मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|सार्थ श्रीएकनाथी भागवत|अध्याय एकोणतीसावा|
श्लोक ४० वा

एकनाथी भागवत - श्लोक ४० वा

नाथमहाराजांचा हा प्रासादिक ग्रंथ परमपूज्य असल्याने यावर भक्तजनांची आदरबुद्धी आहे.


नमोऽस्तु ते महायोगिन्, प्रपन्नमनुशाधि माम् ।

यथा त्वच्चरनाम्भोजे, रतिः स्यादनपायिनी ॥४०॥

न घडतें घडविसी आपण । नाथिलें दाविसी विंदान ।

जित्या मेल्या लावूनि लग्न । नांदविसी संपूर्ण निजमाया ॥१५॥

जे योगियांसी अतिदुस्तर । जिणें नाडिले स्त्रष्टा शंकर ।

ते माया तुझी किंकर । तूं परात्पर महायोगी ॥१६॥

त्या तुझ्या कृपेस्तव जाण । मी कृतकृत्य जाहलों आपण ।

न देखें भवभयादि दुःखभान । स्वानंदीं निमग्न सर्वदा ॥१७॥

दृश्य द्रष्टा दर्शन । नाहीं त्रिपुटी ना त्रिगुण ।

हारपलें मीतूंपण । स्वानंदपूर्ण निजबोधें ॥१८॥

निजबोधें स्वानंदपूर्ण । हेही बोल मायिक जाण ।

परादिवाचां पडिलें शून्य । यालागीं मौन वेदवादा ॥१९॥

कार्य कारन कर्तव्यता । मज उरली नाहीं सर्वथा ।

तरी कांहींएक श्रीकृष्णनाथा । तुज मी आतां मागेन ॥७२०॥

जेवीं कां बाळकाचा थाया । कळवळोनि पुरवी माया ।

तेवीं माझिया वचना यया । श्रीकृष्णराया अवधारीं ॥२१॥

हें अंतींचें माझें मागतेपण । देवें अवधारावें सावधान ।

वंदूनियां श्रीकृष्णचरण । अगम्य विंदान मागत ॥२२॥

मज थोर भ्रम होता चित्तीं । गोड असेल जीवन्मुक्ती ।

तेथ न देखें तुझी भक्ती । कोरडी मुक्ती मज न लगे ॥२३॥

सद्गुरुक्रुपावचनोक्तीं । शिष्य तत्काळ लाहे मुक्ती ।

ज्यांत सद्गुरुची नाहीं भक्ती । जळो ती मुक्ती मज न लगे ॥२४॥

यालागीं तुज शरण । मागुतेन मी आलों जाण ।

सायुज्याहीवरी पूर्ण । तुझें गुरुभजन मज देईं ॥२५॥

मागां बहुतीं केली भक्ती । म्हणसी त्यांसी म्यां दिधली मुक्ती ।

परी मुक्तीवरती भक्ती । नाहीं मजप्रती मागितली ॥२६॥

मागां जिंहीं जिंहीं केली भक्ती । त्यासीं त्वां ठकिलें देऊनि मुक्ती ।

तें ठकडेपण श्रीपती । न चले मजप्रती सर्वथा ॥२७॥

ज्यांची अहंकारशून्य वृत्ती । जाहले आत्माराम सहजगतीं ।

तेही अहेतुक भक्ती करिती । ऐशी स्वरुपस्थिती पैं तुझी ॥२८॥

(संमतश्लोक) -

आत्मारामाश्च मुनयो निर्ग्रन्था अप्युरुक्रमे ।

कुर्वन्त्यहैतुकीं भक्तिमित्थम्भूतगुणो हरिः ॥

तेथ त्यजोनियां तुझी गुरुभक्ती । मुक्ती मागणें हेचि भ्रान्ती ।

असो तुझी न लगे मुक्ती । माझी गुरुभक्ती मज देईं ॥२९॥

ज्यासी आकळली निजमुक्तता । म्हणसी त्यासी भक्ती नेदवे आतां ।

हे मजसी बोलों नको कथा । तुझी समर्थता मी जाणें ॥७३०॥

तूं न घडे तें घडविसी । न चळे तें चाळविसी ।

नव्हे तें तूं होय करिसी । नाहीं सामर्थ्याची मर्यादा ॥३१॥

अगम्य सामर्थ्याची गणना । बुडत्या तारुनि पाषाणां ।

त्यावरी तारिसी वानरसेना । सेतुबंधना श्रीरामा ॥३२॥

केवळ जे कां वनचर । पालेखाईर वानर ।

चारी मुक्ती त्यांच्या किंकर । त्यांसी सुरवर वंदिती स्वयें ॥३३॥

केवळ ज्या कां व्यभिचारिणी । शेखीं ज्या घुरटा गौळणी ।

मोक्ष लागे त्यांच्या चरणीं । ये ब्रह्मा लोटांगणीं चरणरजासी ॥३४॥

तूं परमात्मा परमेश्वर । हें नेणती गौळणी वानर ।

तरी तुझें त्यांसी भजनमात्र । फळलें साचार परब्रह्मत्वें ॥३५॥

ऐसें अगाध तुझें भजन । अगम्य भजनाचें महिमान ।

भक्तीअधीन तुझें देवपण । मा मोक्षासी कोण अधिकाई ॥३६॥

भक्तीच्या पोटीं जन्मली मुक्ती । वाढली मुक्ती भक्तीतें घाती ।

ऐसी जे कां मुक्ती मातृहंती । तिसी मी सर्वार्थीं नातळें ॥३७॥

फिटे मुक्तीचें दूषण । जेणें ते होय अतिपावन ।

तें मीं सांगेन विंदान । ऐक सावधान श्रीकृष्णा ॥३८॥

जोडल्याही मुक्तपण । मज द्यावें तुजें गुरुभजन ।

तेणें मुक्तीही होय पावन । म्हणोनि लोटांगण घातलें ॥३९॥

मस्तकीं धरिले श्रीचरण । उद्धव सर्वथा न सोडी जाण ।

तेणें टकच जाहला श्रीकृष्ण । त्यासी संपूर्ण तुष्टला ॥७४०॥

जाणोनि आपलें मुक्तपण । मी न सांडी तुझें निजभजन ।

ऐशी कृपा करीं पूर्ण । म्हणोनि श्रीचरण न सोडी ॥४१॥

मुक्तता मानल्या संपूर्ण । तैं राहों शके सद्गुरुभजन ।

हेंही बाधों न शके विघ्न । तैशी भक्ति निर्विघ्न मज सांग ॥४२॥

कोटिजन्में शिणतां जाण । म्हणसी नातुडे मुक्तपण ।

त्या मोक्षा नांव ठेविसी ’विघ्न’ । मूर्ख संपूर्ण मज म्हणसी ॥४३॥

जेणें सुटे तुझें सद्गुरुभजन । तें मी मानीं परम विघ्न ।

तुझे भक्तिवीण मुक्तपण । अलवणी मज जाण गोविंदा ॥४४॥

माझी न मोडे नित्यमुक्तता । अहेतुक चालवीं भक्तिपंथा ।

ऐसी कृपा करीं श्रीकृष्णनाथा । झणीं संकोचता मानिसी ॥४५॥

म्हणसी म्यां दिधली नित्यमुक्ती । ते माझी मजपाशीं सिद्ध होती ।

’दिधली’ म्हणणें हे मिथ्या वदंती । वाऊगी ख्याती दातृत्वाची ॥४६॥

माझी स्वतःसिद्ध नित्यमुक्तता । त्यावरी भक्ति मी मागें आतां ।

ते देशील तरी तूं साचार दाता । उदारता या नांव ॥४७॥

ते संतोषोनि भक्ति देतां । उल्हास न देखों तुझ्या चित्ता ।

थोर मांडली कृपणता । कृष्णनाथा मजलागीं ॥४८॥

जे सांडवी सद्गुरुभक्ती । आम्हां न लगे तुझिया जीवन्मुक्ती ।

मुक्ति म्हणणें हेही भ्रांती । ऐक श्रीपती सांगेन ॥४९॥

मुळीं मुख्यत्वें नाहीं बद्धता । तेथ कैंची काढिली मुक्तता ।

मिथ्या मुक्ति मी नातळे सर्वथा । माझी गुरुभक्तिता मज देईं ॥७५०॥

मागें ज्यांसी त्वां दिधली मुक्ति । ते ठकिले ठकिले याच रीतीं ।

तैसें चाळवूं नको श्रीपती । मोक्षावरील भक्ती मज देईं ॥५१॥

म्हणोनि घातलें लोटांगण । धांवोनि धरिले दोनी चरण ।

प्रेमें वोसंडला श्रीकृष्ण । उद्धवासी संपूर्ण तुष्टला ॥५२॥

मोक्षाहीवरील गुरुभक्ती । उद्धवें मागितली नाना युक्तीं ।

जे जे चालली उपपत्ती । तेणें सुखें श्रीपती सुखावला ॥५३॥

सुखें सुखावली श्रीकृष्णमूर्ती । डोलों लागला स्वानंदस्थितीं ।

तेणें संतोषें भक्तिमुक्ती । उद्धवाहातीं अर्पिली ॥५४॥

जगीं उद्धवाचें शुद्ध पुण्य । जगीं उद्धवचि धन्य धन्य ।

ज्यालागीं सर्वस्वें श्रीकृष्ण । मोक्षावरील गुरुभजन स्वानंदें देत ॥५५॥

गुरु ब्रह्म दोनी अभिन्न । हेंही सद्गुरु प्रबोधी पूर्ण ।

यालागीं मोक्षावरील गुरुभजन । नव्हे दूषण सच्छिष्या ॥५६॥

मागिलां निजभक्ताप्रती । स्वानंदें तुष्टला श्रीपती ।

तिहीं मागितली निजमुक्ती । त्यांसी हे स्थिती अतर्क्य ॥५७॥

उद्धवें थोर केली ख्याती । मुक्तीचे माथां वाइली भक्ती ।

अगम्य मागितली स्थिती । तेही श्रीपती अर्पित ॥५८॥

उद्धवा मुक्तीवरील जे भक्ती । ते मज अवतारांची अवतारशक्ती ।

येणें उत्पत्ति-स्थिति-प्रलय अंतीं । करुनि श्रीपती मी अलिप्त ॥५९॥

येणेंचि बळें मी तत्त्वतां । कर्में करुनि अकर्ता ।

भोग भोगोनि अभोक्ता । जाण सर्वथा येणेंचि योगें ॥७६०॥

हा योग न कळे ज्यासी । दुःखरुप संसार त्यासी ।

हा अखंड योग मजपाशीं । मीं संसारेंसीं सुखरुप ॥६१॥

हा योग सदाशिव जाणे । का म्यां जाणिजे नारायणें ।

इतरांचें जें जाणणें । तें अगम्यपणें रिघेना ॥६२॥

ऐसी श्रीकृष्ण सांगे गुह्य गोष्टी । ते स्थिति बाणली उद्धवाचे पोटीं ।

दोघां निजबोधें एकगांठी । भजनकसवटी कळों सरली ॥६३॥

मुक्तीसी भक्तीची हातवटी । ते उद्धवासी कळली गोष्टी ।

तो उल्हास न माये पोटीं । स्वानंदपुष्टीं कोंदला ॥६४॥

जेवीं बाळकाच्या थायाकारणें । माता लेववी निजभूषणें ।

तेवीं उद्धवालागीं श्रीकृष्णें । अवतारस्थिति देणें निश्चित ॥६५॥

मनाचें नाइकती कान । बुद्धीचें न देखती नयन ।

शेखीं गगनातेंही चोरुन । उद्धवासी श्रीकृष्ण निजस्थिति अर्पी ॥६६॥

जे ब्रह्मवेत्त्यांसी नकळे । जे वेदानुवादा नाकळे ।

ते स्थिति उद्धवासी गोपाळें । कृपाबळें अर्पिली ॥६७॥

पूर्वी श्रीकृष्णें पुसतां पहा हो । ’उद्धरलों’ म्हणे उद्धवो ।

आतां मागें भजनभावो । हा गूढाभिप्रावो हरि जाणे ॥६८॥

मुक्तीवरील मागतां भक्ती । श्रीकृष्णाची अवतारशक्ती ।

मायानियंतृत्वाची पूर्ण स्थिति । उद्धवाचे हातीं स्वयें आली ॥६९॥

जाणोनि मायेचें मिथ्यात्वपूर्ण । तिचें प्रेरण आणि आवरण ।

हें मायानियंतृत्वलक्षण । उद्धवासी श्रीकृष्ण स्वयें अर्पी ॥७७०॥

जसें बुद्धिबळाचे पोटीं । पूर्व कर्म नसतां गांठीं ।

राजा प्रधान पशु प्यादा उठी । निर्धारितां दृष्टीं काष्ठ एक ॥७१॥

एकचि काष्ठ दोंही भारीं । तेथ कोण कोणाचा वैरी ।

वैर नसतांही झुंजारी । मारामारी अचेतनां ॥७२॥

म्हणती हस्ती घोडा प्रधान मेला । तेथ काय त्यांचा प्राण गेला ।

प्यादा होता तो प्रधान जाहला । तो काय पावला गजान्तलक्ष्मी ॥७३॥

जीव नसतांही निर्धारीं । मारिलें म्हणती निजगजरीं ।

एका जीत एका हारी । तें ज्ञान सारीं नेणतीं ॥७४॥

सारीं निमाल्या पाठीं । कोण धर्मात्मा चढे वैकुंठीं ।

कोण पडे नरकसंकटीं । तेवीं बद्धमुक्तगोठी समूळ मिथ्या ॥७५॥

एवं बुद्धिबळाचिये परी । ज्याची निजदृष्टि संसारीं ।

तोचि अवतारांचा अवतारी । जाण तो निर्धारीं भगवंत ॥७६॥

समूळ मिथ्या जाणे वेदोक्ती । समूळ मिथ्या जाणे बंधमुक्ती ।

हें जाणोनि आचरे जो वेदविहितीं । तेचि निजभक्ती मुक्तीवरिल ॥७७॥

करुनि संसारनिवृत्ती । बहुत पावले नित्यमुक्ती ।

त्यांसि हे दुर्गमभक्ती । अतर्क्य स्थिती तर्केना ॥७८॥

ऐशी ज्यापाशीं माझी स्थिती । तोचि मोक्षावरील करी भक्ती ।

इतरांसी हे अतर्क्य गती । जाण निश्चितीं उद्धवा ॥७९॥

उद्धव पावला अगाध गती । त्यासी सर्वलोकोपकारार्थी ।

वांचवावया ब्रह्मशापाहातीं । उपाय श्रीपती स्वयें योजी ॥७८०॥

नारदासी ब्रह्मज्ञान । त्यासीही दक्षशापबंधन ।

एके ठायीं न राहे जाण । करी परिभ्रमण शापास्तव ॥८१॥

झालियाही ब्रह्मज्ञान । ब्रह्मशाप अतिदारुण ।

हें जाणोनियां श्रीकृष्ण । उद्धवा जाण दूरी दवडी ॥८२॥

उद्धव जन्मला यादववंशीं । यादव निमती ब्रह्मशापेंसीं ।

तेथ वांचवावया उद्धवासी । बदरिकाश्रमासी स्वयें धाडी ॥८३॥

ब्रह्मशापाचेनि आघातें । यादव निमती स्वगोत्रघातें ।

उद्धव वांचवावया तेथें । बदरिकाश्रमातें हरि प्रेरी ॥८४॥

उद्धवासी जें झालें ज्ञान । त्याहूनि बदरिकाश्रम पावन ।

हें सर्वथा न घडे जाण । ब्रह्मशापाभेण पळवीत ॥८५॥

उद्धवा ऐसें अनर्घ्य रत्‍न । ज्यासी बाणली स्थिति पूर्ण ।

त्यासी वांचवावया श्रीकृष्ण । पाठवी आपण बदरिकाश्रमा ॥८६॥

N/A

References : N/A
Last Updated : September 19, 2011

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP