Dictionaries | References

मित्र

   { mitrḥ, mitra }
Script: Devanagari

मित्र     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
mitra   
1) General information.
One of the twelve Sūryas. The twelve Sūryas born to Aditi of Kaśyapaprajāpati are Viṣṇu, Śakra, Aryamā, Dhātā, Tvaṣṭā, Pūṣā, Vivasvān, Savitā, Mitra, Varuṇa, Bhaga and Aṁśa. [Chapter 15, Aṁśa 1, Viṣṇu Purāṇa] . Mitrāvaruṇas are two devatās of great intimacy. They are always found together. If you pray to Mitrāvaruṇas you will get plenty of rains. [Śūkta 2, Anuvāka 1, Maṇḍala 1, Ṛgveda] . See para 2 under Agastya to understand the story of how Mitrāvaruṇas became the father of Agastya.
2) Other details.
(i) Mitra came and stood in the sky at the time of the birth of Arjuna. [Śloka 66, Chapter 122, Ādi Parva] .
(ii) Mitra was one among those sent by Indra to fight against Kṛṣṇa and Arjuna at the time of the burning of the forest Khāṇḍava. [Śloka 36, Chapter 226 Ādi Parva] .
(iii) Mitra was a member of the Indra sabhā. [Śloka 21, Chapter 7, Sabhā Parva] .
(iv) He presented two Pārṣadas named Suvrata and Satyasandha to Subrahmaṇya. [Śloka 41, Chapter 45, Śalya Parva] .

मित्र     

राज्यशास्त्र  | English  Marathi
फणा (फडी)
भूछत्रशिर
फडीच्या आकाराची पाकळी
काही कवकाच्या जाड गोलसर छत्रासारखा शिरोभाग

मित्र     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  प्रायः समान अवस्था का वह व्यक्ति जिससे स्नेहपूर्ण संबंध हो तथा जो सब बातों में सहायक और शुभचिन्तक हो   Ex. सच्चे मित्र की परीक्षा आपत्ति-काल में होती है ।
HYPONYMY:
पत्र मित्र महिला मित्र बॉयफ्रेंड बाल मित्र घनिष्ठ मित्र अधिमित्र निचुल तोष
ONTOLOGY:
संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
दोस्त साथी संगी सखा यार सहचर संगाती संगतिया बंधु बन्धु मीत बांधव बान्धव बाँधव हमजोली मितवा दोस्तदार हितैषी सुहृद अभिसर अविरोधी असामी इयारा इष्ट ईठ
Wordnet:
asmবন্ধু
bdलोगो
benবন্ধু
gujમિત્ર
kanಗೆಳೆಯ
kasدوس
kokइश्ट
malകൂട്ടുകാരന്‍
marमित्र
mniꯃꯔꯨꯞ
nepसाथी
oriବନ୍ଧୁ
panਮਿੱਤਰ
sanमित्रम्
tamநண்பன்
telమిత్రుడు
urdدوست , محبوب , یار , دوست دار , خیراندیش , خیرخواہ
noun  एक वैदिक देवता   Ex. मित्र बारह आदित्यों में से एक हैं ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
मित्र देव मित्र देवता
Wordnet:
asmমিত্র
bdमित्र मोदाइ
benমিত্র
gujમિત્ર
kanಸೂರ್ಯ
kasمٕترٕ دیو
marमित्र
mniꯃꯤꯇꯔ꯭
panਮਿੱਤਰ
sanमित्रः
tamவருணன்
telమిశ్ర
urdمیتر , میتردیو , میتردیوتا

मित्र     

मित्र n.  एक वैदिक देवता, जिसका निर्देश ऋग्वेद में प्रायः सभी जगह वरुण के साथ प्राप्त है । ऋग्वेद में इस देवता को महान् आदित्य कहा गया हैं, एवं इसके द्वारा मनुष्यों में एकता लाने का निर्देश प्राप्त है [ऋ.५.८२] । जिससे प्रतीत होता है कि, मित्र एक सूर्यदेवता एवं विशेषतः सूर्य से संबंधित प्रकाश की देवता है । वैदिक ग्रंथों में सभी स्थानों पर मित्र को दिन के साथ, एवं वरुण को रात्रि के साथ संबंधित किया है । अथर्ववेद के अनुसार, मित्र प्रातःकाल के समय उन सभी वस्तुओं को अनावृत्त कर देता है, जिन्हे वरुण ने अच्छादित किया था [अ.वे.९.३] । यज्ञवेदी पर मित्र को एक श्वेत, तथा वरुण को एक कृष्णवर्णीय प्राणि बलि अर्पित करने का निर्देश तैत्तिरीय संहिता में प्राप्त है [तै.सं.२.१.७.९] ;[मै.सं.२.५] । वैदिक ग्रंथों के समान अवेस्ता में भी मित्र को सौर देवता माना गया है, जहॉं इसका निर्देश ‘मिथ्र’ नाम से किया गया है । वैदिक ग्रंथों के भॉंति अवेस्ता में भी, इसे समस्त प्राणिजाति का मित्र, एवं प्रकृति के एक हितकर शक्ति माना गया है ।
मित्र II. n.  बारह आदित्यों में से एक । इसकी माता का नाम आदिति, एवं पिता का नाम कश्यप था [म.आ.५९.१५] । अन्य आदित्यों के साथ यह अर्जुन के जन्मोत्सव में उपस्थित था । खाण्दववनदाह के समय हुए युद्ध में, इसने इन्द्र की ओर से हाथ में चक्र ले कर, अर्जुन एवं श्रीकृष्ण पर आक्रमण किया था । इसने स्कंद को सुव्रत एवं सत्यसन्ध नामक दो पार्षद प्रदान किये थे [म.श.४४.,३७] । इसकी पत्नी का नाम रेवती था, जिससे इसे उत्सर्ग, अरिष्ट एवं पिप्पल नामक तीन पुत्र उत्पन्न हुए थे [भा.६.१८.६] । भविष्य के अनुसार, मार्गशीर्ष माह में प्रकाशित होनेवाले सूर्य को मित्र कहते है, एवं इसके ग्यारहसौ किरण रहते है [भवि.ब्राह्य.७८.५७] । भागवत के अनुसार यह ज्येष्ठ माह में प्रकशित होता है [भा.१२.११.३५] ; वरुण देखिये ।
मित्र III. n.  लकुलिन् नामक शिवावतार का शिष्य ।
मित्र IV. n.  वसिष्ठ तथा ऊर्जा के पुत्रों में से एक ।

मित्र     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  एक वैदीक देव   Ex. मित्र बारा आदित्यां मदलो एक
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
asmমিত্র
bdमित्र मोदाइ
benমিত্র
gujમિત્ર
hinमित्र
kanಸೂರ್ಯ
kasمٕترٕ دیو
marमित्र
mniꯃꯤꯇꯔ꯭
panਮਿੱਤਰ
sanमित्रः
tamவருணன்
telమిశ్ర
urdمیتر , میتردیو , میتردیوتا
noun  एक अप्सरा   Ex. मित्राचें वर्णन पुराणांनी मेळटा
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
See : इश्ट

मित्र     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
A friend. 2 The sun.
Friendly. Ex. of comp. मित्रलाभ, मित्रवत्सल, मित्रयुद्ध, मित्रस्पर्धा, मित्रवाद, मित्रप्रीति, मित्रप्राप्ति, मित्रपरीक्षा, मित्रभेद, मित्रवृद्धि, मित्रसत्कार, मित्रदास.

मित्र     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
 m  A friend. The sun.
  Friendly.

मित्र     

ना.  दोस्त , सखा , सवंगडी , सहचर , सुह्रद . सोबती , स्नेही .

मित्र     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  एखाद्या स्त्रीशी स्नेहत्वाचे संबंध असलेला पुरूष   Ex. तिने आपल्या मित्राशीच लग्न केले.
ONTOLOGY:
व्यक्ति (Person)स्तनपायी (Mammal)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
दोस्त यार
Wordnet:
asmপুৰুষ মিত্র
bdहौवा लोगो
benছেলে বন্ধু
gujમિત્ર
hinबॉयफ्रेंड
kanಗೆಳೆಯ
kasیار
malകൂട്ടുകാരന്‍
mniꯏꯃꯥꯟꯕ꯭ꯅꯨꯄꯥ
nepपुरुष मित्र
oriପୁରୁଷ ବନ୍ଧୁ
panਪੁਰਸ਼ ਮਿੱਤਰ
tamஆண்தோழன்
telమిత్రుడు
urdمرد دوست , یار
noun  ओळखीची आणि आवडती पण नातेवाईक नसलेली व्यक्ती   Ex. सुदामा माझा लहानपणाचा मित्र आहे
HYPONYMY:
मैत्रीण मित्र बालमित्र जिवलग मित्र पत्रमित्र तोष निचुळ जीवश्चकंठश्च मित्र
ONTOLOGY:
संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
सखा सोबती सवंगडी स्नेही दोस्त साथी सांगाती यार भिडू सुहृद
Wordnet:
asmবন্ধু
bdलोगो
benবন্ধু
gujમિત્ર
hinमित्र
kanಗೆಳೆಯ
kasدوس
kokइश्ट
malകൂട്ടുകാരന്‍
mniꯃꯔꯨꯞ
nepसाथी
oriବନ୍ଧୁ
panਮਿੱਤਰ
sanमित्रम्
tamநண்பன்
telమిత్రుడు
urdدوست , محبوب , یار , دوست دار , خیراندیش , خیرخواہ
noun  एक वैदिक देवता   Ex. मित्र हा बारा आदित्यांपैकी एक आहे
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
मित्र देव मित्र देवता
Wordnet:
asmমিত্র
bdमित्र मोदाइ
benমিত্র
gujમિત્ર
hinमित्र
kanಸೂರ್ಯ
kasمٕترٕ دیو
mniꯃꯤꯇꯔ꯭
panਮਿੱਤਰ
sanमित्रः
tamவருணன்
telమిశ్ర
urdمیتر , میتردیو , میتردیوتا
See : सूर्य

मित्र     

 पु. 
स्नेही ; दोस्त ; सखा .
सूर्य . उठिं लवकरिं वनमाळी उदयाचळीं मित्र आला । - घनश्यामाची भूपाळी . - वि . मित्रत्वाचा ; दोस्तीचा ; सलोख्याचा ; स्नेहाचा . ( समासांत ) मित्रलाभ , मित्रवत्सल , मित्रयुद्ध इ० [ सं . ]
०तोडणें   मैत्री तोडणें - स्नेह , मित्रत्व सोडणें .
०तनया  स्त्री. 
यमुना .
सावित्री . त्व - न . प्रेम ; स्नेह ; मैत्री .
०द्रोह  पु. मित्राशीं केलेला द्वेष ; मित्राशीं बाळगलेला वैरभाव .
०पत्र   मित्रातपत्र - न . अबदागीर ; सूर्यपान . झळकती चामरें मित्रातपत्रें । - रावि २६ . ५५ . [ मित्र + पत्र ; मित्र + आतप + त्र ]
०भाव  पु. मित्रत्व ; मैत्री ; सख्य .
०वार   वासर - पु . रविवार ; आदितवार मित्राचार - पु . स्नेह ; मैत्री . तुम्हासि करावया मित्राचार । - भाराकिष्किंधा २ . ६ . [ मित्र + आचार ]

मित्र     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
See : साथी, साथी, साथी

मित्र     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
मित्र  n. 1.m. (orig.मित्-त्र, fr.मिथ् or मिद्; cf.मेदिन्) a friend, companion, associate, [RV.] ; [AV.] (in later language mostly n.)
मित्रा-व्°   N. of an आदित्य (generally invoked together with वरुणcf., and often associated with अर्यमन्q.v.; मित्र is extolled alone in [RV. iii, 59] , and there described as calling men to activity, sustaining earth and sky and beholding all creatures with unwinking eye; in later times he is considered as the deity of the constellation अनुराधा, and father of उत्सर्ग), [RV.] &c. &c.
ROOTS:
मित्रा व्°
the sun, [Kāv.] &c. (cf.comp.)
N. of a मरुत्, [Hariv.]
of a son of वसिष्ठ and various other men, [Pur.]
of the third मुहूर्त, [L.]
मित्र-वरुण   du. = , [RV.]
ROOTS:
मित्र वरुण
मित्र  n. n. friendship, [RV.]
मित्र  m. n. a friend, companion (cf.m. above), [TS.] &c., &c.
मित्र  n. n. (with औरस) a friend connected by blood-relationship, [Hit.]
अरि   an ally (a prince whose territory adjoins that of an immediate neighbour who is called , enemy, [Mn. vii, 158 &c.] , in this meaning also applied to planets, [VarBṛS.] )
a companion to = resemblance of (gen.; ifc. = resembling, like), [Bālar.] ; [Vcar.]
N. of the god मित्र (enumerated among the 10 fires), [MBh.]
भिन्न   a partic. mode of fighting, [Hariv.] (v.l. for ).
मित्र   2.Nom.P.मित्रति, to act in a friendly manner, [Śatr.]

मित्र     

मित्रः [mitrḥ]   [मिद्यति स्निह्यति, मिद्-त्र, मि-त्र वा]
The sun; तद्दिनं दुर्दिनं मन्ये यत्र मित्रागमो हि ना Subhāṣ.
 N. N. of an Āditya and usually associated with Varuṇa; cf. [Ṛv. 3.59.]
The deity presiding over the part of rectum (गुदस्थान); गुदं पुंसो विनिर्भिन्नं मित्रो लोकेश आविशत् [Bhāg.3.6.2.]
त्रम् A friend; तन्मित्रमापदि सुखे च समक्रियं यत् [Bh.2.68;] [Me.17.]
An ally, the next neighbour of a king; cf. मण्डल. -Comp.
-अनुग्रहणम्   the act of favouring friends.-अमित्रम् friend and foe; मित्राऽमित्रस्य चार्जनम् [Ms.12.79.] -आचारः conduct towards a friend.
उदयः sun-rise.
the welfare or prosperity of a friend.
-उपस्थानम्   worship of the sun (part of the morning संध्या).
-कर्मन्, -कार्यम्, -कृत्यम्   the business of a friend, a friendly act or service; मित्रकृत्यमपदिश्य पार्श्वतः (प्रस्थितम्) [R.19.31.] -घ्नa. treacherous.
-द्रुह्, -द्रोहिन् a.  a. hating a friend, treacherous to a friend, a false or treacherous friend.-भम् the अनुराधा constellation.
-भावः   friendship.
-भेदः   breach of friendship.
-युद्धम्   a contest between friends.
लाभः acquisition of friends, contracting of friendship.
 N. N. of the first book of the Hitopadeśa. -वत्सलa. kind to friends, of winning manners.
-विन्दः   an epithet of Agni.
-सप्तमी  N. N. of the seventh day in the bright half of मार्गशीर्ष.
-साह a.  a. kind or indulgent to friends; स्वैर्दौहित्रैस्तारितो मित्रसाहः [Mb.1.93.28.]
-हत्या   the murder of a friend.

मित्र     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
मित्र  n.  (-त्रं)
1. A friend.
2. An ally; in this form it is always neuter; but it is convertible into an attributive, and is then of three genders, (मित्रः-मित्रा-मित्रं) Friendly, a friend.
 m.  (-त्रः)
1. The sun. 2. The name of a Vedic deity.
 f.  (-त्रा) One of the wives of DASA- RAṬHA, the mother of SATRUGHNA.
E. मिद् to be affectionate, aff. क्त; hence more properly मित्त्र .
ROOTS:
मिद् क्त; मित्त्र .

Related Words

मित्र मोदाइ   मित्र   घनिष्ठ मित्र   पुरुष मित्र   पत्र मित्र   महिला मित्र   बाल मित्र   जिवलग मित्र   बाल्य मित्र   मित्र देव   मित्र देवता   मित्र देश   अभिन्न मित्र   जिवाभावाचा मित्र   इष्ट-मित्र   जीवश्चकंठश्च मित्र   शाळू मित्र   मित्र नसलेला   मित्र पैकेकरी, तो निधानापरी   आर्जवून न भुलवी, तो मित्र खरा भावी   आळसाला वकील नाहीं पण मित्र हवे तितके   खरा मित्र बाळगती असे थोडे   मारवाडी मित्र नाहीं, पायखाना पवित्र नाहीं   मित्र सप्तम   मित्र ऐसा कीजीऐ ढालसरीखा होय, सुखमां पीछा पडा रडे, दुःखमां आगळ होय   जुना मित्र आला घरीं, थाटाची श्रीखंडपुरी   मित्र राष्ट्र   आयत्या वेळेस मित्र, तो मित्र   हात ओला तर मित्र भला   इष्ट मित्र खरे, असतां दूर बरे   गोड बोलणारे लोक नेहमीच मित्र असूं शकत नाहीत   मित्रराष्ट्र   स्त्री मित्र   പ്രമുഖ രാജ്യം   सोळा वर्षे पुत्र, मग मित्र   सर्व जनाला मित्र करी, त्याची मित्रता नसे खरी   तन गेलें, पण गेलें, आतां काय उरली बाकी! तरुणपणाचा मित्र विचारी, खुशाल आहेस का काकी !   कोठें जातोस अडक्‍या? तर मित्र तोडायला!   उघड शत्रु सावध करी, पण गोडबोल्या मित्र घात करी   कृत्रिम मित्र   मित्र राष्ट्र संघ   द्रव्य देऊन मित्र जोडे, समयीं उपयोगे न पडे   कोठें जातोस अडक्‍या? तर मित्र तोडायला !   वाणी मित्र नव्हे, मांजर जितरब नव्हे   संकटीं उपयोगी पडतो, तोचि मित्र खरा असतो   बॉयफ्रेंड   മിത്ര രാജ്യം   बालमित्र   मित्रराष्ट्रम्   मित्रहीन   mitra   सखा   मित्रः   مٕترٕ دیو   ମିତ୍ର   మిశ్ర   पत्रमित्र   مِترسپتمی   மித்திரசப்தமி   ମିତ୍ରସପ୍ତମୀ   মিত্র   মিত্রসপ্তমী   ਮਿੱਤਰਸੱਤਮੀ   મિત્રસપ્તમી   മിത്രസപ്തമി   મિત્ર   मित्रसप्तमी   ਮਿੱਤਰ   friend   pen-friend   pen pal   ছেলে বন্ধু   یار   हौवा लोगो   ஆண்தோழன்   পুৰুষ মিত্র   ପୁରୁଷ ବନ୍ଧୁ   ਪੁਰਸ਼ ਮਿੱਤਰ   lady friend   ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯ   साथी   boyfriend   buddy   swain   crony   chum   pal   beau   घनिश्ट इश्ट   सुहृत्   आंगो लोगो   उन्दैनि लोगो   sidekick   बालमित्रम्   लंगोटीयार   لۄکچارُک دوس   جِگری دوس   ബാല്യകാല സഖാവ്   நெருங்கியநண்பன்   பால்யசிநேகிதன்   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP