीं तीर्थें । जे जे तिर्थरूप सामर्थें ।
म्हणे उदक द्यावें स्नानातें । सोपानदेवासी ॥४॥
गंगा जान्हवी मंदाकिनी । भोगावती भीमरथी तिन्ही ।
येती जालिया माध्यान्हीं । पंचारती घेऊनियां ॥५॥
योगी सिद्ध प्रसिद्ध । नाथादि नारायण नवविध ।
आणि सनकादिक अगाध । नारदा तुंबर पातले ॥६॥
देवीं आदरिलें स्तवन । ऋषीं वेदघोष आरंभिले पूर्ण ।
सनकादिकीं भाष्य जाण । हा हा हु हु गंधर्व ॥७॥
मंगळ तुरे वाजती । महावैष्णव हरिकथा करिती ।
नामा म्हणे पुढतो पुढतीं । चरणा लागे सोपान ॥८॥

२९
नमो ज्योतिर्मय ब्रह्मा । आनंद ईश्वर पुरातन ।
नमो नारायण कमळ-कोंदणा । नमो नमो स्वामिया ॥१॥
नमो सद्‌गुरु निवृत्ति । नमो रखुमाईच्या पति ।
नमो ज्ञानमूर्ती । अगम्य पुरुषा ॥२॥
नमो भक्ति मुक्ति चैतन्य माया । नमो कर्ता हर्ता काया ।
नमो आदि पुरातन पाया । परब्रह्मा ॥३॥
नमो विराट पुरुषा पुरातना । नमो  जगज्जीवना करुणाघना ।
चराचरपालका आनंदघना । अंगिकारीं नमना माझिया ॥४॥
नमो ब्रह्मांडव्यापका । नमो गुणातीता मायांतका ।
चुकवी जन्ममरण एका । तारी विश्वकृपेनें ॥५॥
नमो जळस्थळ रक्षिता । आदी अवसानी तारिता ।
नमो रोमारोम अव्यक्ता । नमो नमो दीनबंधू ॥६॥
नमो विराट महद्‌ब्रह्मा । निष्कलंक परब्रह्मा ।
योगियांच्या सुखधामा । नमो नमो दयाळा ॥७॥
औट हातीं ध्वनी । नमो नमो अंतःकरणीं ।
नमो नमो सत्रावी त्रिवेणी । त्रिपुटी जेथें ॥८॥
नमो विटेवरी सदटा । नमो वैकुंठीचिये पीठा ।
आदी अंतीं एकटा । नमो आदिपुरुषा ॥९॥
आदी अंतीं शेवटीं । सहस्त्रदळीं गुह्य पिठीं ।
नमो उघडी दृष्टि । स्वरूपीं तुझ्या ॥१०॥
नमो पायीं पडली मिठी । नमो बांधिली ह्रदयीं गांठी ।
तुझें स्वरूप ह्रदयसंपुष्टीं । धरून ठेविलें स्वामिया ॥११॥
नमो गेलें आलें । नमो जालें तें जालें ।
नमो सांभाळुनी तुझें । ठेवी आम्हां ॥१२॥

३०
नमो नमो गणपति । नमो सरस्वती ।
नमो नमो रमापति । दीनबंधु ॥१॥
नमो योगी दिगंतर । नमो वैष्णवांचिया भारा ।
नमो गंधर्वा ऋषीश्वरा । लहान थोरां ॥२॥
नमो नमो अंतरीं । नमो नमो दिशा चारी ।
नमो अंतरबाहेरीं । एकत्व एक ॥३॥
नमो अनंता अनंत-नामा । जानकीश जगज्जीवना ।
जयजय रामारामा । तुज नमो ॥४॥
नमो मत्स्य कच्छ अवतार । नमो सिंह सुकर ।
नमो परशुराम फरशधर । वामना तुज नमो ॥५॥
नमो रामा वेदपाळका । नमो इंद्रियेंचालका ।
नमो बोधभाविका । श्रीविठ्ठला ॥६॥
नमो कलंकी विनटला । पटला विठ्ठला ।
सारासार नटला । तुज नमो ॥७॥
निरामय निर्णय तुज । नमो नमो चतुर्भुज ।
नमो सर्व जगदात्मज । अनाथनाथा ॥८॥
नमो बारा ज्योतिर्लिगा । नमो पंढरी पांडुरंगा ।
नमो भिवरा चंद्रभागा । नमो वैकुंठपीठा ॥९॥
मी काय जाणें नामस्थिती । नमन केलें भोळे भक्ती ।
नमन काय जाणें नामस्थिती । नमन केलें भोळे भक्ती ।
नमन श्रीपती । मान्य जालें ॥१०॥
नमन निवृत्ति ज्ञानेश्वरा । नमो सोपान वटेश्वरा ।
नमन मुक्ताबाई निर्झरा । सत्रावींच्या ॥११॥
नमो हंसा सुअक्षरा । नमो व्यापका चराचरा ।
नमो नमो अव्यक्त विषयावरा । पांडुरंगा ॥१२॥
नमन तुमचें तुम्ही केलें । नमन सहजासहज जालें ।
नेणें काय आलें गेलें । सद्‌गुरुनाथा ॥१३॥