संस्कृत सूची|संस्कृत साहित्य|व्याकरणः|अष्टाध्यायी|अध्याय ३| भाग ४ अध्याय ३ भाग १ भाग २ भाग ३ भाग ४ अध्याय ३ - भाग ४ महर्षि पाणिनी द्वारा रचित अष्टाध्यायी हा संस्कृत व्याकरणावरील एक अत्यंत प्राचीन ग्रंथ आहे, जो ई.पू. ५००व्या शतकात रचला गेला. Tags : ashtadhyayigrammerpaniniअष्टाध्यायीपाणिनीव्याकरण भाग ४ Translation - भाषांतर १ धातुसम्बन्धे प्रत्ययाः ।२ क्रियासमभिहारे लोट्, लोटः हिस्वौ वा च तध्वमोः ।३ समुच्चये अन्यतरस्यां ।४ यथाविधि अनुप्रयोगः पूर्वस्मिन् ।५ सम् उत् चये सामान्यवचनस्य ।६ छन्दसि लुङ्लङ्लिटः ।७ लिङ् अर्थे लेट् ।८ उपसंवाद आशङ्कयोः च ।९ तुम् अर्थे सेसेनसे असेंक्सेकसेन्+अध्यै अध्यैंकध्यैकध्यैन्शध्यैशध्यैन्तवैतवेङ्तवेनः ।१० प्रयै रोहिष्यै अव्यथिष्यै ।११ दृशे विख्ये च ।१२ शकि णमुल्कमुलौ ।१३ ईश्वरे तोसुंकसुनौ ।१४ कृत्य अर्थे तवैकेंकेन्यत्वनः ।१५ अवचक्षे च ।१६ भावलक्सणे स्था इण्कृवदिचरिहुतमिजनिभ्यः तोसुन् ।१७ सृपितृदोः कसुन् ।१८ अलम् खल्वोः प्रतिषेधयोः प्राचां क्त्वा ।१९ उदीचां माङः व्यतीहारे ।२० पर अवरयोगे च ।२१ समानकर्तृकयोः पूर्वकाले ।२२ आभीक्ष्ण्ये णमुल् च ।२३ न यदि अणाकाङ्क्षे ।२४ विभाषा अग्रे प्रथमपूर्वेषु ।२५ कर्मणि आक्रोशे कृञः खमुञ् ।२६ स्वादुमि णमुल् ।२७ अन्यथा एवम् कथम् इत्थंसु सिद्ध अ रयोगः चेत् ।२८ यथातथयोरसूयाप्रतिवचने ।२९ कर्मनि दृशिविदोः साकल्ये ।३० यावति विन्दजीवोः ।३१ चर्म(न्)उदरयोः पूरेः ।३२ वर्षप्रमाणे ऊल्पः च स्य न्यतरास्यं ।३३ चेले क्नोपेः ।३४ निमूलसमूलयोः कषः ।३५ शुष्कचूर्णरूक्षेषु पिषः ।३६ समूल अकृतजीवेषु हंकृञ्ग्रहः ।३७ करणे हनः ।३८ स्नेहने पिषः ।३९ हस्ते वर्तिग्रहोः ।४० स्वे पुषः ।४१ अधिकरणे बन्धः ।४२ संज्ञायां ।४३ कर्त्रोर्जीवपुरुषयोर्नशिवहोः ।४४ ऊर्ध्वे शुषिपूरोः ।४५ उपमाने कर्मणि च ।४६ कषादिषु यथाविधि नुप्रयोगः ।४७ उपदंशः तृतीयायां ।४८ हिंसा अर्थानां च समानार्तृका- णां ।४९ सप्तम्यां च उपपीडरुधकर्षः ।५० संआसत्तौ ।५१ प्रमाणे च ।५२ अप आदाने परीप्सायां ।५३ द्वितीयायां च ।५४ स्व अङ्गे अध्रुवे ।५५ परिक्लिश्यंआने च ।५६ विशिपतिपदिस्कन्दां व्याप्यंआनआसेव्यंआनयोः ।५७ अस्यतितृषः क्रिया अन्तरे कालेषु ।५८ नाम्नि आदिशिग्रहोः ।५९ अव्यये अयथाभिप्रेत आख्याने कृञः क्त्वा- णमुलौ ।६० तिर्यचि अपवर्गे ।६१ स्व अङ्गे तस्प्रत्यये कृभ्वोः ।६२ नाधाअर्थप्रत्यये च्वि अर्थे ।६३ तूष्णीमि भुवः ।६४ अन्वचि आनुलोम्ये ।६५ शकधृषज्ञाग्लाघटरभलभक्रमसहार्हास्ति अर्थेषु तुमुन् ।६६ पर्याप्तिवचनेषु अलमर्थेषु ।६७ कर्तरि कृत् ।६८ भव्यगेयप्रवचनीय उपस्थाणीयजन्य आप्लाव्य आपात्या वा ।६९ लः कर्मणि च भावे च अकर्मकेभ्यः. ।७० तयोरेव कृत्यक्तखलर्थाः ।७१ अदिकर्मणि क्तः कर्तरि च ।७२ गत्य् अर्थाकर्मक श्लिषशीङ् श्था असवसजनरुहजीर्यतिभ्यः ।७३ दाशगोघ्नौ सम्प्रदाए ।७५ ताभ्यां अन्यत्र उण् आदयः ।७६ क्तः अधिकरणे च ध्रौव्यगतिप्रति अवसान र्थेभ्यः ।७७ लस्य ।७८ तिप्तस्झि सिप्थस्थ मिप्वस्मः त आताम् झ थासाथांध्वम् इट्वहिमहिङ् ।७९ ट्- इतः आत्मनेपदानां टेरे ।८० थाअः से ।८१ लिटः तझयोरेशिरेच् ।८२ पर्स्मैपदानां णलतुसुस्थलथुसणल्वमाः ।८३ विदः लटः वा ।८४ ब्रुवः पञ्चानां आदितः आहः ब्रुवः ।८५ लोटः लङ्वत् ।८६ एरुः ।८७ सेर्हि अपित् च ।८८ वा छन्दसि ।८९ मेर्निः ।९० आं एतः ।९१ सवाभ्यां व अमौ ।९२ आट् उत्तमस्य पित् च ।९३ एतः ऐ ।९४ लेटः अटाटौ ।९५ आतः ऐ ।९६ वा एतः अन्यत्र ।९७ इतः च लोपः परस्मैपदेषु ।९८ सः उत्तमस्य ।९९ नित्यं ङ्- इतः ।१०० इतः च ।१०१ तस्थस्थमिपां तांतंत अमः ।१०२ लिङः सीयुट् ।१०३ यासुट् परसिपदेषु दात्तः ङ्- इत् च ।१०४ कित् आशिषि ।१०५ झस्य रन् ।१०६ इटः अत् ।१०७ सुट् तिथोः ।१०८ झेर्जुः ।१०९ सीच् अभ्यस्तविदिभ्यः च ।११० आतः ।१११ लङः शाकटायनस्य एव ।११२ द्विषः च ।११३ तिङ्श्- इत्सार्वधातुकं ।११४ आर्धधातुकं शेषः ।११५ १इट् च ।११६ लिङ् आशिषि . N/A References : N/A Last Updated : January 17, 2018 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP