|
पु. मल पाहा .
पु.
घाण ; केरकचरा ; रेंदा .
विष्ठा . मज उपजतांचि मळसा त्यजिलें याहून काय अत्याग । - मोभीष्म १२ . ५६ .
पाप ; पापवासना . जाऊनिया मळ । वाळवंटीं नाचती । - तुगा ७६७ .
कमीपणा . म्हणे कर्मनिष्ठां मळु । ठेविला देखों । - ज्ञा १८ . ६२ .
दोष . म्हणे तुम्ही निष्पाप निर्मळ । तंव तुमचेनि दर्शनें तत्काळ । नासती सकळ कळिमळ । ऐसे निजनिर्मळ तुम्ही सर्व । - एभा २ . २४३ . - स्त्री . ( राजा . ) अंगावरच्या मळाची वळी ; मळी . [ सं . मल ] मळई - स्त्री .
पावसानें किंवा नदीच्या प्रवाहानें वहात आलेली माती , पानें , कचरा इ० .
अशा जागेवर केलेलें बागाईत .
मासे धरण्याचें जाळें . - बदलापूर .
साय . ( प्र . ) मलई पहा . मळकट - न .
पाप . जें त्रिविधीं मळकटां । तूं सांडिलासि सुभटा । - माज्ञा १५ . ५८१ .
मळाचें पुट ; थर तैं कळिमळांचीं मळकटें । नामोद्धाटें नासती । - एभा ४ . २५३ . - वि . मळलेला ; घाणेरडा ; मलिन . मळकटणें - अक्रि . मळणें ; घाणेरडें , मलिन होणें . मळकटा - पु . मळाचा थर , लेप . धुऊनिया मळकटा । बुद्धीचा तेणें । - ज्ञा १८ . १०११ . मळका - वि . घाणेरडा ; मळलेला ; मलिन . मळकी - स्त्री .
नदीच्या प्रवाहाबरोबर आलेला गाळ .
गाळ सांठून झालेली जमीन ; मळई .
( बे . ) अशा जमिनीवर केलेली लागवड . मळई पहा . मळकोरा , मळखोरा - वि . मळकट रंगाचें , नवीनपणांचा तजेला कमी झाला आहे असें ( नाणें ). मळघाऊ , मळखाऊ , घाव - वि .
जो मळला असला तरी मळलेला दिसत नाहीं असा ( रंग ).
कष्ट , आजार इ० न चरफडतां सोसणारा .
बाहेरुन सुंदर पण आंतून घाणेरडा दिसणारा ( मनुष्य , पदार्थ ). मळगावणें , मळघावणें - सक्रि . खराब , घाण करणें ; मळविणें ; मलिन करणें . मळणें - अक्रि .
मलिन , घाण होणें .
मोहानें व्याप्त होणें . मळलें होतें मन , परि केलें त्वां शुद्ध , तुजकडे वळलें । - मोकर्ण ४३ . २३ . मळमास , मळयागर , मळशुध्दि - मलमास इ० पहा . मळविणें - सक्रि .
मळानें युक्त करणें ; घाणेरडे करणें .
( पराभव , इ० नीं . तोंड ) उतरविणें . पळवी सुयोधनातें , त्यासकट तदाश्रिताननें मळवी । - मोविराट ६ . १४४ . मळाचा कोठा - मलाशय . मळी - स्त्री .
अंगावरच्या मळाची वळी .
पावसानें किंवा नदीच्या प्रवाहाबरोबर वाहून येतो तो गाळ ( सामा . ) चिखल आतां गंगेचें एक पाणी । परि नेलें आनानीं वाहणीं । एक मळी एक आणि । शुद्धत्व जैसें । - ज्ञा १७ . १९६ .
नदीकांठची बागाइती जमीन ; मळई . काळी मळी पांडरा चोळ । परी ते केवळ वसुधाची । - एभा ४ . २६० .
अशा जमिनीवर केलेली बागाइती शेती , लागवड .
साखर , गूळ इ० शुद्ध करताना निघतो तो मळ .
कोणत्याहि पदार्थांवर येते ती मळकट साय .
( राजा ) मोठ्या शेतात बांध घालून पाडतात तें लहान खोंचे . भाग प्रत्येकी
( व ) नदीकांठची पडीत जमीन
( न्हावी धंदा ) डोक्यातील मळ काढण्यासाठीं कोईचें केलेलें साधन - वि . ( जुन्नरी ) मळकट , धुरकट रंग असलेली ( मेंढी ). ही मेंढी मळी आहे मळीण , मळिण - वि .
मळलेला घाणेरडा ; ओंगळ ; अस्वच्छ .
( ल . ) पापानें युक्त ; पापी ; दोषी
तयार नसलेली ; विसरलेली ( विद्या , कला इ० ).
म्लान ; मलूल . कुंथाच्या ढेंकरें न दवेल पुष्टी । रुप दावी कष्टी मळिण वरी । - तुगा २८७६ . [ सं . मलिन ]
|