भगवद्गीतास्तोत्र - अध्याय बारावा

॥७७११॥
तेणें आशीर्वाद दिला । ना तो कर्णी मंत्र आला ॥१॥
विश्वरुप पाथदावी । मज निद्रिता चेववी ॥२॥
गेला संशय उडोन । तुका तुष्टला भगवान ॥३॥

॥७७१२॥
जाणुनि श्रीपतीचें मन । द्वादश प्रसंगीं अर्जुन ॥१॥    
जीवीं विचारी कीं हीत । हेच असल्या संतत ॥२॥
मग आपण वंचूं नये । देवा दिसे अंतराये ॥३॥
तरी विश्वरुपाचिया । प्रशंसी तो वाक्यमया ॥४॥
तरी अव्यक्त चांगलें । किंवा कृष्णरुप भलें ॥५॥
बरें एकवेळां पुसों । मग तैशा स्थितीं वसो ॥६॥
ह्मणोनि बोले हर्षमय । अहो यादववंशराय ॥७॥
असे तत्वीं सदा युक्त ॥ भक्त तुज जे भजत ॥८॥
कोणी निर्गुण मात्रातें । त्यांत उत्तम कोणते ॥९॥
सांगे महाराज भक्तांच्या । प्रीति ठेवा तुकयाच्या ॥१०॥

॥७७१३॥
बोले भगवान दासा । निज मानसा मद्रूपीं ॥१॥
योजुनियां स्वरुपीं मन । हें साधन नित्याचें ॥२॥
आत्म भक्तीनें भजती । जयां चित्तीं ते थोर ॥३॥
मज संमत पांडवा । तुका बरवा वाटतो ॥४॥

॥७७१४॥
नात्या बोलवे क्षरेना । उपासना जरी त्याची ॥१॥
अव्यक्तीं लागे चित्त । सर्व अलिप्त अचिंत्य ॥२॥
जे अढळ शाश्वत । श्रुति संमत जाणवी ॥३॥
तुका तेथिचा रहिवासी । गुरुदासीं पावला ॥४॥

॥७७१५॥
इंद्रियातें आटोपुन । स्वात्मज्ञानीं चोख जो ॥१॥
समबुद्धीनें सर्वत्र । नेणें क्षुद्र उत्तम ॥२॥
जें हो मातेंच पावती । क्रिया शक्ती सहित ॥३॥
तुका जैसा सर्वा भूतीं । रत हिंतीं निर्मळ ॥४॥

॥७७१६॥
कष्टी होती ते अधिक । ते मी ऐक सांगतों ॥१॥
चित्त योजितां अव्यक्तीं । देहासक्ती मुकला ॥२॥
देहीं गती ते अव्यक्त । मना अर्पूनी बुजत ॥३॥
तुका पावे नाना दु:खें । यास्तव तीखें पावती ॥४॥

॥७७१७॥
मातें मानुनीयां थोर । सोडी घोर अन्यत्र ॥१॥
समर्पिती सर्व कर्मे । विधी वर्मे सूचक ॥२॥
तरी अद्वैत योगेंची । बुद्धि त्यांची सोडीना ॥३॥
उपासिती ध्याती मातें ॥ तुकया चित्तें समतोल ॥४॥

॥७७१८॥
मजमधें ऐसें चित्तें । झेंपावते जे झाले ॥१॥
भवसागरीं त्यांचा मी । अंतर्यामी तारकू ॥२॥
वेळ न लावितां पार्था । ऊर्ध्वपंथा पाठवी ॥३॥
तारक होतो तुकयासम । प्राचिन श्रम हारुनी ॥४॥

॥७७१९॥
मन मद्रूपीं यालागीं । असलागीं असावें ॥१॥
मला बुद्धींत तूं घाली । हाताखालीं अक्षर ॥२॥
मग तूं मज माजीचरे । चराचरे विरहीतू ॥३॥
प्रवेशसी ना संशय । गवसे सोय तुकयाची ॥४॥

॥७७२०॥
स्थिर करुं चित्त आतां । अभ्यासितां येईना ॥१॥
मदंतरी ना प्रवेश । तदुद्देशें सांगतों ॥२॥
अभ्यास मत्प्राप्तीचा । सव्यसाची करिइच्छा ॥३॥
धनंजया सहजें मग । लागे लाग तुकयाचा ॥४॥

॥७७२१॥
न करवे अभ्यासही । ऐसी कांहीं अडचण ॥१॥
मदर्पण करी कर्मे । हो का वर्मे भलतैसीं ॥२॥
ज्ञानी मत्कर्मे करित । प्राक्‍ संचिता जाळित ॥३॥
तूं या स्थितिसी पावसी । जे तुक्यासी सुलभ गती ॥४॥

॥७७२२॥
हेंही नव्हे मन तरी । स्वाधिन करी पुरतें ॥१॥
मदाश्रित सख्या हो रे ॥ मग मोहरे गतलाभु ॥२॥
त्यागीं फळे सर्व कर्मी । नित्य धर्मी वासना ॥३॥
फळ शब्दें सुखस्पृहा । करी तुका आपुला ॥४॥

॥७७२३॥
अभ्यासाहुनि विश्वात्मा । सच्चिदात्मा ओळखे ॥१॥
तैं गा ज्ञान ध्यान त्याला । विशेषाला सृजीतें ॥२॥
श्रेयकर्म सुखत्याग । पावे लाग आमुचा ॥३॥
तुका ह्मणे जीवन्मुक्त । हरिभक्त चांगले ॥४॥

॥७७२४॥
सूत्रचाळकू परेशू । जाणे सर्वात्मा विशेषू ॥
त्याची लागा नुठी द्वेषु । पैं गा तोची निर्वैर ॥१॥
जीवन रंगाच सारिखें । होय तेवीं जो हरीखें ॥
करुणा मैत्र तेवीं देखें । भूतभावी दयेला ॥२॥
मीपण गेलें या जयाचें । तेथें माझें ऐसे वाचे ॥
ना सिवे तो दु:खाचें । खतकधीं उकलीना ॥३॥
तुका वंदी सदा ज्याला । क्षमा धरे सत्य त्याला ॥
कष्टी देखे जो सुखाला । अनुपम साधु तो ॥४॥

॥७७२५॥
धालें मन तोचि तृप्त । योग मार्गात चालत ॥
सर्वदा ही अखंडित । जना हित निवेदी ॥१॥
नायकतां तो क्षोभेना । उपरोधें दुखविना ।
स्थिर चित्ताची वासना । दृढवत या नाव ॥२॥
मन बुद्धीस कालवी । दोघां बांधून पालवी ॥
जो कां आला आमुचे गांवीं । विडा पाउड वाहाया ॥३॥
तुका विनवितो तया । माझा दास ह्मणोनियां ॥
प्रियत्यागें त्या सुप्रियां । मी गा प्रेमें आलिंगीं ॥४॥

॥७७२६॥
बुबुळें भ्रमताच क्षाळी । वातें अंदोळु कमळीं ॥
न क्षोभवी भूतावळी । ऐसे ज्याचें वागणें ॥१॥
तो ही लोकापासूनियां । त्रास नेघे गुरुराया ॥
जीव जेवीं पाळी काया । ऐसा सदा संरक्षी ॥२॥
हर्ष क्रोध दोन्ही नाहीं । त्रास नघे तपदेही ॥
सुलक्षणु ऐसा मही । वरी माझा आवडता ॥३॥
तुका वंदी त्याचें पद । उणें वर्णी ज्या गोविंद ॥
जनामाजी त्या आनंद । विजनींही त्याहोनी ॥४॥

॥७७२७॥
लोक पूजनीं ना गुंते । शुद्ध वासनाच्या हितें ॥
शाहणा वागवी लोकांतें । हे दक्षता चोखटू ॥१॥
गृह दारा सुत सुता । उदासीनु भाग्य येतां ॥
व्यथा न मानी जो चित्ता । भागवतीं कदर्यु ॥२॥
करी न काम फळ पावों । ऐसा न धरीच लाहो ॥
आरंभास सरी पावो । जान्हवीचा कापडी ॥३॥
असा मद्भक्त तो प्रीय । नाहीं या विषयीं संशय ॥
तुका निजानंदें गाय । तेथें कान मी देतों ॥४॥

॥७७२८॥
हर्षद्वेषां विरहीत । वांच्छा शोक न धरीत ॥
टाकी पाउलें शुभांत । अशुभांत त्या तुल्य ॥१॥
आणि मद्भक्त मजला । प्रिय ऐशा गुणीं झाला ॥
एकुलता एक आवडला । वृद्धबंधें वाळकु ॥२॥
कामनास्तव भक्ति बारे । कोटयावधी करणारे ॥
तुका निष्काम सखा रे । जन्मोजन्मीं दुर्लभ ॥३॥

॥७७२९॥
गाई चांग व्याघ्र खोटा । नदी नेणें या बोभाटा ॥
शत्रु मित्रा तैसा होटा । तळीं शब्दु नालवे ॥१॥
बाल पीडलें पूजिलें । कल्प नेणें तैसें झालें ॥
शीत उष्णें उबगलें । स्थळ झाड न सोडी ॥२॥
तेंवी सुखदु:खांतरीं । भजे समान श्रीहरी ॥
समयीं धीर परउपकारी ॥ तुका जैसा नि:संग ॥३॥

॥७७३०॥
मौनी आरवाचीक नेणे । स्तुति निंदा केली कोणें ॥
तुष्ट लाभ तोष घेणें । जैसा तैसा संतत ॥१॥
निराश्रय भगवंतीं । ज्ञानें केली शुद्ध मती ॥
माझी भक्ती आचरती । मार्ग इतरां कळावया ॥२॥
तो मत्प्रिय किती वाणूं । लटिकें नव्हे तूझी आणू ॥
तुका ह्मणे थोरपणू । देव सांडी आपुलें ॥३॥

॥७७३१॥
बोलिल्याच परी जे हें । धर्मामृत जाणून हें ॥
उपासिती सर्वदा हे । आत्म भक्ती चोखटी ॥१॥
श्रद्धाळू माझ्या मार्गी । मीच थोर ऐशा लागीं ॥
भक्ती वांटी या विभागी । भक्त जे कां ममप्रिय ॥२॥
तेही प्रीत किती सांगूं । आतां आमूचा जिवलगू ॥
त्याची कीर्ती वर्णी चांगू । त्यासही मी बोलतों ॥३॥
नाहीं तरी गीता शास्त्रें । पुढें जयाचें वक्र ॥
अथवा ऐकतील श्रोत्र । कायावाचामनोज्ञें ॥४॥
ते मी प्रीतीच्या पडिभरें । मुगुटीं वाईजें आदरें ॥
जैसा तुका स्वाधिकारें । तैसा मातें तो प्रीय ॥५॥

॥७७३२॥
ऐसें बोलिलें अनंतें । सांगे संजय नृपातें ॥
तैसा जन्मेजयातें । वैशंपायन बोधितु ॥१॥
गीता भीष्मपर्वा आदीं । कीं हे मुक्तिची गवादी ॥
किंवा लडिवाळा खांदी । वाहे समर्धी लौकीकी ॥२॥
येथें अर्जुनाचा प्रश्न । सगुण निर्गूण उपासन ॥
त्यासी बोलिला भगवान । भक्तियोग निर्मळ ॥३॥
आतां त्रयोदश पुढें । देवो वर्णील सदृढें ॥
जेथें पार्थ प्रश्न गाढे । जढमूढा तारक ॥४॥
तुकया सद्गुरु संसर्गे । द्वादश अध्याय या मार्गे ॥
आला समाप्तीस अंगें । ऐकिलाच ऐकावा ॥५॥