पाणि

{ pāṇiḥ }

हिन्दी (hindi) WN

See : हाथ, हाथ

A dictionary, Marathi and English

pāṇi m S The hand. 2 In comp. Bearing in the hand. Ex. दंडपाणि, वज्रपाणि, शूलपाणि, वेत्रपाणि.

Aryabhushan School Dictionary

 m  The hand.

A Sanskrit English Dictionary

पाणि  m.  1. m. a place of sale, shop, market, [W.]
पाणि  m.  2. m. (said to be fr. √ पण्) the hand, [RV.] &c. &c. (often ifc. = holding in the h° e.g. असि-प्°, holding a sword in the, s° in h°; पाणिं-√ ग्रह् or °णौ-√ कृ, to take the h° of a bride, marry; °निं√ दा, to give the h° in marriage)
a hoof, [RV. ii, 31, 2]
N. of Sch. on the दश-रूपक, [Cat.]
पाणि   [Orig पल्नि; cf. Gk. παλάμη; Lat. palma; Angl.Sax. folm; Germ. föhlen; Eng. feel.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

पाणिः [pāṇiḥ]   [पण्-इण् आयाभावः, cf. [Uṇ.4.132] ]
The hand; दानेन पाणिर्न तु कङ्कणेन (विभाति) [Bh.2.71;] often at the end of comp. in the sense of 'carrying in the hand'; as चक्र˚, खड्ग˚ &c.; पाणिं ग्रह् or पीड् 'to take the hand of, lead to the altar, marry'. पाणौ कृ to hold by the hand, marry; पाणौकरणम्' 'marriage'.
Ved. A hoof.
-णिः  f. f. A market. -Comp.
-कच्छपिका  f. f. A kind of मुद्रा (= कूर्ममुद्रा); [Kālikā P.]
-कर्मन्  m. m.
 N. N. of Śiva.
one playing on a drum.
-गत a.  a. ready, present.
-गृहीती   'espoused by the hand', a wife.
-ग्रहः, -ग्रहणम्, -ग्राहः   marrying, marriage; इति स्वसुर्भोजकुलप्रदीपः संपाद्य पाणिग्रहणं स राजा [R.7.29;8.7;] [Ku.7.4.]
-ग्रहणिक, -ग्रहणीय a.  a. matrimoinal, nuptial. (-यम्) a nuptial gift.
-ग्रहीतृ  m. m.,
-ग्राहः   a bridegroom, husband; ध्याय- त्यनिष्टं यत्किंचित् पाणिग्राहस्य चेतसा [Ms.9.21;] बाल्ये पितुर्बशे तिष्ठेत् पाणिग्राहस्य यौवने 5.148.
घः a drummer; शिल्पिभिः पाणिघैः क्रुद्धः [Bk.6.113.]
a workman, handicraftsman; cf. [P.III.2.55.]
घातः a blow with the hand.
boxing.
a boxer.
-चापल्यम्   snapping the fingers.-जः a fingernail; तस्याः पाटलपाणिजाङ्कितमुरः [Gīt.12.]
-तलम्   the palm of the hand.
-तालः   (in music) a particular measure.
-दाक्ष्यम्   trickery (Mar. हातचलाखी); दीक्षा विपत्सु दिश दर्शय पाणिदाक्ष्यम् [Bm.2.323.]
-धर्मः   due form of marriage.
पल्लवः a sprout-like hand.
the fingers.
-पात्र a.  a. drinking by means of the hand; cf. पाणिः पात्रं पवित्रम् [Bh.3.52.]
-पीडनम्   marriage; पाणि- पीडनमहं दमयन्त्याः कामयेमहि महीमिहिकांशो [N.5.99;] पाणिपीडन- बिधेरनन्तरम् [Ku.8.1;] [Māl.8.6.]
-प्रणयिनी   a wife.
-बन्धः   'union of the hands', marriage.
-भुज्  m. m. the sacred figtree.
-मुक्तम्   a missile thrown with the hand. -मुखाःm. (pl.) the manes.
-रुहः   a finger-nail.
वादः clapping the hands together.
playing of a drum, a clapper; ... पाणिवादाश्च वैणिकाः [Śiva.B.31.21.]
-सर्ग्या   a rope.
-स्वनिक a.  a. playing musical instruments with the hands.

Shabda-Sagara

पाणि  m.  ( -णिः) The hand.
 f.  ( -णिः) A place of sale, a shop, a market.
E. पण् to be of price, &c. Unādi aff. इण्.

ROOTS:

पण् इण्