य

{ yḥ, ya }

Puranic Encyclopaedia

YA   (य) This letter means “Yāga”, “Yātā” (one who goes) or “hero”. [Agni Purāṇa, Chapter 348] .

हिन्दी (hindi) WordNet

 noun  हिंदी वर्णमाला का छब्बीसवाँ व्यंजन अक्षर जिसे स्पर्श वर्ण तथा ऊष्म वर्ण के बीच का वर्ण होने के कारण अन्तस्थ वर्ण कहा जाता है   Ex. य का उच्चारण स्थल तालू है जो यगण का संक्षिप्त एवं सूचक भी माना जाता है ।

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

व्यंजन अक्षर य व्यंजनाक्षर य व्यञ्जन अक्षर य व्यञ्जनाक्षर य

Wordnet:

ben য

guj ય

kas ے

kok य

mar य

ori ୟ

san यकारः

urd ی(य)

कोंकणी (Konkani) WordNet

 noun  जाका स्पर्श वर्ण आनी उश्म वर्ण मदीं आशिल्ल्यान अंतस्थ वर्ण लेगीत म्हणटात अशें कोंकणी वर्णमाळयेंचो सत्ताविसावें व्यंजर अक्षर   Ex. य ची उच्चारण सुवात लाळी आसा जाका यगणाची संक्षिप्त आनी सूचक लेगीत मानतात

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben য

guj ય

hin य

kas ے

mar य

ori ୟ

san यकारः

urd ی(य)

A dictionary, Marathi and English

   y
   y The twenty-sixth consonant, corresponding with Y initial. This letter is much used by the vulgar after the termination of verbs in the first and third persons of the present tense; as मी देतोंय, हा जातोय for मी देतों or देतोंहें and हा जातो or जातोहे. It is further used by the vulgar in the place of ए, as यक्का for एक्का, and in other derivatives and compounds of एक. See notice under येक. It is also a form of contraction for ही Also or even; as तोय गेला, हाय आला, तेव्हांय मींच होतों आतांय मींच आहें. This emphatic use is not vulgar.

Aryabhushan School Dictionary

   The twenty-sixth consonant.

मराठी (Marathi) WordNet

 noun  हिंदी वर्णमालेतील (मराठीतीलदेखील) सव्विसावे व्यंजन ज्याला स्पर्श वर्ण आणि उष्म वर्णच्या मधले वर्ण असल्याने अंतस्थ वर्ण म्हटले जाते   Ex. य ह्याचे उच्चारण स्थान टाळू असून त्याला यगणाचे संक्षिप्त तसेच सुचकदेखील मानले जाते.

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

य व्यंजन य अक्षर

Wordnet:

ben য

guj ય

hin य

kas ے

kok य

ori ୟ

san यकारः

urd ی(य)

महाराष्ट्र शब्दकोश

   व्यंजनमालेंतील सव्विसावें अक्षर . अक्षरविकास :- या वर्णाची पहिली व दुसरी अवस्था अशोकच्या गिरनार लेखांत आडळते . दुसर्‍या अवस्थेंतील य लेखणी न उचलतां काढला तर तिसर्‍या अवस्थेंतील य निघतो . ही अवस्था कुशानवंशी राजांच्या वेळच्या ( इ . स . १ लें आणि दुसरें शतक ) मथुरा येथील लेखांत र्य्य किंवा स्य या जोडाक्षरांतून दिसून येते , शेवटची अवस्था इ . स . ५८८ मधील महानामाच्या बुद्धगया येथील लेखांत पहावी आपण आज लिहितों तसा य ११ व्या शतकांतील उज्जनीच्या लेखांत लिहिलेला आहे . - ज्ञाको ( य ) १ . हा वर्ण गांवढळ लोकांच्या बोलींत वर्तमानकाळाच्या प्रथम व तृतीय पुरुषाच्या एकवचनाच्या रुपांना जोडलेला आढळतो . उदा० मी जातोंय ; हा जातोय ; मी देतोय ( देतों , देत आहे ). त्याचप्रमाणें एच्या ठिकाणींही य असा उच्चार आलेला त्यांच्या बोलींत आढळतो . उदा० यक्का , येक . यचा हि सुद्धां , अशा अर्थी शिष्ट भाषेंत उपयोग केलेला आढळतो . उदा० तेव्हांय मीच होतों आतांय मीच आहें . अधिक महिनाय आला आहे . - सागोप्र ३ . १ .

A Sanskrit English Dictionary

य    1. the 1st semivowel (corresponding to the vowels इ and ई, and having the sound of the English य्, in Bengal usually pronounced ज्).
य  m.  2. m. (in prosody) a bacchic (˘ ¯ ¯), [Piṅg.]
य    3. the actual base of the relative pronoun in declension ([ cf. य॑द् and Gk. ὅς, ἥ, ]).
य  m.  4. m. (in some senses fr. √ 1. या, only, [L.]) a goer or mover
   wind
   joining
   restraining
   fame
   a carriage (?)
   barley
   light
   abandoning

The Practical Sanskrit-English Dictionary

यः [yḥ]   1 One who goes or moves, a goer, mover.
   A carriage.
   Wind, air.
   Union.
   Fame.
   Barley.
   Restraint.
   Light.
   Abandoning.
   One of the eight syllabic feet (गण) consisting of one short syllable followed by two long ones.
  N. N. of Yama.
   या Going.
   Restraining.
   Religious meditation (ध्यान).
   Obtaining.
   An epithet of Lakṣmī.
   Pudendum muliebre.

Shabda-Sagara

य   The twenty-six consonant of the Nāgari alphabet, or semi-vowel Y; in Bengal, it is usually pronounced J.
य  mfn.  ( -यः-या-यं) Who goes, a goer, a mover.
  m.  ( -यः)
   1. Air, wind.
   2. Union, Joining.
   3. Fame, celebrity.
   4. Barley.
   5. Light, lustre. 6. Abandoning.
   7. YAMA.
  f.  ( -या)
   1. Pudendum mulibre.
   2. Going, proceeding.
   3. A car, a carriage.
   4. Prohibiting, restraining, check- ing.
   5. Religious meditation.
   6. Getting, obtaining.
    E. यज् to wor- ship, or यम् to check, &c., aff. ड; or या-ड .

ROOTS:

यज् यम् ड; या-ड .

य(ज)मदग्रि  m.  ( -ग्निः)
य(ज)मदग्रि   1. The saint JAMADAGNI, the father of the first RĀMA.