शरीरम् [śarīram] [शॄ-ईरन्
[Uṇ.4.31] ]
The body (of animate or inanimate objects); शरीरमाद्यं खलु धर्मसाधनम्
[Ku.5.33.] The constituent element; शरीरं तावदिष्टार्थव्यवच्छिन्ना पदावली
[Kāv.1.1;] शरीरमसि संसारस्य
[U.7.] Bodily strength.
A dead body.
One's own person, individual soul (जीवात्मा); यथा यथा मनस्तस्य दुष्कृतं कर्म गर्हति । तथा तथा शरीरं तत्तेनाधर्मेण मुच्यते ॥
[Ms.11.229.] -Comp.
-अन्तः the hairs on the body.
अन्तरम् the interior of the body.
another body.
-आकारः, -आकृतिः bodily gesture or mien.
आवरणम् the skin.
a shield.-कर्तृ m. a father.
-कर्षणम् emaciation of the body; शरीरकर्षणात् प्राणाः क्षीयन्ते प्राणनां यथा
[Ms.7.112.] -ग्रहणम् assumption of a bodily form.
-चिन्ता care of the body (like washing etc.).
जः sickness.
lust, passion.
the god of love; शरीरजसमाविष्टा राक्षसी राममब्रवीत्
[Rām. 3.17.12.] a son, offspring; शरीरजेभ्यश्च्युतयूथपङ्क्तयः
[Ki.4.31.] -तुल्य a. a. equal to, i. e. as dear as, one's own person.
-त्याग renunciation of life.
दण्डः corporal punishment.
mortification of the body (as in penance).
-देशः a part the body.
धातुः a chief constituent of the body.
a relic of Buddha's body (as bone, tooth etc.).
-धृक् a. a. having a body.
-पक्तिः purification of the body.
-पतनम्, -पातः shuffling off the mortal coil, death.
-पाकः emaciation (of the body).
-प्रभवः a begetter, father.
-बद्ध a. a. endowed with a body, embodied, incarnate; शरीरबद्धः प्रथमाश्रमो यथा
[Ku.5.3.] बन्धः the bodily frame; शरीरबन्धेन तिरोबभूव
[R.16.23.] being endowed with a body; i. e. birth as an embodied being; तनुत्यजां नास्ति शरीरबन्धः
[R.13.58.] -बन्धकः a hostage.
-भाज् a. a. embodied, incarnate. (-m.) a creature, an embodied being; शरीरभाजां भवदीय- दर्शनं व्यनक्ति कालत्रितयेऽपि योग्यताम्
[Śi.1.26.] -भेदः separation of the body (from the soul), death; प्राप्ते शरीरभेदे Sāṅ.
[K.68.] -यष्टिः f. f. a slender body, slim or delicate figure.-यात्रा means of bodily sustenance; नियतं कुरु कर्म त्वं कर्म ज्यायो ह्यकर्मणः । शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्ध्येकर्मणः ॥
[Bg. 3.8.] -रक्षकः a body-guard.
-रत्नम् an excellent body.-विमोक्षणम् the emancipation of the soul from the body.
-वृत्तिः f. f. maintenance or support of the body; स त्वं मदीयेन शरीरवृत्ति देहेन निर्वर्तयितुं प्रसीद
[R.2.45.] -वैकल्यम् bodily ailment, sickness, disease.
-शुश्रुषा personal attendance.
संस्कारः decoration of the person.
purification of the body by the performance of the several purificatory saṁskāras; कार्यः शरीरसंस्कीरः
[Ms.2.26.] -संपत्तिःf. the prosperity of body, (good) health.
-संबन्धः relation by marriage.
-सादः leanness of body, emaciation; शरीरसादादसमग्रभूषणा
[R.3.2.] -स्थानम् the doctrine about the human body.
-स्थितिः f. f.
the maintenance or support of the body; वन्यं शरीरस्थितिसाधनं वः
[R.5.9.] taking one's meals, eating (frequently used in Kādambarī).