शून्यवादः - श्लोक १२६ ते १४४

तत्र चान्यतरापाये द्वितीयापायतः पुनः ।
ज्ञानस्यांशब्दयासत्त्वान्नैःस्वाभाव्यादभावता ॥१२६॥
भिन्नाभ्यां वाsप्यभिन्नत्वाद्भेदो ज्ञानात्मनो भवेत् ।
( १ ) तत्स्वात्मवत्, ततश्चैवं सिद्धं वस्तुद्वयं हि नः ॥१२७॥
‘ तयोश्च यदि संज्ञेयं ज्ञानमित्यस्त्वथाsपि वा ।
ज्ञानं ज्ञायतइत्यर्थो धीर्भावे करणेsपि वा ॥१२८॥
सर्वथा वस्तुभेदो नः सिद्धः शब्दो यथारुचि ।
प्रवर्ततां न नस्तत्र काचिद्विप्रतिपन्नता ’ ॥१२९॥
‘ अथ सत्यपि भिन्नत्वे ग्राह्यं ज्ञानान्तरं भवेत् ।
ज्ञानत्वे तस्य का युक्तिः ’ पूर्वोक्ता यदि ( १ ) सेष्यते ॥१३०॥
ज्ञानं ज्ञानमितीदं तु न द्वयोरनुवर्तते ।
व्यतिरिक्तं च सामान्यं त्वया नाsभ्युपगम्यते ॥१३१॥
व्यतिरेके तयोर्ज्ञानान्न ( २ ) ज्ञानात्मकता भवेत् ।
तद्रूपरहितत्वे च ज्ञानाsभावः प्रसज्यते ॥१३२॥
ताभ्यां च तस्य सम्बन्धे प्रत्येकं व्यतिषज्य च ( ३ ) ।
भेदसावयवत्वादिदोषो वैशेषिकादिवत् ॥१३३॥
यथा हि तेषां जात्यादौ दोषा ह्युक्ताः परैरमी ।
तथैवेषां प्रसज्यन्ते भिन्नाsभिन्नार्थसङ्गतौ ॥१३४॥
ताभ्यामव्यतिरेके वा भेदः पूर्वोक्त एव ते ।
सादृश्याsपोहसामान्यकल्पना वारयिष्यते ॥१३५॥
वस्त्वन्तरस्य चाभावात्त्वयाsपोहोsपि दुष्करः ।
नाज्ञानं नाम किञ्चित्स्यादपोह्यं ज्ञानवादिनः ॥१३६॥
अपोहो न ह्यभावस्य कथंचिदुपपद्यते ।
वस्त्वन्तरमभावः स्यादपोह्यत्वाच्च वस्तुता ॥१३७॥
तेनाsज‘जाननिवृत्तौ हि ज्ञानेsन्यार्थः प्रसज्यते ।
कल्पितं स्यादपोह्यं चेदू, नात्यन्ताsसत्यकल्पना ॥१३८॥
बुद्धिरज्ञानानिर्भासा तवाsज्ञानं प्रकल्पितम् ।
ततश्च ज्ञानमेवैकमपोह्यत्वेन सम्मतम् ॥१३९॥
न चाssत्माsपोह एवास्ति क्कचित् सामान्यकल्पने ।
वृक्षस्य न ह्यपोह्यत्वं वृक्षेणैव कदाचन ॥१४०॥
अपोह्ये चैव विज्ञानं ज्ञानत्वं न भवेत्तव ।
वृक्षत्वं न ह्यपोह्येषु घटत्वादिषु युज्यते ॥१४१॥
ततश्चाज्ञानमेवार्थ इत्यभिन्नार्थता भवेत् ।
अज्ञानप्रत्ययश्चाsयं किमालम्बन इष्यते ॥१४२॥
न तावज्ज्ञाननिर्मुक्तमज्ञानं ग्राह्यमस्ति ते ।
ननु वस्तु निषिद्धं, तदभावः किं न गृह्यते ? ॥१४३॥
भावो न गृह्यते येन तस्याsभावेषु का कथा ।
स्वांशपर्यवसानं च तुल्यमत्रापि कारणम् ॥१४४॥