Dictionaries | References

सावर्णि

   { sāvarṇiḥ, sāvarṇi }
Script: Devanagari

सावर्णि     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
SĀVARṆI I   The eighth Manu. (For further details see under Manvantara),
SĀVARṆI II   A hermit. This hermit shone in the council of Indra. [Mahābhārata, Sabhā Parva, Chapter 7, Verse 10] . This hermit Sāvarṇi did penance for six thousand years in Satyayuga. [M.B. Anuśāsana Parva, Chapter 14, Verse 103] .

सावर्णि     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
See : सावर्णि मनु

सावर्णि     

सावर्णि n.  सावर्णि नामक आठवें मन्वन्तर के अधिपति मनु का पैतृक नाम [ऋ. १०.६२.११] । सवर्णा नामक स्त्री के वंशज होने के कारण उसे यह पैतृक नाम प्राप्त हुआ होगा (मनु सावर्णि देखिये) । रौथ के अनुसार ‘सवर्णा’ सूर्यपत्‍नी सरण्यू का ही नामान्तर होगा । इस पैतृक नाम का ‘सावर्ण्य’ एवं ‘सांवरणि’ पाठ भी ऋग्वेद में प्राप्त है [ऋ. १०.६२.९] । महाभारत में इस पैतृक नाम का ‘सौवर्ण’ नामान्तर प्राप्त है [म. अनु. १८.४३] । पौराणिक साहित्य में भी ‘सावर्णि’ मनु राजा का मातृक नाम बताया गया है, एवं यह मातृक नाम सवर्णा का पुत्र होने के कारण इसे प्राप्त हुआ था ऐसा भी निर्देश वहाँ प्राप्त है [विष्णु. ३.२.१३] ;[ब्रह्म. ६.१९] । किन्तु अन्य पुराणों में इसकी माता का नाम सवर्णा नहीं, बल्कि ‘छाया’ अथवा ‘मृण्मयी’ दिया गया है [भा. ६.६.४१] ;[मार्क. ७५.३१] ;[म. अनु. ५३.२५ कुं.] । इसके बडे भाई का नाम श्राद्धदेव था, जो सातवें मन्वन्तर का अधिपति मनु था । अपने ज्येष्ठ बन्धु के वर्ण के समान होने के कारण इसे सावर्णि उपाधि प्राप्त हुई, ऐसी भी चमत्कृतिपूर्ण कथा कई पुराणों में प्राप्त है, किन्तु वह कल्पनारम्य प्रतीत होती है । वायु में इसका सही नाम ‘श्रुतश्रवस्’ दिया गया है [वायु. ८४.५१] । मनु सावर्णि राजा पूर्वजन्म में त्रैत्रवंशीय सुरथ नामक राजा था [दे. भा. १०.१०] ;[मार्क. ७८.३] ; सुरथ १३. देखिये ।
सावर्णि (सौमदत्ति) n.  एक आचार्य, जो वायुं एवं ब्रह्मांड के अनुसार व्यास की पुराणशिष्यपरंपरा में से रोमहर्षण नामक आचार्य का शिष्य था [वायु. ६१.५६]
सावर्णि II. n.  सत्ययुग में उत्पन्न एक ऋषि, जिसने छः हजार वर्षों तक शिव की उपासना की थी । इस तपस्या के कारण शिव ने प्रसन्न हो कर इसे विख्यात ग्रंथकार होने का, एवं अजरामर होने का आशीर्वाद प्रदान किया था [म. अनु. ४५.८७ कुं.] । पश्चात् यह इंद्रसभा का सदस्य भी बन गया था [म. स. ७.९]
सावर्णि III. n.  एक ग्रंथकर्ता ऋषि, जो कृतयुग में उत्पन्न हुआ था ।
सावर्णि IV. n.  एक आचार्य, जिसका निर्देश उपकर्मागतर्पण में प्राप्त है ।

सावर्णि     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
See : सावर्णि मनु

सावर्णि     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
सावर्णि  m. m.N. of a ऋषि, [RV.]
दक्ष   metron., of the eighth मनु (son of the Sun by सु-वर्णाq.v., and therefore younger brother of the seventh मनु or वैवस्वत; the succeeding मनुs to the twelfth, or accord. to other authorities to the fourteenth inclusive, are all called सावर्णि; cf.-, ब्रह्म-, धर्म-स्°), [Hariv.] ; [MārkP.]

सावर्णि     

सावर्णिः [sāvarṇiḥ]   A metronymic of the eighth Manu (son of the sun by Savarṇā); सावर्णिः सूर्यतनयो यो मनुः कथ्यतेऽष्टमः [Mārk. P.]

सावर्णि     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
सावर्णि  m.  (-र्णिः)
1. The eighth Manu.
2. A name applied to the 8th, 9th, 10th, 11th, and 12th Manu or Brahma-Sāvarni, Daksha- Sāvarni, &c.
E. सवर्ण, his mother, इञ् aff.
ROOTS:
सवर्ण इञ्

Related Words

इंद्र सावर्णि मनु   रुचि देव सावर्णि   रुचि देव सावर्णि मनु   रुचि देव सावर्णि मनू   सावर्णि मनु   इंद्र सावर्णि मनू   दक्ष सावर्णि मनू   धर्म सावर्णि मन   रुद्र सावर्णि मनू   दक्ष सावर्णि मनु   धर्म सावर्णि मनु   रुद्र सावर्णि मनु   ब्रह्म सावर्णि मनु   अर्क-सावर्णि मनु   रुचिदेव सावर्णि   दक्ष सावर्णि   धर्म सावर्णि   रुचिदेव सावर्णि मनु   रुद्र सावर्णि   रुचिदेव सावर्णि मनू   इंद्र सावर्णि   सावर्णि   मेरू सावर्णि मनु   दक्षसावर्णि मनु   धर्मसावर्णि मनु   रौच्यः   ରୁଚି ଦେବ ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   রুচি দেব সাবর্ণি   ਰੁਚੀ ਦੇਵ ਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   દેવસાવર્ણિ મનુ   দক্ষ সাবর্ণি মনু   ইন্দ্র সাবর্ণি মনু   इन्द्रसावर्णिः   दक्षसावर्णिः   धर्मसावर्णिः   रुद्रसावर्णिः   रूद्रसावर्णि मनु   دکش ساورنی منو   دھرم ساورنی منو   ରୁଦ୍ର ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   ধর্ম সাবর্ণি মনু   ଇନ୍ଦ୍ର ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   রুদ্র সাবর্ণি মনু   ଦକ୍ଷ ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   ଧର୍ମ ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   ਦਕਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   ਧਰਮ ਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   ਰੁਦ੍ਰ ਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   ਇੰਦਰ ਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   ઇંદ્રસાવર્ણિ મનુ   દક્ષસાવર્ણિ મનુ   ધર્મસાવર્ણિ મનુ   રુદ્રસાવર્ણિ મનુ   रविनन्दनः   ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   সাবর্ণি মনু   ਸਾਵਰਣਿ ਮਨੂ   સાવર્ણિ મનુ   ब्रम्हासावर्णि मनु   ब्रह्मसावर्णिः   برہم ساورنی منو   ব্রহ্ম সাবর্ণি মনু   ବ୍ରହ୍ମ ସାବର୍ଣ୍ଣି ମନୁ   ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਾਵਰਣਿ   બ્રહ્મસાવર્ણિ મનુ   अघ्वरीवत्   अधृष्ट, अधृष्णु   इंद्रसावर्णि मनू   इंद्रसावर्णी मनु   भौत्यमनू   दक्षसावर्णि मनू   धर्मसावर्णि मन   रुद्रसावर्णि मनु   रुद्रसावर्णि मनू   इंद्रसावर्णि मनु   इन्द्रसावर्ण   ब्रह्मसावर्णि मनु   भौत्यमनु   रौच्य मनु   रौच्य मनू   इंद्रसावर्णि   इंद्रसावर्णी   अर्कसावर्णि   रविनंद   रविनंदन   इन्द्रसावर्णि   ईडय   अमृतप्रभ   रविनन्द   रुद्रपुत्र   रुद्रसावर्णिक   शापहस्त   वाच , वाजिन्   विरजस्क   रुद्रसावर्णि   गम्भीरबुद्धि   तत्त्वदर्श   अवरीयस्   ऋतुधामन्   बर्हकेतु   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP