Dictionaries | References

इल

   { ila }
Script: Devanagari

इल     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
ILA   The name taken by Sudyumna when, after becoming woman, he became man again.

इल     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
See : पृथ्वी, कर्दम

इल     

इल n.  वैवस्वत मनु (श्राद्धदेव) तथा श्रद्धा को पुत्र न होने के कारण उन्होंने वसिष्ठ के द्वारा मित्रावरुणों को उद्देशित कर पुत्रकामेष्टि यज्ञ किया । अनुष्ठानकाल में श्रद्धा केवल दूध पी कर रहती थी । होता से उसने कहा कि, मुझे कन्या चाहिये । हवन होने के बाद इसे इला नामक कन्या हुई । परंतु मनु की इच्छानुसार वसिष्ठ ने इसे पुरुष बनाया । तब इसका नाम इल अथवा सुद्युम्न रखा गया । आगे चल कर यह परिवारसहित मृगय के हेतु अरण्य में गया । शंकरशाप जिसे था ऐसे शरवन में जाने के कारण यह परिवारसहित स्त्री बन गया । इस अवस्था में उसे बुध से पुरुरवस् नामक पुत्र हुआ । आगे चल कर वसिष्ठ की कृपा से यह एक महिना पुरुष तथा एक महिना स्त्री रहने लगा [मत्स्य. ११-१२] ;[पद्म. पा. ८.७५-१२५] । इसका कारोबार विशेष प्रिय न था । इसके बाद पुरुरवस् गद्दी पर बैठा । इसके प्रदेश को इलावृत्त कहते है [भा.९.१. दे. भा.१.१.१२] ;[ब्रह्मांड. ३.२९] । अरुणाचलेश्वर की उपासना से यह पुरुष हुआ [स्कंद.१.३.१-६] । एक यक्ष की गुफा इलद्वारा ले ली जाने के कारण, अपनी पत्नी के द्वारा इसे उमावन में ले जा कर उसने इसे स्त्री बना दिया । वहॉं इसे बुध से पुरुरवस नामक पुत्र हुआ । गौतमी नदी में स्नान करने पर यह पुनः पुरुष बना [ब्रह्म १०८] । इसकी राजधानी प्रतिष्ठान थी। इसे पुरुरवस छोड कर उत्कल, गय तथा विमल नामक तीन पुत्र थे । विमल के लिये हरिताश्व, विनताश्व तथा विनत नाम प्राप्त हैं । इल मनु के दस पुत्रों में से ज्येष्ठ । नौ पुत्र थे, दशम की प्राप्ति के लिये यज्ञ किया परंतु पत्नी की इच्छानुसार इला नामक कन्या हुई तथा उसे बुध से पुरुरवस् हुआ । आगे चल कर पुरुष, स्त्री, पुनः पुरुष हुआ [वायु. ८५. २७] ;[ब्रह्मांड. ३.६०.२७] । इला को पुरुषत्व प्राप्त हो कर पुनः स्त्रीत्व प्राप्त हुआ । यह बुध से संबंध आने के पहले ही हुआ (इला तथा सुद्युम्न देखिये) ।

इल     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
See : कर्दम

इल     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
See : कर्दम

इल     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
इल   इला See इड, इ॑डा, p. 164, col. 2, and इ॑ला below.

इल     

इल [ila] a.  a. [इल्-क] Sleepy.
ला The earth; पुष्टिकाम इलां यजेत् [Bhāg.2.3.5.]
A cow; [Bhāg.3.18.19.]
Speech; [Bhāg.1.13.64.] &c. see इडा. -Comp.
-गोलः, -लम्   the earth, the globe.
तलम् the fourth place in the circle of the zodiac.
the surface of the earth.
-धरः   a mountain; गगनार्णवमन्तरा सुमेरोः कुलजानां गरुडैरिलाधराणाम् [Śi.2.54.]
-वृत्तम्   one of the nine Varṣas or divisions of the known world; पश्चान्माल्यवतः प्राच्यां गन्धमादनशैलतः । इलावृतं नीलगिरेर्याम्यतो निषधादुदक् ॥

इल     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
इल   r. 6th cl. (इलति)
1. To sleep.
2. To go.
3. To throw, send or direct: in this last sense, it is also
r. 10th cl. (एलयति.)

Related Words

इल   इल राजा   राजा इल   विनताश्र्व   हरिताश्र्व   काशिल   घृतेली   गतिला   मधुविला   आभील   नीड   कानडी   नारिकेल   पिच्छिल   सुद्युम्न   विनत   विमल   इला   मनु   कपिल   હિલાલ્ શુક્લ પક્ષની શરુના ત્રણ-ચાર દિવસનો મુખ્યત   ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ନୂଆ ବା   વાહિની લોકોનો એ સમૂહ જેની પાસે પ્રભાવી કાર્યો કરવાની શક્તિ કે   સર્જરી એ શાસ્ત્ર જેમાં શરીરના   ન્યાસલેખ તે પાત્ર કે કાગળ જેમાં કોઇ વસ્તુને   બખૂબી સારી રીતે:"તેણે પોતાની જવાબદારી   ਆੜਤੀ ਅਪੂਰਨ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ   బొప్పాయిచెట్టు. అది ఒక   लोरसोर जायै जाय फेंजानाय नङा एबा जाय गंग्लायथाव नङा:"सिकन्दरनि खाथियाव पोरसा गोरा जायो   आनाव सोरनिबा बिजिरनायाव बिनि बिमानि फिसाजो एबा मादै   भाजप भाजपाची मजुरी:"पसरकार रोटयांची भाजणी म्हूण धा रुपया मागता   नागरिकता कुनै स्थान   ३।। कोटी   foreign exchange   foreign exchange assets   foreign exchange ban   foreign exchange broker   foreign exchange business   foreign exchange control   foreign exchange crisis   foreign exchange dealer's association of india   foreign exchange liabilities   foreign exchange loans   foreign exchange market   foreign exchange rate   foreign exchange regulations   foreign exchange reserve   foreign exchange reserves   foreign exchange risk   foreign exchange transactions   foreign goods   foreign government   foreign henna   foreign importer   foreign income   foreign incorporated bank   foreign instrument   foreign investment   foreign judgment   foreign jurisdiction   foreign law   foreign loan   foreign mail   foreign market   foreign matter   foreign minister   foreign mission   foreign nationals of indian origin   foreignness   foreign object   foreign office   foreign owned brokerage   foreign parties   foreign periodical   foreign policy   foreign port   foreign possessions   foreign post office   foreign public debt office   foreign publid debt   foreign remittance   foreign ruler   foreign section   foreign securities   foreign service   foreign state   foreign tariff schedule   foreign tourist   foreign trade   foreign trade multiplier   foreign trade policy   foreign trade register   foreign trade zone   foreign travel scheme   foreign value payable money order   foreign venture   foreimagine   fore-imagine   forejudge   fore-judge   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP