अंगठा

A dictionary, Marathi and English

   . Used where one sinks at the mere contemplation of an approaching evil.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A thumb; a great toe.

मराठी (Marathi) WordNet

 noun  हाताचे किंवा पायाचे पहिले जाड बोट   Ex. भिल्ल लोक आजही हाताचा अंगठा न वापरता बाण सोडतात.

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अंगुष्ठ अंगोठा आंगठा

Wordnet:

asm বুঢ়া আঙুলি

bd आसि बिमा

ben বুড়ো আঙুল

guj અંગુઠો

hin अँगूठा

kan ಹೆಬ್ಬೆರಳು

kas نٮ۪ٹھ

kok आखाणो

mal തള്ള വിരല്

mni ꯈꯨꯕꯤ

nep बुढी औँलो

ori ବୁଢ଼ା ଆଙ୍ଗୁଠି

pan ਅੰਗੂਠਾ

san अङ्गुष्ठः

tam கட்டைவிரல்

tel బోటన వేలు

urd انگوٹھا

 noun  अशिक्षित लोक सहीऐवजी अंगठ्याला शाई इत्यादी लावून कागदावर त्या अंगठ्याने दाब देऊन जे चिह्न उमटवतात ते   Ex. तलाठ्याने एका वहीत मैकूच्या अंगठा घेतला.

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben বুড়ো আঙুলের ছাপ

guj અંગૂઠો

kas اوٚنٛگوٗٹھٕ

kok आंखाणो

mni ꯈꯨꯕꯤ꯭ꯈꯨꯠꯌꯦꯛ

ori ଟିପ

san अङ्गुष्ठचिह्नम्

urd انگوٹھا , نشان

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. १ हातांचें किंवा पायाचें पहिलें जाड बोटे . ' त्या आरशा घालूनि आंगठ्याला । त्याली असे सुंदर आंगठ्यांला । ' - सारुह ६ . २७ . २ कळाशीचा एक प्रकार ; चाळा ; दांता . ३ हाड ; काठी ; धज इ० शब्दांप्रमाणें या शब्दाचाही बांधा , ठेवणे या अर्थी उपयोगी करतात .
०दाखविणें   वाप्र . नाकबूक जाणें . नाकारणे ; फसविणें , ठकविणें ( तर्पण करतांना पितरांना प्रत्यक्ष वस्तू देण्याऐवजी आंगठ्यावरुन पाणी सोडतात त्यावरुन किंवा नाहीं याअर्थीं अंगठा हलवितात त्यासोडतात त्यावरुन किंवा नाहीं याअर्थी अंगठा हलवितात त्यावरुन ). ' तेवीं पुत्रापासोन सुखप्राप्ती । माता पिता होईल म्हणती । शेखीं पुत्र अंगोठा दाविती । केवळ भ्रांती पुत्रमोहो । ' - एभ्रा ११ . ८२ . ( सं . अंग् = हात + स्थ , अंगुष्ठ ; प्रा . अंगुट्‌ठ ; जि . अंगुष्ठ ; झेंद . अंगुस्त ; फा . अंगुस्त ; हिं अंगुठा ; गु . अंगुठो )
०धरणें   अव . अंगठे धरणें . पायाचें आंगठे ओणवे होऊन हातानें धरणें ( शाळेंतील एक शिक्षेचा प्रकार ). अंगठे धरुन ह्मा म्हातार्‍याला उभा करा .' - बाय २ . १ . पायाचे अंगठें मुखांत धरणें = वरील अर्थ . ' हरि हरिदहापुर्वी कळतें तरि आंगठे मुखीं धरितों । अपराध कोटी पोटीं घालाया मुकुट पाय ते करितों ॥ ' - मोस्त्री ६ . ६३ .
०ठ्याची   लागणें - संकटांचा प्रारंभ होणे ; ( अगामी संकटाला प्रथमापासूनच घाबरण्याच्या वेळी म्हणतात .) ' अजुन तर तुझ्या आंगठ्यास देखील आग लागली नाही .; - धर्माजी ९१ . ०ठ्याची आग मस्तकास जाणें - रागानें नखशिखात लाल होणें .
आग   लागणें - संकटांचा प्रारंभ होणे ; ( अगामी संकटाला प्रथमापासूनच घाबरण्याच्या वेळी म्हणतात .) ' अजुन तर तुझ्या आंगठ्यास देखील आग लागली नाही .; - धर्माजी ९१ . ०ठ्याची आग मस्तकास जाणें - रागानें नखशिखात लाल होणें .
०ठयाची   मस्तकास जाणें - रागानें नखशिखांत लाल होणें .
आग   मस्तकास जाणें - रागानें नखशिखांत लाल होणें .
०ठयावर   मोजणें - आतुरतेनें वाट पाहणें ; एखादी इष्ट गोष्ट साधण्यापुर्वीच दिवस मोजणें ;
दिवस   मोजणें - आतुरतेनें वाट पाहणें ; एखादी इष्ट गोष्ट साधण्यापुर्वीच दिवस मोजणें ;
०ठ्याचा   अंगठेदाम पहा .
मान   अंगठेदाम पहा .
०ठ्याची   - छाप - करणें - बिन लिहोण्यापासून पावती घ्यावयाची असतां सहीच्या ऐवजीं डावे हातच्या अंगठ्याचा ठसा शाईनें उठविणें .' गोप्रदान घेणारा लिहिणार्‍यापासून पावती घ्यावयाची असतां सहीच्या ऐवजी डावे हाताच्या अंगठ्याचा ठसा शईने उठविणें . ' गोप्रदान घेणारा लिहिणारा नसल्यास अंगठ्याची खूण करुन घ्यावी .' - गोप्रानि ४ .
खूण   - छाप - करणें - बिन लिहोण्यापासून पावती घ्यावयाची असतां सहीच्या ऐवजीं डावे हातच्या अंगठ्याचा ठसा शाईनें उठविणें .' गोप्रदान घेणारा लिहिणार्‍यापासून पावती घ्यावयाची असतां सहीच्या ऐवजी डावे हाताच्या अंगठ्याचा ठसा शईने उठविणें . ' गोप्रदान घेणारा लिहिणारा नसल्यास अंगठ्याची खूण करुन घ्यावी .' - गोप्रानि ४ .
०ठ्यावरील   ( व्यायाम ) दोन्ही हातापायांचें आंगठे टेंकुन दंड , जोर काढणें . - व्यायाम , आगष्ट १९२३ .
जोर   ( व्यायाम ) दोन्ही हातापायांचें आंगठे टेंकुन दंड , जोर काढणें . - व्यायाम , आगष्ट १९२३ .