Dictionaries | References

सत्यव्रत

   { satyavrata }
Script: Devanagari

सत्यव्रत     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
SATYAVRATA I   Another name of Triśaṅku. (See under Triśaṅku).
SATYAVRATA II   The Brahmin boy Satyatapas. (See under Satyatapas).
SATYAVRATA III   A son of Dhṛtarāṣṭra. It is seen that he was known by other names also such as Satyasena, Satyasandha, Sandha etc. (See under Satyasandha).
SATYAVRATA IV   Brother of Suśarmā, the King of Trigarta. It is mentioned in [Mahābhārata, Droṇa Parva, Chapter 17] , that this cursed warrior took in vain a vow in the battle of Bhārata that he would kill Arjuna.

सत्यव्रत     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  धृतराष्ट्र का एक पुत्र   Ex. सत्यव्रत का वर्णन पुराणों में मिलता है ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasستیَوِرٛت
kokसत्यव्रत
sanसत्यव्रतः
urdسَتیہ وَرَت
See : सत्यनिष्ठ, वैवस्वत मनु

सत्यव्रत     

सत्यव्रत n.  अयोध्या के त्रिशंकु राजा का नामान्तर (त्रिशंकु देखिये) । भागवत में इसे त्रिवंधन राजा का पुत्र कहा गया है [भा. ९.७.५]
सत्यव्रत (त्रैगर्त) n.  त्रिगर्तराज सुशर्मन् का एक भाई, जो संशप्तक योद्धाओं में से एक था [म. द्रो. १६.१७-२०] । भारतीय युद्ध में अर्जुन ने इसका वध किया ।
सत्यव्रत II. n.  द्रविड देश का एक राजा, जो भगवान् विष्णु के मत्स्यावतार की कृपा से श्राद्धदेव (वैवस्वत मनु) बन गया [भा. ८.२४.१०] ;[मत्स्य. १.२, २९०] । पुराणों में प्राप्त इसकी जीवनकथा वैवस्वत मनु के जीवन चरित्र में वर्णित मत्स्यावतार से संबंधित कथा से काफ़ी मिलती जुलती है । फर्क सिर्फ इतना ही है कि, इन दाक्षिणात्य पुराणों में वैवस्वत मनु का मूल नाम मनु नहीं, बल्कि सत्यव्रत बताया गया है ।
सत्यव्रत II. n.  अपने राज्य का भार अपने पुत्रों पर सौंप कर, वह मलय पर्वत से उद्भव पानेवाली कृतमाला नदी के तट पर तपस्या करने के लिए गया । आधुनिक मदुरा नगरी, जिस वैणा नदी के तट पर बसी हुई है, वही नदी प्राचीन काल में कृतमाला नाम से सुविख्यात थी [मार्के. ५७] ;[विष्णु. २.३] । पश्चात् विष्णु ने इसे पृथ्वी पर स्थित समस्त स्थिरचर प्रदेशों का राजा बनने का आशीर्वाद दिया [मत्स्य. १]
सत्यव्रत II. n.  मत्स्य के अनुसार, एक बार नैमित्तिक ब्राह्मप्रलय के समय हयग्रीव नामक राक्षस ने ब्रह्मा से वेद चुरा लिये। उन्हें पुनः प्राप्त करने के लिए विष्णु ने पुनः एक बार मत्स्यावतार धारण किया । विष्णु का यह मत्स्यावतार सत्यव्रत राजा के करांजलि में एक छोटी सी मछली के रूप में अवतीर्ण हुआ। अवतीर्ण होते ही, थोड़े ही दिन में आनेवाले ब्रह्मप्रलय की सूचना उसने इस राजा को दी [मत्स्य. २.३] । उस समय मत्स्यरूपी श्रीविष्णु ने इससे कहा, ‘प्रलय के समय, एक नौका तुझे लेने आयेगी, जिसमें अपने परिवार के सभी लोगों को तुम बिठाना। उस समय समस्त पृथ्वी पर अंधःकार होगा, फिर भी यह नौका प्रकाश से जगमगाती रहेगी। उसी समय एक प्रचंड मछली के रूप में मैं आऊंगा। उस समय वासुकि सर्प की रस्सी बना कर तुम अपनी नौका मेरे सिंग से बाँधना। ब्रह्मा की रात्रि अर्थात् ‘बा्रह्माप्रलय’ समाप्त होने तक मैं तुम्हें, एवं तुम्हारी नौका को सुरक्षित स्थान पर बाँध कर रखूँगा। प्रलय समाप्त होने पर मैं तुम्हें आत्मज्ञान का उपदेश दूँगा’।
सत्यव्रत II. n.  ब्राह्मप्रलय समाप्त होने पर मस्त्य ने इसे ज्ञान, योग एवं क्रिया का उपदेश दिया, एवं आत्मज्ञानस्वरूपी मत्स्यपुराण का इसे कथन किया । अन्त में मत्स्य की ही कृपा से यह श्राद्धदेव नामक वैवस्वत मनु बन गया ।
सत्यव्रत II. n.  मत्स्य पुराण के टीकाकार श्रीधर के अनुसार, सत्यव्रत के आयुःकाल में हुआ जलप्रलय पृथ्वी का आद्य प्रलय न हो कर, भगवान विष्णु की माया से उत्पन्न हुआ एक ‘प्रलयाभास’ था, जो सत्यव्रत के मन में वैराग्यभावना उत्पन्न करने के लिए, एवं अपने स्वयं के सामर्थ्य के साक्षात्कार की प्रचीति इसे देने के लिए निर्माण किया गया था । इसी प्रकार का अन्य एक प्रलयाभास विष्णु के द्वारा मार्कंडेय ऋषि को दिखाया गया था ।
सत्यव्रत III. n.  (सो. कुरु.) धृतराष्ट्र ‘सत्यगंध’ का नामांतर ।
सत्यव्रत IV. n.  सत्यतपस् नामक ऋषि का नामान्तर (सत्यतपस् १. देखिये) ।
सत्यव्रत V. n.  एक ऋषिसमुदाय, जो धर्मऋषि की संतान मानी जाती है ।

सत्यव्रत     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  धृतराष्ट्राचो एक पूत   Ex. सत्यव्रताचें वर्णन पुराणांत मेळटा
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasستیَوِرٛت
sanसत्यव्रतः
urdسَتیہ وَرَت

सत्यव्रत     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
That practises or adheres to the truth; veracious, true, honest, sincere.

सत्यव्रत     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  धृतराष्ट्राचा एक पुत्र   Ex. सत्यव्रतचे वर्णन पुराणांत आढळते.
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasستیَوِرٛت
kokसत्यव्रत
sanसत्यव्रतः
urdسَتیہ وَرَت
See : सत्यनिष्ठ, वैवस्वतमनु

सत्यव्रत     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
See : सत्यनिष्ठ

सत्यव्रत     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
सत्य—व्रत  n. n. a vow of truthfulness, [Hariv.] ; [Kāv.]
ROOTS:
सत्य व्रत
सत्य—व्रत  mfn. mf()n. devoted to a vow of , strictly truthful, [ŚāṅkhŚr.] ; [MBh.] ; [Hariv.] &c.
ROOTS:
सत्य व्रत
सत्य—व्रत  m. m.N. of an ancient king, [Pañcat.]
ROOTS:
सत्य व्रत
of a राजर्षि, [BhP.]
of मनुवैवस्वत, [MW.]
of a son of धृत-राष्ट्र, [MBh.]
of a son of देव-दत्त, [Cat.]
of a son of त्रय्यारुण, [Hariv.] ; [Pur.]
of the author of a धर्म-शास्त्र, [Cat.] : of other men, [Kathās.]
pl.N. of the क्षत्रियs in शाक-द्वीप, [BhP.]
of a class of supernatural beings attending on सत्य-सेन, ib.

सत्यव्रत     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
सत्यव्रत  mfn.  (-तः-ता-तं) Practising or adhering to the truth, veracious, honest, sincere.
 m.  (-तः) A king, the 25th of the solar dynasty in the second age.
E. सत्य the truth, व्रत religious observance.
ROOTS:
सत्य व्रत

सत्यव्रत     

See : सत्यनिष्ठ

Related Words

सत्यव्रत   سَتیہ وَرَت   ستیَوِرٛت   सत्यव्रतः   ସତ୍ୟବ୍ରତ   સત્યવ્રત   সত্যব্রত   veracious   honest   सत्यरता   निबंधन   हिरण्यरेतस्   सत्यरथ   सत्यसंध   महोदय   देवराज   मत्स्यावतार   सत्यतपस्   गालव   व्रत   सत्य   ११   वसिष्ठ   विश्वामित्र   त्रिशंकु   सूर्यवंश   मनु   अर्जुन   व्यास   ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ନୂଆ ବା   نَزدیٖک   نَزدیٖکُک   نزدیٖکی   نَزدیٖکی   نزدیٖکی رِشتہٕ دار   نٔزلہٕ   نزلہ بند   نٔزلہٕ بَنٛد   نَژان   نَژر   نژُن   نَژُن   نَژناوُن   نَژنَاوُن   نَژُن پھیرُن   نَژُن گٮ۪وُن   نَژَن واجِنۍ   نَژن وول   نَژَن وول   نَژی   نَس   نِسار   نَساوُ   نساؤو   نس بندی   نَسبٔنٛدی   نس پھاڑ   نَستا   نستالیٖک   نسترنگ   نسترنٛگ   نستعلیق   نَستہِ روٚس   نَستہٕ سۭتۍ وَنُن   نَستہِ کِنۍ وَنُن   نَستِہ ہُںٛد   نستہِ ہُنٛد پھٮ۪پُھر   نستہِ ہٕنز أڑِج   نسخہ   نَسَری   نسل   نَسل   نَسٕل   نسل کش   نَسٕل کٔشی کَرٕنۍ   نسلی   نَسلی   نِسُنٛد   نَسہٕ نٲس   نُسِہنٛتاپنی مذۂبی کِتاب   نسوانی تہاجم   نٔسۍ   نٔسۍ آواز   نٔسۍ نٔے   نِسی   نِش   نِشٲنۍ   نِشٲنی   نِشا تیل   نشاد   نِشاد   نشان   نِشان   نشان بردار   نشان بنانا   نشان دہی   نِشاندہی   نشانہٕ   نِشانہٕ   نِشانہ بٲزی   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP