मानपंचक - मान तृतीय

अधीं तें करावें कर्म । कर्ममार्गें उपासना ।
उपासकां सांपडे ज्ञान । ज्ञानें मोक्षचि पावणें ॥१॥
कर्म तें करावें कैसें । कर्मफळ तें कोणतें ।
विव्योत्त कर्म कर्णें । कर्मफळ उपासना ॥२॥
उपासक देव धुंडाळि । सत्संगें देव सांपडे ।
देवाचा लागता छेंद । वैराग्य सहजीं घडे ॥३॥
वैराग्यें त्यागीतां सर्वैं । देव आपण येकला ।
देवाचें लागतां व्यान । आपणासी ठाव ची नसे ॥४॥
अभेद भक्ती ते ऐसी । आत्मनिवेदनी स्छिति ।
वृत्ती ते बधता मोठी । निवृत्ती मोक्ष बोलिजे ॥५॥
आकाशासारिखें ब्रह्म । तेथें संकल्प उठीला ।
ईश्वरु बोलिजे त्याला । सीवशक्तीच आष्टधा ॥६॥
भावनेसारिखीं नावें । उदंड ठेविलीं तया ।
निश्चळीं चंबळ आत्मा । मूळ मायेसी बोलिजे ॥७॥
पंचीकर्ण मूळमाया । माहांकारण बोलिजे ।
माहांकारण ब्रह्मांडीं । मूळ प्रकुतीं जाणिजे ॥८॥
निर्शितां अष्ट ही काया । मूळ प्रकुर्ति निरसते ।
सर्वज्ञ जाणता ज्ञानी । अष्टदेह्यामधें वसे ॥९॥
निश्चळीं घालितां ज्ञान । विज्ञान होतसे पुढें ।
मनास जन्मनी लागे । वृत्ती निवृत्ती होतसे ॥१०॥
परेहूनि जो पर्ता । परात्पर ची बोलिजे ।
उन्मेष ते परा वाचा । वाचातीत निरंजनु ॥११॥
निश्चळू तो चळेना कीं । चंचळ होत जातसे ।
उत्पत्ती स्छीती संव्हारु । चंचळासी पुन्हपुन्हा ॥१२॥
कितेकां कितेक खातें । येकयेकांसी झोंबतें ।
येक तें चर्फडी प्राणी । येक तें क्तूर घातकी ॥१३॥
यासी संदेह तों नाहीं । पाहातां दिसतें जनीं ।
प्रतक्षा प्रमाण काये । होत जातें क्षणक्षणा ॥१४॥
नित्यानित्यविवेकानें । शोधितां अंतरीं कळे ।
क्षराक्षर विवंचावें । निर्गुण वेगळें असे ॥१५॥
क्षरींच लागलें कर्म । अक्षरीं ज्ञान बोलिजे ।
आलक्षीं लवितां लक्ष । स्वयें आलक्ष होईजे ॥१६॥
विकारें आकार जाला । विकारें ची विकारला ।
निर्गुण निर्विकारी तो । निर्विकारें ची संचला ॥१७॥
निर्मळीं मळ लागेना । लवितां निर्मळीं मळु ।
निसंगीं संग लागेना । संग निसंग होतसे ॥१८॥
कर्म तें जड जाणावें । ज्ञान तें जाणती कळा ।
जाणते नेणते कांहिं । निर्गुणीं पाहातां नसे ॥१९॥
वाच्यांश शब्द जाणावा । लक्षांश जाणती कळा ।
कळाची विकळा होती । आपेंआप निवारतां ॥२०॥
आपणा शोधितां तत्त्वें । तत्त्वें भूतें विकारलीं ।
दृश्यभास विवंचावा । निराभासीं असेचिना ॥२१॥
भासला भास तो भासु । दृश्याला दृश्य दिसतें ।
दृश्यभास मुळीं नाहिं । मधेंची होत जातसे ॥१२॥
गगनीं पाहातां जैसें । आभाळ वितुळे जुळे ।
निश्चळीं पाहातां तैसें । चंचळ होत जातसे ॥१३॥
पिंड ब्रह्मांडीचे देहे । निर्शितां काय उरलें ।
विवरावें विचारावें । प्रत्ययो पाहातां कळे ॥२४॥
पावकु शुध कर्पूरें । येकची होत जातसे ।
देव भक्त अंतरात्मा । येकची होत जातसे ॥२५॥

मान ॥३॥