कृष्

{ kṛṣ }

A Sanskrit English Dictionary

कृष्    1. cl. 1. P. क॑र्षति, rarely Ā. °ते ( perf. चकर्ष, 2. sg. °षिथ, [Pāṇ. 7-2, 62]; [Kāś.]; fut. कर्क्ष्यति or क्रक्ष्य्°; कृषिष्य्°, [Divyâv. xvii]; कर्ष्टा or क्रष्टा, [Pāṇ. 7-2, 10]; [Kāś.]; aor. अकृक्षत् [or अकार्क्षीत्] or अक्राक्षीत्, iii, 1, 44, Vārtt. 7; inf. क्रष्टुम्),

to draw, draw to one's self, drag, pull, drag away, tear, [RV.]; [AV.]; [ŚBr.] &c.;

to lead or conduct (as an army), [MBh.];

to bend (a bow), [Ragh. v, 50];

to draw into one's power, become master of, overpower, [Mn. ii, 215]; [MBh. iv, 20]; [R.]; [Pañcat.];

to obtain, [Mn. iii, 66];

to take away anything ( acc.) from any one ( acc.), [Vop. v, 8];

to draw or make furrows, plough, [RV. viii, 22, 6]; [Lāṭy. v, 1, 4]; [Vait.] ( Ā.), [R. iii, 4, 12]; [BhP.] ( ind.p. कृष्ट्वा) : cl. 6. Ā. P. कृष॑ति, °ते ( p. कृष॑त्), to draw or make furrows, plough, [RV.]; [AV.]; [TS.]; [ŚBr.] &c.;

Ā. to obtain by ploughing, [AV. xii, 2, 16];

to travel over, [MBh. iii, 16021] :

Caus. कर्षयति, to draw, drag, [RV. x, 119, 11] ( aor. 1. sg. अचिकृषम्), [R.]; [Mṛcch.];

to draw or tear out, [MBh. iii, 2307];

to pull to and fro, cause pain, torture, torment, [Mn.]; [MBh.] &c.;

‘to plough’ See कर्षित:

Intens. ( pr. p. and Subj. 3. sg. च॑र्कृषत्; impf. 3. pl. अचर्कृषुर्)

to plough, [RV.]; [AV.];

चरीकृष्यते or Ved. करीक्°, to plough repeatedly, [Pāṇ. 7-4, 64;]
कृष्   [ cf. Lith. karszu, pleszau; Russ. česhu; Lat. verro, vello; Goth. falh.]
कृष्  mfn.  2. mfn. See कंस-क्°.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

कृष् [kṛṣ]   I. 6 U. (कृषति-ते, कृष्ट) To plough, make furrows; ततस्ते देवयजनं ब्राह्मणाः स्वर्णलाङ्गलैः । कृष्ट्वा तत्र यथाम्नायं दीक्षयां चक्रिरे नृपम् ॥ [Bhāg.1.74.12.] -II. 1 P. (कर्षति, कृष्ट)
To draw, drag, pull, drag away, tear; प्रसह्य सिंहः किल तां- चकर्ष [R.2.27;] [V.1.19.]
To draw towards oneself, attract; हस्ताभ्यां नश्यद्क्राक्षीद् [Bk.15.47;] [Bg.15.7.]
To lead or conduct as an army; स सेनां महतीं कर्षन् [R.4.32.]
To bend (as a bow); नात्यायतकृष्टशार्ङ्गः [R.5.5.]
To become master of, subdue, vanquish, overpower; बल- वानिन्द्रियग्रामो विद्वांसमपि कर्षति [Ms.2.215;] नक्रः स्वस्थानमासाद्य गजेन्द्रमपि कर्षति [Pt.3.46.]
To plough, till; अनुलोमकृष्टं क्षेत्रं प्रतिलोमं कर्षति [Sk.]
To obtain; कुलसंख्यां च गच्छन्ति कर्षन्ति च महद्यशः [Ms.3.66.]
To take away from, deprive one of (with two acc.).
To scratch; सुवीरकं याच्यमाना मद्रिका कर्षति स्फिचौ [Mb.8.4.38.] -Caus.
To draw out, tear up.
To extract.
To torture, torment, give pain.
To plough, till, cultivate.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

verb  सौकर्यातिशयेन विलेखनभवनानुकूलः व्यापारः।   Ex. एकप्रहलकं क्षेत्रं कर्ष्यते।

HYPERNYMY:

अस्

ONTOLOGY:

होना क्रिया (Verb of Occur) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

विदृ उत्कृष्

Wordnet:

ben জোতা

mar नांगरले जाणे

ori କର୍ଷଣ କରିବା

pan ਜੁਤਨਾ

tam உழு

urd جتنا

verb  घृष्ट्वा आकर्षणानुकूलः व्यापारः।   Ex. मातुलः माम् भूमौ कर्षति।

HYPERNYMY:

आकृष्

ONTOLOGY:

गतिसूचक (Motion) ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्रकृष् प्रमथ्

Wordnet:

bd नाथ्रोद हर

kas کَھکھٕر دِنۍ

kok घश्टप

mar फरफटवणे

verb  दन्तादिभिः अवयवैः कर्षणानुकूलव्यापारः।   Ex. गृध्रः मृतप्राणिनः मांसं कर्षति।

HYPERNYMY:

दंश्

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

asm খামুচা

bd बोख्लाब

ben খুবলে নিচ্ছে

guj ચૂંથવું

hin नोचना

kan ಕಿತ್ತುತಿನ್ನು

kas زٕل دِنۍ , دِگہِ دِگہِ کھیوٚن

kok तोंचप

mal മാന്തുക

mar ओरबाडणे

mni ꯐꯛꯄ

nep लुछ्नु

ori ଝୁଣିବା

pan ਨੋਚਣਾ

tel లాగివేయు

urd نوچنا , کھسوٹنا , کھرچنا

verb  हलेन वा लाङ्गलेन क्षेत्रस्य विलेखनानुकूलः व्यापारः।   Ex. कृषकः क्षेत्रं कर्षति।

HYPERNYMY:

वि कृ

ONTOLOGY:

परिवर्तनसूचक (Change) ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

भिट् विदृ हलं वाहय हलं चालय उत्कष्

Wordnet:

asm হাল বোৱা

bd हालेव

guj ખેડવું

hin जोतना

kan ಉಳು

kas زٔمیٖن وایُن

kok नांगरप

mal ഉഴുവുക

mar नांगरणे

mni ꯈꯣꯏꯕ

nep जोत्‍नु

ori ହଳ କରିବା

pan ਵਾਹੁਣਾ

tam உழு

tel దున్నుట.

urd جوتنا , جتائی کرنا , ہل چلانا

verb  क्षेत्रे हलादिना उपकृष्य सस्योत्पादनानुकूलः व्यापारः।   Ex. भारते जनसङ्ख्यायाः प्रतिशतं द्वासप्ततिः जनाः कृषन्ति

HYPERNYMY:

निमील्

ONTOLOGY:

कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

कृषिकर्म कृ वैश्यकर्म कृ

Wordnet:

asm খেতি কৰা

bd आबाद माव

ben চাষ করা

guj ખેતી કરવી

hin कृषि करना

kan ಬೇಸಾಯ ಮಾಡುವುದು

kas زٔمیٖندٲری کرٕٕنۍ , کاشتکٲری کرٕنۍ

kok शेत करप

mal കൃഷി ചെയ്യുക

mar शेती करणे

mni ꯂꯧ꯭ꯎꯕ

ori ଚାଷ କରିବା

pan ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ

tam விவசாயம்செய்

tel వ్యవసాయముచేయు

urd کھیتی کرنا , زراعت کرنا , فصل اپجانا اگانا

See : व्यावर्तनकीलकैः बध्