श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसीतारामचंद्राभ्यां नमः ॥
जयजय राघवा करुणाकरा ॥ अवनिजाकुलभूषणा मनविहारा ॥ रावणानुजपाळका समरधीरा ॥ मित्रपुत्रहितप्रिया ॥१॥
प्रतापसूर्यवंशिविवर्धना ॥ मयजामातकुलकाननच्छेदना ॥ सकळवृंदारकबंधमोचना ॥ आनंदसदना अक्षया ॥२॥
कौसल्याहृदयारविंदभ्रमरा ॥ भरतनयनपद्मदिवाकरा ॥ सौमित्रप्राणआधारा ॥ अतिउदारा अयोध्याप्रभो ॥३॥
ब्रह्मानंदा रघुनंदना ॥ वदवीं पुढें ग्रंथरचना ॥ तुझी लीला जगन्मोहना ॥ तूंचि बोलें यथार्थ ॥४॥
पंडितीं ऐकावें सावधान ॥ छत्तिसावे अध्यायीं जाण ॥ राजाधिराज रघुनंदन ॥ राज्यासनीं बैसला ॥५॥
एकादशसहस्र वर्षें ॥ निर्विघ्न राज्य पुराणपुरुषें ॥ अयोध्येचें केलें संतोषें ॥ विश्व सकळ कोंदलें ॥६॥
तों विदेहराजनंदिनी ॥ जगन्माता प्रणवरूपिणी ॥ ते अयोध्यापतीची राणी ॥ झाली गर्भिणी पहिल्यानेंं ॥७॥
शास्त्रसंख्या मास भरतां जाण ॥ वोंटभरण करी रघुनंदन ॥ तो सोहळा वर्णितां पूर्ण ॥ भागे वदन शेषाचें ॥८॥
वसंतकाळीं क्रीडावनांत ॥ राघव प्रवेशला सीतेसहित ॥ अत्यंत वन तें शोभिवंत ॥ नंदनवनाहूनियां ॥९॥
वृक्ष सदाफळ आणि सघन ॥ माजी न दिसे सूर्यकिरण ॥ तेथें सीतेची अंगुली धरून ॥ राजीवनयन विचरतसे ॥१०॥
नानावृक्षांचिया जाती ॥ सीतेस दावी त्रिभुवनपती ॥ एकांत देखोन सीतेप्रति ॥ पुसत राघव प्रीतीनें ॥११॥
म्हणे सुकुमारे जनकबाळे ॥ तुज काय होताती अंतरीं डोहळे ॥ मना आवडे ते यें वेळे ॥ सांग सर्वही पुरवीन ॥१२॥
मग इच्छित हास्यवदन ॥ जानकी देत प्रतिवचन ॥ म्हणे एक आवडे रघुनंदन ॥ नलगे आन पदार्थ ॥१३॥
राजीवाक्ष म्हणे लाज सोडोनी ॥ डोहळे सांग काय ते मनीं ॥ जें म्हणशील ते यें क्षणी ॥ पुरवीन जाण राजसे ॥१४॥
जनकजा बोले याउपरी ॥ म्हणे जन्हकुमारीचिये तीरीं ॥ पवित्र ऋषिपत्न्यांमाझारीं ॥ पंचरात्रीं राहावें ॥१५॥
घालोनियां तृणासन ॥ करावें भूमीवरी शयन ॥ कंदमुळें भक्षून ॥ शुचिर्भूत असावे ॥१६॥
मनांत म्हणे रघुनंदन ॥ पूर्वी वनवास भोगिले दारुण ॥ अजूनि न धायेचि मन ॥ आवडे कानन इयेते ॥१७॥
पुढील भविष्यार्थ जाणोन ॥ अवश्य म्हणे रघुनंदन ॥ मनकामना पूर्ण करीन ॥ तुझी जाण सुकुमारें ॥१८॥
याउपरी एकदां रघुवीर ॥ पुरींचे रक्षक जे हेर ॥ त्यांसी पुसतसे श्रीधर ॥ दृढभावे निर्धारें ॥१९॥
तुम्ही नगरीं हिंडतां निरंतर ॥ आकर्णितां जनवार्ता समग्र ॥ तरी तें सांगावें साचार ॥ लोक काय म्हणती आम्हां ॥२०॥
वंदिती किंवा निंदिती ॥ यश किंवा अपयश स्थापिती ॥ अभय असे तुम्हांप्रती ॥ सांगा निश्चिती काय तें ॥२१॥
हेर म्हणती नगरांत ॥ राघवा तुझे सर्व भक्त ॥ सकळ लोक पुण्यवंत ॥ यश वर्णिती सर्वदा ॥२२॥
पर रजक एक दुर्जन ॥ तेणें स्त्रीस केलें ताडन ॥ त्या रागें ती स्त्री रुसोन ॥ पितृसदनाप्रति गेली ॥२३॥
माहेरी होती बहुदिन ॥ मग पित्यानें हातीं धरून ॥ जामातगृहाप्रति नेऊन ॥ घालिता जाहला ते काळीं ॥२४॥
तंव तो रजक क्रोधायमान ॥ श्वशुराप्रति बोले वचन ॥ म्हणे ईस माझें सदन ॥ प्रवेशों नेदीं सर्वथा ॥२५॥
मी तों राम नव्हे निर्धारी ॥ रावणें नेली त्याची अंतुरीं ॥ षण्मास होती असुरघरीं ॥ तेणें माघारी आणिली ॥२६॥
आम्ही रजक शुद्ध साचार ॥ जगाचे डाग काढणार ॥ आमुचे जातींत निर्धार ॥ विपरीत ऐसें सोसेना ॥२७॥
हे अनुचित केले रघुनाथें ॥ मागुती नांदवितो सीतेतें ॥ तैसा लंपट मी नव्हे येथें ॥ वदन इचें न पाहेंचि ॥२८॥
ऐसा चांडाळ तो रजक ॥ बोलिला लावून कलंक ॥ ऐसें ऐकतां रघुनाथ ॥ परम संतप्त जाहला ॥२९॥
पाचारूनिया लक्ष्मण ॥ त्यास सांगे सकळ वर्तमान ॥ म्हणे रजक निंदिलें मजलागून ॥ जानकी त्यागीन सौमित्रा ॥३०॥
दशमुख मारूनि सहकुळीं ॥ सुवेळीं आणिली जनकबाळी ॥ विधि पुरंदर चंद्रमौळी ॥ देवमंडळी सर्व होती ॥३१॥
सकळां देखत ते वेळें ॥ जानकीनें दिव्य दाविलें ॥ अजूनि रजक लांछन बोले ॥ तें मज सोसवे निर्धारे ॥३२॥
तनु त्यागी जैसे प्राण ॥ कोप टाकी रेणुकारमण ॥ कीं संसारसंकल्प तपोधन ॥ त्यागी जैसा साक्षेपें ॥३३॥
संसारभय तत्वतां ॥ योगी टाकी जैसी ममता ॥ तैसीच त्यागीन मी सीता ॥ सुमित्रासुता सत्य हें ॥३४॥
अहिंसक हिंसा सांडिती पूर्ण ॥ कीं मौनी त्यागी वाचाळपण ॥ सत्पुरुष मनांतून ॥ परनिंदा त्यागी जैसा ॥३५॥
श्रोत्रिय त्यागी दुष्टाचार ॥ तैसी सीता त्यागीन साचार ॥ यावरी सुमित्राकुमार ॥ काय बोलता जाहला ॥३६॥
पाखांडी म्लेंच्छ दुर्मती ॥ सदा निंदती वेदश्रुती ॥ परी पंडित काय त्यागिती ॥ जनकजापती सांगे हें ॥३७॥
मुक्तांस निंदिती वायस ॥ परी टाकिती काय राजहंस ॥ दर्दुर निंदती भ्रमरास ॥ परी तो पद्मिमीस टाकीना ॥३८॥
निंदक निंदिती संतांस ॥ परी विवेकीं पूजी रात्रंदिवस ॥ तस्कर निंदिती इंदूस ॥ परी चकोर विटेना ॥३९॥
याकारणें जनकजामाता ॥ सहसा न त्यागीं गुणसरिता ॥ त्या रजकाची सत्वतां ॥ जिव्हां आतां छेदीन ॥४०॥
श्रीराम म्हणे विशेष ॥ तरी लोक निंदितील रात्रंदिवस ॥ म्हणती दंडिले रजकास ॥ अंगीं दोष म्हणोनियां ॥४१॥
आतां सौमित्रा हेंचि जाण ॥ सीता टाकीं वनीं नेऊन ॥ नाहीं तरी आपुला प्राण ॥ मी त्यागीन आतांचि ॥४२॥
ऐसें बोलतां निर्वाण ॥ तत्काळ उठिला लक्ष्मण ॥ ब्राह्मी मुहूर्ती तेव्हां सदन ॥ जानकीचें प्रवेशला ॥४३॥
परम विव्हळ होऊन ॥ जगन्मातेचे वंदिले चरण ॥ म्हणे पहावया तापसारण्य ॥ आज्ञा दीधली रघूत्तमें ॥४४॥
ऐसें ऐकतांचि श्रवणी ॥ मनी हर्षली विदेहनंदिनी ॥ म्हणे जे डोहाळे पुरवीन चापपाणी ॥ मागे वचन बोलिले ॥४५॥
साच करावया तया वचन ॥ ॥ तुम्हांसी पाठविलें लक्ष्मणा ॥ तरी पंचरात्री क्रमोन जाणा ॥ सत्वर येऊं माघारें ॥४६॥
ऐसें सौमित्रें ऐकतां कर्णीं ॥ अश्रु सांडी नयनींहूनि ॥ मनीं म्हणे आता परतोनि ॥ कैंचे येणें माउलीये ॥४७॥
असो जानकी हर्षयुक्त ॥ वस्त्राभरणें वस्तु बहुत ॥ सौभाग्येद्रव्यें सवें घेत ॥ ऋषीअंगना पूजावया ॥४८॥
मंगळभगिनी सौभाग्यसरिता ॥ रथी बैसली क्षण न लागतां ॥ लक्ष्मणें रथ झांकून तत्वतां ॥ धुरेस आपण बैसला ॥४९॥
कोणास वार्ता न कळत ॥ जान्हवीतीरा आणिला रथ ॥ तेव्हां अपशकुन बहुत ॥ जगन्मातेस जाणवती ॥५०॥