प्राच्

{ prāc }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

प्राच् [prāc] प्राञ्च् [prāñc]   प्राञ्च् a. (-ची f.)
   Turned towards the front, in front, foremost.
   Eastern, easterly.
   Prior, previous, former. -m. (pl.) The people of the east.
   Eastern grammarians. -Comp.
-अग्र a.  a. (प्रागग्र) having the point turned towards the east.
-अनुरागः (प्रागनुरागः)   former affection.
   अभावः (प्रागभावः) antecedent non-existence, non-existence of a thing previous to its production, as of an effect previous to its production; प्रागभावस्तथा ध्वंसोऽप्यत्यन्ताभाव एव च । एवं त्रैविध्यमापन्नः संसर्गाभाव इष्यते ॥ [Bhāṣā. P.]
   (in law) non-possession of property (that may be possessed).-अभिहित (प्रागभिहित) a. mentioned before.
-अवस्था (प्रागवस्था)   the former state; न तर्हि प्रागवस्थायाः परिहीयसे [Māl.4.] 'you are none the worse for it'.
-आयत (प्रागायत) a.  a. extending towards the east.
-उक्तिः  f. f. (प्रागुक्तिः) previous utterance.
-उत्तर (प्रागुत्तर) a.  a. north-eastern.
-उत्पत्तिः (प्रागुत्पत्तिः)   first appearance (of a disease).
-उदञ्च् a.  a. (प्रागुदञ्च्) north-eastern.-उदीची (प्रागुदीची) f. the north-east.
-कर्मन् (प्राक्- कर्मन्)  n. n.
   वंशः (प्राग्वंशः) a kind of sacrificial room having its columns turned towards the east; श्लाघ्यस्त्यागोऽपि वैदेह्याः पत्युः प्राग्वंशवासिनः [R.15.61.] (प्राचीनस्थूणो यज्ञशालाविशेषः Malli.; but some interpret the word to mean 'a room in which the friends and family of the sacrificer assemble'); केचिद् बभञ्जुः प्राग्वंशं पत्नीशालां तथाऽपरे [Bhāg.4.5.14.]
   a former dynasty or generation.
-वचनम् (प्राग्वचनम्)   anything formerly decided; statement by the ancient authorities; प्रागिदं वचनं पोक्तम् अतः प्रग्वचनं विदुः [Mb.]
-वृत्तम् = प्राङ्न्यायः   q. v.
-वृत्तान्तः (प्राग्वृत्तान्तः)   a former event.
-शिरस्, -स, -शिरस्क (प्राक्शिरस्   &c.) a. having the head turned towards the east.
-संध्या (प्राक्संध्या)   the morning twilight.
-सवनम् (प्राक्सवनम्)   a morning libation or sacrifice.
-स्रोतस् (प्राक्स्रोतस्) a.  a. flowing eastward. (-f.) a river.
   an action done in a former life.
   a preliminary medical treatment.
   a preliminary action in general.
-कालः (प्राक्कालः)   a former age.
-कालीन (प्राक्कालीन) a.  a. belonging to the former times, old, ancient.
-कूल (प्राक्कूल) a.  a. having the points turned towards the east (said of Kuśa grass); प्राक्कूलान् पर्युपासीनः पवित्रैश्चैव पावितः [Ms.2.75.] (-लम्) the point of a blade of such Kuśa grass.
-कृतम् (प्राक्कृतम्)   an act done in a former life.
-केवल a.  a. (प्राक्केवल) manifested from the first in a distinct form.
-गामिन्   a.
   (प्राग् गामिन्) going before, preceding.
   a precursor, forerunner.
   going eastward.
-चरणा a.  a. (प्राक्चरणा) the female organ of generation.
-चिरम्   (प्राक्चिरम्)ind. in due or good time, before too late.
-जन्मन् (प्राग्जन्मन्)  n. n.,
-जातिः (प्राग्जातिः)  f. f. a former birth.
   ज्योतिषः (प्राग्ज्योतिषः) N. of country, also called Kāmarūpa.
   (pl.) the people of this country (-षम्) N. of a city. ˚ज्येष्ठः an epithet of Viṣṇu.
-दक्षिण a.  a. (प्राग्दक्षिण) south-eastern.
-देशः (प्राग्देशः)   the eastern country.
-द्वार, -द्वारिक a.  a. (प्राग्द्वार &c.) having doors facing the east.
-न्यायः (प्राङ्न्यायः)   the plea of a former trial, res judicata; आचारेणावसन्नोऽपि पुनर्लेखय- ते यदि । सोऽभिधेयो जितः पूर्वं प्राङ्न्यायस्तु स उच्यते ॥
-पदम् (प्राक्पदम्)   the first member of a compound.
-प्रहारः (प्राक्प्रहारः)   the first blow.
-फलः (प्राक्फलः)   the bread-fruit tree.
-फ(फा)ल्गुनी (प्राक्फल्गुनी)   the eleventh lunar mansion, (पूर्वा). ˚भवः
   the planet Jupiter.
  N. N. of Bṛihaspati.
-फाल्गुनः, -फाल्गुनेयः (प्राक्फाल्गुनः   &c.) the planet Jupiter.
-भक्तम् (प्राग्- भक्तम्)   taking medicine before meals.
-भवः (प्राग्भवः)   a previous life.
   भागः (प्राग्भागः) the front.
   the fore-part.
   भारः (प्राग्भारः) the top summit of a mountain; प्राग्भारेषु शिखण्डिताण्डवविधौ मेघैर्वितानाय्यते [Māl.9.] 15.
   the front part, fore-part or end (of anything); क्रन्दत्फेरवचण्डडात्कृतिभृतप्राग्भारभीमैस्तटैः [Māl.5.19.]
   a large quantity, heap, multitude, flood; तिमिरप्राग्भार- मुच्चाटयन्......विजयते ज्ञानप्रदीपो हरः [Bh.3.129;] [Māl.5.29.]
   भावः (प्राग्भावः) previous existence.
   excellence, superiority.
-मुख (प्राङ्मुख)   a.
   turned towards or facing the east; तां प्राङ्मुखीं तत्र निवेश्य तन्वीम् [Ku.7.13;] [Ms.2.51;8.87.]
   inclined towards, wishing, desirous of.
-रूपम् (प्राग्रूपम्)   Previous symptom (of disease).-लग्नम् (प्राग्लग्नम्) horoscope.

Shabda-Sagara

प्राच्   or प्राञ्च्
  mfn.  ( -प्राङ्-प्राची-प्राक्)
   1. East, eastern.
   2. Before, in front. 3. Former, prior, first.
   4. At top, above. m. Plu.
   1. The people of the east.
   2. Grammarians of the eastern school.
  f.  ( -ची) The east.
    E. प्र before, अन्च to go, aff. क्विप् or ङीप् .

ROOTS:

प्र अन्च क्विप् ङीप् .