मराठी मुख्य सूची|मराठी साहित्य|पोथी आणि पुराण|श्री गणेश प्रताप|
क्रीडाखंड अध्याय २४

श्री गणेश प्रताप - क्रीडाखंड अध्याय २४

सर्व कीर्तीने युक्त, सर्व देवाधिदेवांमध्ये श्रेष्ठ अशा अत्यंत प्रिय असलेल्या श्रीगजाननाच्या स्तुतीपर हा ग्रंथ आहे.


श्रीगणेशाय नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

ॐ नमोजी सनातना । अप्रेमया गौरीनंदना ।

भक्तसंसारदुरितभंजना । निरंजना जगत्पते ॥१॥

द्वादशवर्षीं विश्वव्यापकें । दाविला पराक्रम विनायकें ।

त्रयोदश वर्षीं अंबाबालकें । काय कौतुकें केली लीला ॥२॥

एके दिवसीं पार्वतीपती । अंगास चर्चोन दिव्य विभुती ।

शंकर तेव्हां ध्यान करिती । एकाग्र मती करोनियां ॥३॥

खेळ खेळे बाळकांसहित । तेथें पातला गौरीसुत ।

शिवमुगुटीं चंद्र झळकत । गणेश घेत तयास पैं ॥४॥

चंद्र घेऊनि बाळकमेळीं । खेळावया वनीं तयेवेळीं ।

जाता जाहला वनमाळी । खेळ खेळे यथारुची ॥५॥

तंव पातला मंगलासुर । विक्राळवदन महाक्रूर ।

कपटें जाहला तो सूकर । वज्रसम दाढा ज्याच्या ॥६॥

जैसा अंजनाचा पर्वत । पदन्यासें मही कांपवित ।

तेणें लक्षोन गौरीसुत । आला धांवत तयावरी ॥७॥
बाळें दशदिशा पळती । गुणेशें धावोन चपळगती ।

त्याची दाढी धरिली हातीं । तोंड धरिलें वाम करें ॥८॥

चिरोन टांकिला जैसा कळंक । दश योजने असुर देख ।

पडले तेव्हां वृक्ष अनेक । चूर्ण जाहले तेधवां ॥९॥

पाहतां असुराचें प्रेत । पुन्हा बाळें पातलीं धांवत ।

त्यांचें संगें क्रीडा करित । अंबासुत तेधवां ॥१०॥

ध्यान विसर्जोन मदनांतक । पाहे तव न दिसे सशांक ।

गणास म्हणे गौरीनायक । माझा संशाक काय जाहला ॥११॥

क्रोधें जाहले आरक्तनयन । शंकरगणांस रागें भरुन ।

म्हणे कसें करिता रे अवन । द्या भरोन चंद्र माझा ॥१२॥

जेणें नेला माझा शशी । भस्म करीन रे तयाशी ।

ते भयें बोलती शंकराशी । नेलें चंद्रासी विनायकें ॥१३॥

शिव म्हणे आतांच जावें । त्या दुष्टासी धरुन आणावें ।

प्रथम म्हणोनियां बरवें । धांवत आले तयापाशीं ॥१४॥

गण दर्डावोनि बोलती । चोरा चल शिव पाचारिती ।

तुजला लागली दुष्ट संगती । म्हणे गणपती तयातें ॥१५॥

जगन्माता माझी जननी । मी काय मोजितों तुम्हालागुनी ।

गुणेशें तेव्हां हुंकारुनी । गणालागुनी उडविलें ॥१६॥

महावातें शुष्कतृण । तैसें शिवापाशीं पडले गण ।

हें जाणोनि भोगिभूषण । नेमीं गण प्रमथादी ॥१७॥

तयांसि आज्ञा करी शंकर । जा बांधोन आणा तस्कर ।

ते धांवोनियां सत्वर । नगजाकुमर शोधिती ॥१८॥

त्यातें पाहतां जगज्जीवन । तेथें पावला अंतर्धान ।

गण धुंडिती रानोरान । गौरीनंदन सांपडेना ॥१९॥

स्वर्गमृत्यूपाताळ । शोधिलीं त्याहीं स्थानें सकळ ।

प्रयत्‍नें पाहोनियां विकळ । भयें विव्हळ जाहले ॥२०॥

ते म्हणती दीनदयाळा । मृत्यू पातला आमचे कपाळा ।

काय सांगावें जाश्वनीळा । तुझी कळा न कळे तया ॥२१॥

पाहोनि त्याचे प्राणसंकट । गुणेश जाहला तेव्हां प्रगट ।

त्यांही धरोनियां विकट । रज्जूनें बळकट बांधियेलें ॥२२॥

उचलोनियां नेऊ पाहती । परी न हाले जगत्पती ।

प्रयत्‍न करितां खुंटली मती । येउनी सांगती शिवासी ॥२३॥

प्रळयकाळीं क्षोभे जैसा । पार्वतीसी दिसे तैसा ।

अश्रू ढाळी तेव्हां डोळसा । म्हणे कसा उपाय करुं ॥२४॥

रागें क्षोभला करुं काये । मर्जीपुढें बोलतां नये ।

अपराध केला काय तनयें । त्याची सोय नाणी मना ॥२५॥

थरथरां समोर कांपे गौरी । क्रोधें न पाहे मदनारी ।

शिव नंदीतें हाका मारी । कां रे दूरी पळतोसी ॥२६॥

तो येउनी लागे पायां । आज्ञा द्यावी देवराया ।

उचलोन आणितों तुझ्या तनया । काय माया करील त्याची ॥२७॥

तुझें कृपेंकरुन शंकरा । ब्रह्मांडगोळ उचलीन सारा ।

शिव म्हणे करीं त्वरा । त्या तस्करा आण वेगी ॥२८॥

शिवासी करोनियां नमन । तेथें गेला गर्वित मन ।

कांखामाजी शिंगें घालुन । पाहे हालऊन तयातें ॥२९॥

अनंत ब्रह्मांडाचा स्वामी । न हाले म्हणुनी जाहला श्रमी ।

मग म्हणे रे माझ्या स्वामी । चला धामी शिव बाहतो ॥३०॥

गुणेशें हुंकार सोडिला । त्या वायूनें उडोनि गेला ।

शिवचरणापाशीं पडला । नंदी जाहला मूर्च्छित पैं ॥३१॥

क्रोध न साहे सर्वज्ञाशी । मीच जाऊनि आणीन त्याशीं ।

अंबा पाहे भाळीं शशी । ती प्रमथाशी दावी खुण ॥३२॥

ते म्हणती देवाधिदेवा । भाळीं आधीं चंद्र पहावा ।

मग तूं तयासी आणावा । हात लावावा भाळासी ॥३३॥

चंद्र आहे तुमचे भाळीं । पार्वती म्हणे तयेवेळीं ।

उगीच मांडली घरांत कळी । चंद्रमौली हास्य करी ॥३४॥

तव अंकीं देखे निजनंदन । वामांकीं बसवी अंबारत्‍न ।

पुत्रत्वाचें दाविलें चिन्ह । देवसमान दोघेही ॥३५॥

मोडली पितापुत्रत्वाची कळी । आनंदली गणमंडळी ।

आपले गृहीं तयेवेळीं । जाते जाहले कौतुकें ॥३६॥

त्रयोदशवर्षामाजी लीळा । ऐसी जाहली गा भूपाळा ।

चवदावें वर्ष गुणेशाला । लागतां जाहला वृत्तांत कसा ॥३७॥

गौतमादि महामुनी । येते जाहले गौरीभुवनीं ।

त्यास पाहोनियां भवानी । आनंदोनी आसन दे ॥३८॥

करोनि त्याचें पूजन ॥ अंबा बोले सुहास्यवदन ॥

त्रिसंध्याक्षेत्र दिल्हें सोडुन । येथें येऊन राहिलों ॥३९॥

तथापि नंदनास विघ्नें येती । येथें व्हावी विघ्नशांती ।

ऐसा उपाय तुह्मी सुमती । मजप्रती सांगा वेगीं ॥४०॥

ऋषि ह्मणती इंद्रयाग । करिता होयील विघ्नभंग ।

पार्वती जाऊनियां लगबग । आज्ञा मागे शंकराशीं ॥४१॥

केली यागाची तयारी । ऋषि गर्जती मंत्रोच्चारी ।

अग्नी भडकला कुंडाभीतरी । दुरोनी विघ्नारी पाहतसे ॥४२॥

तव कल आणि विकल । दोघे दैत्य क्रूरसबल ।

माहिषरुप धरोनि खल । आले तात्काळ झुंझत ॥४३॥

गौरीनंदनासी मारावयातें । ते पातले यज्ञवाट मुखातें ।

निकुरें जाहले दोघे भिडते । मार्गी वृक्षातें मोडिती ॥४४॥

खणखणा वाजती शृंगें विशाळ । तेणें कांपती ऋषि सकळ ।

पदघातें अवनीमंडळ । कांपे चळचळ तेधवां ॥४५॥

अक्राळविक्राळ आरडती । बाळें पाहोनि तेव्हां पळती ।

एकला उभा गणपती । पाहोन लोटले तयावरी ॥४६॥

महालाघवी जगत्पती । त्यांची पुच्छें धरोनि हाती ।

आपटिले अवनीवरती । चूर्ण होती शतघातें ॥४७॥

राक्षसानीं प्राण सोडिले । पूर्वरुपें पावोनि पडलें ।

ऐसें पाहोनियां धांवले । बाळ आले समीप पैं ॥४८॥

विजयी पावोनि सर्वेश्वर । देव वर्षती पुष्पभार ।

बाळकांशीं क्रीडे कुमर । यज्ञभार पाहतसे ॥४९॥

शक्रयाग पाहतां जगज्जीवन । होता जाहला क्रोधायमान ।

यज्ञमंडपीं देवें येऊन । टांकिली उचलोन इंद्रमूर्ती ॥५०॥

यज्ञसामुग्री भिर्काविली । अग्निज्वाला शांत केली ।

पाहतां पार्वती चकित जाहली । विघ्नेश बोले ऋषींप्रती ॥५१॥

धरितां अजापुत्राचे पाय । तो करील सिंव्ह कृत्य काय ।

नाहीं तुह्मां तार्किक ज्ञानसोय । ह्मणावें काय प्राज्ञाप्रती ॥५२॥

करितां यागाचें विदारण । स्वगृहीं गेले तेव्हां ब्राह्मण ।

परी क्षोभला शचीरमण । विघ्नदारुण तेणें केलें ॥५३॥

वन्हीस म्हणे पुरंदर । मयूरेशाचें वर्जपूर ।

काय करील अंबाकुमर । तें सत्वर पाहेंन मी ॥५४॥

वह्नीनें स्वरुप आच्छादिलें । तेव्हां प्राणी घडबडले ।

नगरामाजीं पाक राहिले । अग्नी न मिळे कुंडांतही ॥५५॥

ऋषि ह्मणती देवाधिदेवा । रुष्ट जाहला आतां मघवा ।

यज्ञालागीं अग्नी द्यावा । विचार करावा बरा तुवां ॥५६॥

हासोनियां अंबाकुमर । उत्पन्न करी वैश्वानर ।

आनंदले तेव्हां नर । पुरंदर खिन्न जाहला ॥५७॥

आपला उद्योग व्यर्थ गेला । शक्र म्हणे समीरणाला ।

तूं आटोपी प्राणकला । वायू तयाला होय ह्मणे ॥५८॥

मयूरेश नगरीचे प्राणी सर्व । पावते जाहले प्रेतभाव ।

हें पाहोनियां देवाधिदेव । करी अभिन्नव वायुस तो ॥५९॥

हडबडोनी सर्व उठले । पाहतां इंद्राचें चित्त क्षोभलें ।

ह्मणे याशी उपाय न चले । जाहले अपाय व्यर्थ कसे ॥६०॥

रवीस म्हणे पुरंदर । तापोनि जाळीं नगर ।

द्वादशकला दिनकर । तापे सत्वर तेधवां ॥६१॥

वापीकूपनदीसलिल । आटोन गेलें तापें तत्काळ ।

औषधीवृक्ष मेले सकळ । लोक विव्हल जाहले ॥६२॥

ऐसें पाहतां देवाधिदेव । करी मेघांचा वर्षाव ।

हें पाहोनियां वासव । म्हणे हांव सरली माझी ॥६३॥

हा आदिपुरुष सनातन । मी होवोनियां मायाधीन ।

क्षोभविलें तयालागुन । कैसें अवन होईल माझें ॥६४॥

पश्चात्तापें खिन्न अंतरीं । शरण पातला तेव्हां वृत्रारी ।

दंडवत पडे भूमीवरी । त्राहीं त्राहीं ह्मणतसे ॥६५॥

शरण्यसाधू सर्वोत्तमा । माझे अपराध करीं क्षमा ।

गुणेश ह्मणे देवोत्तमा । मनी गर्व न धरीं तूं ॥६६॥

शतावधीं इंद्रकोटी । माझे वसती कि रे पोटीं ।

तूं गर्व धरिशी कशासाठी । आत्मदृष्टी तुज नाहीं ॥६७॥

येथून वर्तावें सावधान । करावें साधूंचें अवन ।

मग त्याचे शिरीं कर ठेऊन । तयालागुन बोळविलें ॥६८॥

पंधरावें वर्ष मयुरेशाशी । लागतां जाहली क्रीडा कैशी ।

बाळकें घेऊनि एके दिवशीं । गेला वनाशी क्रीडावया ॥६९॥

स्नान करोनियां अंबासुत । मानसपूजा येकांतीं करित ।

महाबल नामे असुर अद्भुत । गर्जना करीत पातला ॥७०॥

त्याचा ऐकोन शब्दथोर । पळते जाहले ऋषिकिशोर ।

बाहेर आला गौरीकुमर । पाहे असुर व्याघ्ररुपी ॥७१॥

आपण होऊनियां शार्दूल । कुंजांत गेला तत्काळ ।

त्याशीं करुनी युद्ध तुमुल । केला विव्हळ तयासी ॥७२॥

मग व्याघ्र काढोन बाहेर । पुच्छकर्ण छेदी लंबोदर ।

निजरुप धरोनी असुर । केलें घर जवळ तेणें ॥७३॥

मुलें पळालीं व्याघ्रभयें । तीं शोधिलीं गौरीतनयें ।

वनी न सांपडतां महाकाये । केलें येणें ग्रामामधें ॥७४॥

एकला येतां विनायक । पुसती बाळकांचे माताजनक ।

कोठें आहेत आमचे बाळक । ते दावी लवलांहीं ॥७५॥

बाळें वनीं फिरतां श्रमलीं । सीतल वृक्षा तळीं निजलीं ।

तंव फेरी फिरत आली । अंतकाची तयास्थळीं ॥७६॥

दक्षण दिशेस पाय करुनी । निजलें ऐसें अवलोकुनी ।

यमें नेलीं सर्व उचलोनी । निजसदनीं ठेविलीं हो ॥७७॥

न देखोनी ग्रामी बाळकांशीं । गुणेश विचार करी मानशीं ।

यमे उचलोनी नेलें त्याशीं । हें देवासीं समजलें ॥७८॥

क्रोधे जाहले आरक्त नयन । यमलोकीं गेला गौरीनंदन ।

दूत सांगती यमालागुन । महद्भयें करोनियां ॥७९॥

ऐकोनि दूतांचें वचन विव्हल । रेडयावरी बैसला तत्काल ।

यम बाहेर येऊनी बोल । विचित्र बोले तयाशीं ॥८०॥

मी प्राणिमात्रांशीं दंड करितां । तूं काय करशील गौरीसुता ।

विनायक ऐसें वचन ऐकतां । काय करितां जाहला ॥८१॥

करोनियां उड्डाण । यम पाडिला आसुडोन ।

त्याचा पराक्रम अवलोकुन । सूर्यनंदन काय करी ॥८२॥

धरोनि गुणेशाचे चरण । म्हणे रक्षी शरण शरण ।

गणेश बोले हास्यवदन । राहें सावधान सूर्यजा ॥८३॥

सर्वांभूतीं ईश्वरसत्ता । हें तूं न जाणशी रविसुता ।

गर्व सांडोनियां आतां । सावधानता धरावी ॥८४॥

यमें केली त्याची स्तुती । ऐकोन संतोषला गणपती ।

बाळकें आणोनि दिलीं हातीं । तेथोन गृहापती गेला तो ॥८५॥

घेऊनियां बाळकांशी । ग्रामीं पातला हृषीकेशी ।

ऋषी स्तविती गुणेशाशी । तूं सर्वांशीं रक्षिता पैं ॥८६॥

स्वस्ति श्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत ।

क्रीडाखंड रसभरित । चतुर्विंशत्यध्याय गोड हा ॥८७॥

अध्याय॥२४॥ओव्या॥८७॥

अध्याय चोविसावा समाप्त

N/A

References : N/A
Last Updated : September 22, 2008

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP