संस्कृत सूची|संस्कृत साहित्य|व्याकरणः|अष्टाध्यायी|अध्याय ५| भाग १ अध्याय ५ भाग १ भाग २ भाग ३ भाग ४ अध्याय ५ - भाग १ महर्षि पाणिनी द्वारा रचित अष्टाध्यायी हा संस्कृत व्याकरणावरील एक अत्यंत प्राचीन ग्रंथ आहे, जो ई.पू. ५००व्या शतकात रचला गेला. Tags : ashtadhyayigrammerpaniniअष्टाध्यायीपाणिनीव्याकरण भाग १ Translation - भाषांतर १ प्राक् क्रीतात् छः ।२ उगव् आदिह्यः अत् ।३ कम्बलात् च संज्ञायां ।४ विभाषा हविसपूप आदिह्यः ।५ तस्मै हितं ।६ शरीर अवयव् आत् यत् ।७ खलयवमाषतिलवृषब्रह्मणः च ।८ अज अविभ्यां थ्यन् ।९ आत्मन् विश्वजनभोग त्तरादात् खः ।१० सर्वपुरुषाह्यां णढञौ ।११ माणवचरकाभ्यां खञ् ।१२ तदर्थं विकृतेः प्रकृतौ ।१३ छदिसुपधिबलेः ढञ् ।१४ ऋषभौपानहोर्ञ्यः ।१५ चर्मणः अञ् ।१६ तद् अस्य तद् अस्मिन् स्यात् इति ।१७ परिखायाः ढञ् ।१८ प्राक् वतेः ठञ् ।१९ आ अर्हात् अगोपुच्छसंख्यापरिआणात् ठक् ।२० असंआसे निष्क आदिभ्यः ।२१ शतात् च ठन्यतु अशते ।२२ संख्यायाः अतिशत्न्तायाः कन् ।२३ वतोरिट् वा ।२४ विंशतित्रिंशत् ह्यां ड्वुन् आंज्ञा- आम् ।२५ कंसात् टिठन् ।२६ शूर्पाद् अञ् अन्यतरस्यां ।२७ शतमानविंशतिकसहस्रवसणात् अण् ।२८ अधि अर्धपूर्वद्विगोर्लुक् आंज्ञा- आं ।२९ विभासा कार्षापणसहस्राभ्यां ।३० द्वित्रिपूर्वात् निष्कात् ।३१ बिस्तात् च ।३२ विंशतिकात् खः ।३३ खार्याः ईकन् ।३४ पणपादमाषशतात् अत् ।३५ शाणात् वा ।३६ द्वित्रिपूर्वात् अण् च ।३७ तेन क्रीतं ।३८ तस्य निमित्तं संयोग उतातौ ।३९ गोद्व्यचः असंख्यापरिआण अश्व देर्यत् ।४० पुत्रात् छ च ।४१ सर्वभूमिपृथिवी भ्यां अणञौ ।४२ तस्य ईश्वरः ।४३ तत्र विदित इति च ।४४ लोकसर्वलोकात् ठञ् ।४५ तस्य वापः ।४६ पात्रात्ष्ठन् ।४७ तद् अस्मिन् वृद्धि आयलाभशुल्क उपदा दीअते ।४८ पूरण अर्धात् ठन् ।४९ भागात् यत् च ।५० तद् हरतिवहति आवहति भारात् वंश आदिभ्यः ।५१ वस्नद्रव्याभ्यां ठंकनौ ।५२ सम्भवति अवहरतिपचै ।५३ आढक आचितपात्रात् खः न्यतरयां ।५४ द्विगोः ष्ठन् च ।५५ कुलिजात् लुक्खौ च ।५६ सः अस्य अंशवस्नभृतयः ।५७ तद् अस्य परिमाणं ।५८ संख्यायाः संज्ञासंघसूत्राध्यय्नेषु ।५९ पङ्क्तिविंशतित्रिंशत्चत्वारिंशत्पञ्चाशत्षष्टिसप्तति अशीतिनवतिशतं ।६० पञ्चत् दशतौ वर्गे वा ।६१ सप्तनः अञ् छन्दसि ।६२ त्रिंशत् चत्वारिंशतोर्ब्राह्मणे संज्ञा- आं डण् ।६३ तद् अर्हति ।६४ छेद आदिभ्यः नित्यं ।६५ शीर्षच्छेदात् यत् च ।६६ दण्ड आदिभ्यः ।६७ छन्दसि च ।६८ पात्रात् घन् च ।६९ कडङ्करदक्षिणात् छ च ।७० स्थालीबिलात् ।७१ यज्ञ ऋत्विग्भ्यां घखञौ ।७२ पारायणतुरायणचान्द्रायणं वर्तयति ।७३ संशयं आपन्नः ।७४ योजनं गच्छति ।७५ पथः ष्कन् ।७६ पन्थो ण नित्यं ।७७ उत्तरपथेन आहृतं च ।७८ कालात् ।७९ तेन निर्वृत्तं ।८० तं अधीष्टः भृतः हूतः हावी ।८१ मासात् वयसि यत्खौ ।८२ द्विगोर्यप् ।८३ षण्मासात् ण्यत् च ।८४ अवयसि ठन् च ।८५ समायाः खः ।८६ द्विगोर्वा ।८८ वर्षात् लुक् च ।८९ चित्तवति नित्यं ।९० षष्टिकाः षष्टिरात्रेण पच्यन्ते ।९१ वत्सर अन्त् आत् छः छन्दसि ।९२ सम्परि- ऊर्वात् ख च ।९३ तेन परिजय्यलभ्यकार्यसुअरं ।९४ तद् अस्य ब्रह्मचर्यं ।९५ तस्य च दक्षिणा यज्ञ आख्येभ्यः ।९६ तत्र च दीयते कार्यं भववत् ।९७ व्युष्ट आदिभ्यः अण् ।९८ तेनयथाकथाचहस्ताह्यां णयतौ ।९९ सम्पादिनि ।१०१ तस्मै प्रभवति संताप आदिभ्यः ।१०२ योगात् यत् च ।१०३ कर्मणः उकञ् ।१०४ समयः तद् अस्य प्राप्तं ।१०५ ऋतोरण् ।१०६ छन्दसि घः ।१०७ कालात् यत् ।१०८ प्रकृष्- टे ठञ् ।१०९ प्रयोजनं ।११० विशाखा अषाढात् अण् मन्थदण्डयः ।१११ अनुप्रवचन आदिभ्यः छः ।११२ संआपणात् सपूर्वपदात् ।११३ ऐकागारिकट् चौरे ।११४ आकालिकट् आद्यन्तवचने ।११५ तेन तुल्यं क्रिया चेद् वतिः ।११६ तत्र तस्य इव ।११७ तद् अर्हं ।११८ उपसर्गात् छन्दसि धात्वर्थे ।११९ तस्य भावः त्वतलु ।१२० आ च त्वात् ।१२१ न नञ्पूर्वात् तत्पुरुषात् अचतुरसंगतलवणवटयुधकतरसलसेभ्यः ।१२२ पृथु आदिभ्यः मनिच् आ ।१२३ वर्णदृढआदिह्यः ष्यञ् च ।१२४ गुणवचनब्राह्मण आदिह्यः कर्मणि च ।१२५ स्तेणात् यत्नलोपः च ।१२६ सख्युर्यः ।१२७ कपि- ज्ञात्योर्ढक् ।१२८ पति अन्तपुरोहित आदिह्यः अक् ।१२९ प्राणभृत् जातिवयोवचन उद्गातृ आदिह्यः अञ् ।१३१ इक् अन्तात् च लघुपूर्वात् ।१३२ य उपधात् गुरु पोत्तंआत् उञ् ।१३३ द्वंद्वमनो- ज्ञ आदिह्यस ।१३४ गोत्रचरणात् श्लाघा अत्याकारतद्वेतेषु ।१३५ होत्राभ्यः छः ।१३६ ब्रह्मणः त्वः । N/A References : N/A Last Updated : January 17, 2018 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP