अध्याय ९ वा - श्लोक ६ ते १०

संजाजकोपः स्फुरितारुणाधरं संदश्य दद्भिर्दधिमंथभाजनम् ।
भित्त्वा मृषाऽ‍श्रुर्दृषदश्मना रहो जघास हैयंगवमंतरं गतः ॥६॥

मृशा सकोप झाला हरि । माणिक्यप्रभा फांके अधरीं । दशन रोधिले ते अधरोष्ठीं । स्फुरिताधरीं सरोष ॥९६॥
दशनीं चावूनियां अधरोष्ठ । पाषाणघातें मंथनघट । भग्न करितां गोरसपाट । लोटला यथेष्ट गृहगर्भीं ॥९७॥
लटिके अश्रु नेत्रीं पुशी । रडे स्फुंदे उकसाबुकसीं । अंतर्गृहीं रिघोनि भक्षी । संग्रहासी गव्याच्या ॥९८॥
नवनीत जें पूर्वदिनीं । उत्पन्न झालें गोरसमंथनीं । हैयंगव या अभिधानीं । त्यालागूनि बोलिजे ॥९९॥
तया नवनीताचे ग्रास । मुखीं घाली सावकाश । यज्ञभोक्ता हृषीकेश । बालवेश अवगला ॥२००॥

उत्तार्य गोपी सुशृतं पयः पुनः प्रविश्य संदृश्य च दध्यमत्रकम् ।
भग्नं विलोक्य स्वसुतस्य कर्म तज्जहास तं चापि न तत्र पश्यती ॥७॥

तंव ते गोपी यशोदा सती । सुतप्त दुग्ध उतरूनि हस्तीं । प्रवेशे मंथनसदनाप्रति । तेथ श्रीपति न देखे ॥१॥
दधिघटांचीं भग्न शकलें । आणि दधि गृहांत विखरलें । हें निज सुताचें कर्म देखिलें । हास्य आलें अद्भुत ॥२॥
मग कृष्णाची गवेषणा । करिती झाली नंदांगना । म्हणे बाहेर नाहीं आला कान्हा । पाहे सदना आतौती ॥३॥

उलूखलांघ्रेरुपरि व्यवस्थितं मर्काय कामं ददतं शिचि स्थितम् ।
हैयंगवं चौर्यविशंकितेक्षणं निरीक्ष्य पश्चात्सुतमागमच्छनैः ॥८॥

तंव गृहामाजी कैटभारि । जेथें शिंकियांच्या लांब हारी । वेधोनियां लोणी चोरी । उखळावरी पालथिया ॥४॥
उखळ घालूनि पालथें । वरी वेंघोनि कृष्णनाथें । पूर्वसंचित नवनीत होतें । तें स्वहस्तें उतरोनि ॥२०५॥
पश्चिम द्वारींची उघडूनि वाट । मिळवूनियां मर्कटथाट । नवनीत वांटी त्यां यथेष्ट । धीट दहाट दुर्धर्ष ॥६॥
चौर्य कर्माची शंका मनीं । म्हणोनि पाहे चंचल नयनीं । हें देखोनि यशोदा जननी । विस्मित होऊनि राहिली ॥७॥
गोपी सांगती गार्‍हाणीं । तें मज प्रत्यक्ष दाविलें नयनीं । मोठा खोडकर चक्रपाणि । किती गौळणी सोशिती ॥८॥
काढूनि शिंकींचें नवनीत । मर्कटा वदनीं कवळ देत । चौर्यकर्में साशंकित । चंचल पाहत लोचनीं ॥९॥
ऐसें देखोनि आपुल्या डोळां । यष्टि घेऊनि यशोदा बाळा । मंदगामिनी वेल्हाळा । धरूं गोपाळा प्रवर्ते ॥२१०॥

तामात्तयष्टिं प्रसमीक्ष्य सत्वरस्ततोऽवरुह्यापससार भीतवत् ।
गोप्यन्वधावन्न यमाप योगिनां क्षमं प्रवेष्टुं तपसेरितं मनः ॥९॥

माता घेऊनि शिंपुटी करीं । धरूं आली हें देखोनि हरि । तळीं उतरोनि झडकरी । पळे बाहेरी भीतवत् ॥११॥
सांचल होतां पळे चोर । तैसाचि नंदाचा किशोर । पश्चिममार्गें अतिसत्वर । गोरसतस्कर पळाला ॥१२॥
तयाचिये पाठोपाठीं । धांवे यशोदा गोरटी । हाता विती समीप दृष्टीं । धरितां मुष्टीं नातुडे ॥१३॥
शमदमादि साधनभार । अभ्यासितां निरंतर । चित्त शोधूनि योगीश्वर । तदाकार करिताती ॥१४॥
तया योगियांचें विशुद्ध चित्त । सहसा पावों न शके जेथ । इतर प्राकृतें कैंचीं तेथ । होती समर्थ धरावया ॥२१५॥
तीव्र तपें शोधूनि चित्ता । जिहीं साधिली एकाग्रता । तया मानसें आकळितां । जो सर्वथा दुराप ॥१६॥
मनोबुद्धीसीं अगोचर । कैंचा इंद्रियां तेथ संचार । त्यासि आकळावया सत्वर । धांवे सादर यशोदा ॥१७॥
भक्तिभाग्यें सुलभ झाला । न धरत सबाह्य आकळला । तयामागें यशोदाबाळा । धांवे केवळा धरावया ॥१८॥
तो सुष्प्राप हें तों खरें । अनुगतीच्या श्रमें भरे । भाव जाणोनि जगदीश्वर । अभ्यंतरें कळवळिला ॥१९॥

अन्वंचमाना जननी बृहच्चलच्छ्रोणीभराक्रांतगतिः सुमध्यमा ।
जवेन विस्रंसितकेशबंधनच्युतप्रसूनाऽनुगतिः परामृशत् ॥१०॥

समीप जाणोनि वेग करी । परंतु नाटोपे श्रीहरि । ऐशी धांवतां सुंदरी । श्रांत शरीरीं जाहली ॥२२०॥
सूक्ष्म सुंदर मध्यभागीं । स्थूळ नितंब सुकुमारांगी । धरूं धांवतां लागवेगीं । धर्म सर्वांगीं उदेला ॥२१॥
धांवतां चंचल पृथुल श्रोणी । मुक्त कंचुकी पान्हा स्तनीं । तेणें भारें मंदगामिनी । चक्रपाणि नाटोपे ॥२२॥
धांवतां सुटोनि गेली वेणी । मार्गीं विखुरती पुष्पश्रेणी । कृष्णपदवी अनुलक्षूनि । धांवे कामिनी नंदाची ॥२३॥
श्रांत देखोनि माउली । कृष्णा पोटीं करुणा आली । मग चालतां मंदचाली । मिठी घाली यशोदा ॥२४॥
स्तनींचा काढूनि दुग्धाकडे । धांवली इतुकेंचि वांकुडें । कीं जे भजनीं विक्षेप घडे । मग नातुडे बहुयत्नीं ॥२२५॥
गवेषणामिषें केलें भ्रमण । तेणें दोषांचें क्षालन । तेव्हां सुलभ श्रीभगवान । हेंही कारण सूचिलें ॥२६॥
बाळ धरावया धांविली । दोषनिवृत्ती कैशी झाली । ऐसी आशंका उदेली । ते परिसिली पाहिजे ॥२७॥
पाय ठेवितां कृष्णनाथा । सकळतीर्थें वोडविती माथा । तें पद विलक्षूनि यशोदा जातां । झाली तत्त्वता निर्दोष ॥२८॥
भूमंडळींचीं तीर्थें क्षेत्रें । विष्णुप्रतिमासन्निधिमात्रें । तीं प्रत्यक्ष विष्णुपदें पाहतां नेत्रें । भ्रमणमात्रें निर्दोष ॥२९॥
आणि काल्पनिक करिती ध्यान । तेणें पावन योगिजन । येथ प्रत्यक्ष चैतन्यघन । देखे कृष्ण पळताहे ॥२३०॥
त्रिविक्रम जो ब्रह्मांड मोजी । त्याजे अनंत विक्रम आजी । पाहतां ब्रह्मांडयात्रा घडली सहजीं । गोष्टी दुजी न वदावी ॥३१॥
कष्टावांचूनि कैंचें फळ । यशोदेचे कष्ट सफळ । कष्टीं सांपडला गोपाळ । भक्तवत्सल सर्वज्ञ ॥३२॥