प्रसंग चौदावा
श्रीगणेशाय नम: ॥ यापरी कृष्णपत्नी । रामें प्रबोधिली वचनीं । रुक्मिया दिधला सोडोनी । विरूपपणीं सलज्ज ॥ १ ॥
दीन हीन गेली कळा । वीर्यशौर्य मुकला बळा । केवीं मुख दाखवूं भूपाळा । भीमकबाळा न सुटेचि ॥ २ ॥
पित्यानें म्हणीतलें नपुंसक । त्या वचनाचें थोर दु:ख । दाविता त्रूपतेचें मुख। सकळ लोक हांसती ॥ ३ ॥
प्रतिज्ञा करूनि वाहिली आण । रणीं विभांडोनि श्रीकृष्ण । भीमकी आणीन मी जाण । तोही पण सिद्धी नपवेचि ॥ ४ ॥
यालागीं न वचें कौंडिण्यपुरा । लाजां राहिला बाहिरा । उभवोनि भोजकटनगरा । वस्तीसी थारा तेणें केला ॥ ५ ॥
रुक्मिया सोडिल्यापरी । यादवांच्या दळभारी । लागलिया निशाणभेरी । जयजयकारीं गर्जती ॥ ६ ॥
यापरी रणांगणीं । जिणोनि महावीरश्रेणीं । कृष्णें आणिली रुक्मिणी । अतिविंदानी लाघवी ॥ ७ ॥
कृष्ण निघाला वेगेंसी । आला प्रभासक्षेत्रासी । तेथें पूजोनि सोमनाथासी । दुसें चोपाशीं दिधलीं ॥ ८ ॥
पाहोनि सावकाश वाडी । कटक उतरलें निरवडी । हट चोहट परवडी । घडामोडी वस्तूंची ॥ ९ ॥
राजे प्रजा देशदेशिक । नगर नागरिक लोक । उपायनें जी अनेक । येती सम्नुख घेउनी ॥ १० ॥
जिणोनि सकळिकां रायांसी । विरूप करूनि रुक्मियासी। कृष्णें नेले नोवरीसी । भीमकासी श्रुत जालें ॥ ११ ॥
ऎकोनि जालें अत्यंत सुख । जीवीं न समाये हरिख । मज तुष्टला आदिपुरुख । भाग्य चोख भीमकीचें ॥ १२ ॥
मजपासूनि दोघां जन्म । परी दोहींचें भिन्न कर्म । भीमकी पावली पुरुषोत्तम । विरूपकर्म रुक्मिया ॥ १३ ॥
रुक्मिया निंदी कृष्णासी । तेणेंचि कर्मे वैरूप्य त्यासी । भीमकीभावार्था कृष्णचरणासी । अर्धांगासी पावली ॥ १४ ॥
आपला भावर्थाचि जाण । कृष्णप्राप्तीसी कारण । यावेगळें शहाणपण । केवळ जाण दंभार्थ ॥ १५ ॥
याचिलागी निजभावेंसी । शरण जावें श्रीकृष्णासी । भीमकी अर्पूनियां त्यासी । ह्रषीकेशी भजावें ॥ १६ ॥
पाचारून शुद्धमतीसी । वृत्तांत सांगितला तियेसी । येरी म्हणे रहावा श्रीकृष्णासी । कन्यदानासी विधि करूं ॥ १७ ॥
कन्यादानाचेनि मिसें । कृष्ण पूजूं सावकाशें । पांचां पंचकाचें फिटेल पिसें । अनायासें मन निवे ॥ १८ ॥
भीमक निघाला वेगेंसी । ठाकोनि आला प्रभासासी । लोटांगण श्रीकृष्णासी । निजभावेंसीं घालित ॥ १९ ॥
त्राहि त्राहि जी दातारा । नेत्रीं अश्रुंचिया धारा । कृपा उपजली कृष्णवीरा । वेगें सामोरा धाविन्नला ॥ २० ॥
उचलोनियां वेगेसीं । ह्रदयीं घरी ह्रषीकेशी । येरें मिठी घातली कंठेसीं । भावार्थेसी मिसळला ॥ २१ ॥
जीवींच्या जीवा झाली भेटी । कांही केलिया न सुटे मिठी । बाप कृपाळू जगजेठी । पूर्णदृष्टीं पाहिला ॥ २२ ॥
सच्चिदानंदें झाला तृप्त । सबाह्य देखे कृष्णनाथ । फिटला आर्तीचा मनोरथ । कृतकृत्यार्थ पैं झाला ॥ २३ ॥
मग म्हणे जयजय चक्रपाणी । माझे भाग्य तें रुक्मिणी । विनटली तुझ्या चरणीं । कुलतारिणी चिद्गंगा ॥ २४ ॥
शुद्ध करीत दोहीं कुळां । जेवीं प्रवाह गंगाजळा । तेवीं जन्मली हे बाळा । सकळ कुळा उद्धार ॥ २५ ॥
श्रद्धा शांति निवृत्ति भक्ती । ते हे भीमकी निजमूर्ती । तुज वोपिलो श्रीपती । एक विनंती परिसावी ॥ २६ ॥
वीर्यशौर्य भीमकीहरण । करितां नलगे अर्धक्षण । आतां विधियुक्त कन्यादान । पाणिग्रहण करावें ॥ २७ ॥
हेचि विनंती गरुडध्वजा । चारी दिवस माझी पूजा । अंगिकारावी अधोक्षजा । दास मी तुझा निजभावें ॥ २८ ॥
ऎका श्रीकृष्णविंदान । भक्ताधीन होय आपण । भीमकीचे पाणीग्रहण । भावे जाण करीतसे ॥ २९ ॥
होते श्रीकृष्णाचे मनीं । जे संभ्रमें पर्णावी रुक्मिणी । देवकी सुभद्रादि आणोनी । महोत्सव करावा ॥ ३० ॥
हेंचि भीमकीच्याही चित्तीं । सोहळेनि वरावा श्रीपती । हळदी लावीन आपुलें हातीं । बोहल्याप्रती बैसोनि ॥ ३१ ॥
दोघांसीही प्रीतिकर । भीमक बोलिला नृपवर । कृष्णासी मानलें उत्तर । हर्षे निर्भर भीमकी ॥ ३२ ॥
कृष्ण म्हणे ज्येष्ठ माझा । दादोजीस विनंती करा जा । राम नमस्कारी राजा । चरण वोजा धरियेले ॥ ३३ ॥
कृष्णासी म्हणजे बळिभद्र । होसी कार्यार्थी अतिचतुर । रामे उठवूनि नृपवर । थोर सन्मान त्या केला ॥ ३४ ॥
राजा म्हणे गा श्रीहरी । माझा आश्रम पवित्र करीं । आपुल्या दासातें उद्धरीं । कौंडिण्यपुरीं त्वां यावें ॥ ३५ ॥
भीमकी म्हणे ऎक ताता । भाग्ये पावलासी कृष्णनाथा । मागें सरों नको सर्वथा । गृहममता सांडावी ॥ ३६ ॥
सर्व सामग्री जीवेंभावेंसी । आवडीं आणावीं कृष्णापाशीं । भावें पूजिल्या ह्रषीकेशी । सकळ कुळासी उद्धार ॥ ३७ ॥
वचना मानवला बळिदेवो । ऎकोनि हांसिन्नला देवाधिदेवो । पाणिग्रहण मूळमाधवो । मुळींचा ठावो लग्नासी ॥ ३८ ॥
भीमक म्हणे कळलें बीज । कृष्णपूजनें आमुचें काज । धन्य धन्य माझी आत्मज । श्रीकृष्ण निजबीज पावली ॥ ३९ ॥
इच्या वचनाचें महिमान । पाहतां बुडोनि ठेलें मन । वचनें पळविला अभिमान । मीतूंपण उडविलें ॥ ४० ॥
बाप माझें भाग्य थोर । कृष्ण परब्रह्म साचार । भीमकीयोगें चराचर । ब्रह्माकार पै जाले ॥ ४१ ॥
अवचटें श्रीकृष्णचरणी । वंशींचें विनटलिया कोणी । तोचि सकळ कुळातें तारुनी । परब्रह्मभुवनी नांदवी ॥ ४२ ॥
ऎशा सुखाचेनि हरिखे । राजा बोलिला निजमुखें । वचन भीमकीचें कौतुक । अवश्यक मानिलें ॥ ४३ ॥
सेवक पाठविले नगरासी । वैभवसामग्री वेगेसीं । नगर नागरिकवासी । मूळमाधवासी आणावें ॥ ४४ ॥
सवेंचि विनवी श्रीकृष्णासी । मूळ पाठवा जी द्वारकेसी । देवकी आणी वसुदेवासी । सोहळ्यासी आणावें ॥ ४५ ॥
भाव जाणोनि मानसीं । संतोषला ह्रषीकेशी । मूळ पाठविलें द्वारकेसी । सकळिकांसी सोहळिया ॥ ४६ ॥
पाचारूनी विश्वकर्म्यासी । आज्ञा दिधली मंडपासी । मूळमाधवीं अतिविशेषीं । शोभा चौपाशीं आणावी ॥ ४७ ॥
मूळमाधवी अद्यापवरी । वृक्षमात्र मंडपाकरीं । कृष्णआज्ञा पै तरुवरीं । अजूनिवरी पाळिजे ॥ ४८ ॥
मूळमाधवा आला परी । शोभा देखोनि साजिरी । संतोषला श्रीहरी । निजपरिवारीं उतरला ॥ ४९ ॥
तीर्थस्नान केलें सहजीं । मूळमाधवा माधव पूजी । पूजाविधी सांगिजे द्विजीं । पुण्यपूजीं ऋषीश्वरीं ॥ ५० ॥
भीमकी दिधली भीमकापाशीं । थोर उल्हास झाला त्यासी । कन्या नेली निजमंडपासी । ह्रषीकेशी केळवला ॥ ५१ ॥
कौंडिण्यपुरींची आइती । सकळ सामग्री संपत्ती । घेऊन आली शुद्धमती । भावें श्रीपती पूजावया ॥ ५२ ॥
कृष्णरुक्मिणींचे देख । पाहावया विवाहसुख । नगरनागरिक लोक । आले सकळिक उल्हासें ॥ ५३ ॥
थोर उल्हास श्रीकृष्णासी । मूळें पाठविलीं रायासीं । कुरु- सृंजय - कैकयासी । सोयरियांसी निजलग्ना ॥ ५४ ॥
कृष्णविवाह मनोहर । पाहों आले जी सुरवर । शिव शांभव यक्ष किन्नर । नारदादि वैष्णव ॥ ५५ ॥
वर्हाड निघालें द्वारकेबाहेरी । गणेश चढिन्नला उंदरावरी । अग्रपूजेचा अधिकारी । निर्विघ्न करी लग्नासी ॥ ५६ ॥
सिंहें पसरिलें जाभाडें । दुर्गा येऊनि त्यावरी चढे । मुक्तकेश खांडे उघडें । तेही पुढें निघाली ॥ ५७ ॥
वेगें आल्या अष्टमातृका । एकी चढिन्नली वृश्चिका । बाराही ते सूकरमुखा । वर्हाड देखा निघालें ॥ ५८ ॥
नेणति वर्हाडिणी चरबटा । स्थूल उदर दांत थोटा । उंदिरी चढोनि लुटलुटा । ढेरपोटां का आला ॥ ५९ ॥
विक्राळ सिंहाचे जाभाडें । बाइले हातीं खांडें उघडें । कोण बोलाविलीं वर्हाडॆं । अवघ्यापुढे निघाली ॥ ६० ॥
रोडके आंग चढे वृश्चिका । कोणें बोलाविली हे चंडिका । फजितीचे वर्हाड देखा । सूकरमुखा कां आली ॥ ६१ ॥
ऎसियासी नेतां वर्हाडें । व्याही हांसती रोकडे । यांसी राहवा मागिलेकडे । वर्हाड पुढें चालो द्या ॥ ६२ ॥
मिळोनी पांचां पंचकांचा मेळा । निंदूं लागल्या त्या बरळा । कोपल गणेश मातृकांचा मेळा । तात्काळ देखा रुसलिया ॥ ६३ ॥
गणेशें केलें गाढे । ठायीं ठायीं मोडती गाढें । रथीचे पांगुळले घोडे । वर्हाड पुढें चालेना ॥ ६४ ॥
कोपलिया महामातृका । शीतज्वर सोडिला देखा । दुर्गा सोडी विषूचिका । हगी ओकी देखा सुटली ॥ ६५ ॥
ओकाओकी वर्हाडणी । एकी म्हणती पाणी । उठली माशांची गोंगाणी । साउली पोहाणी घालिती ॥ ६६ ॥
कृष्णासी लग्नाची अति गोडी । म्हणे कां न येती द्वारकेचे वर्हाडी । मार्गी कांही पडली आडी । दूत तांतडी पाठविले ॥ ६७ ॥
दूत सांगती श्रीहरी । वर्हाडणींसी लागली शारी । खटखटां वाजती दांतोरी । रथीं कुंजरीं न बैसवे ॥ ६८ ॥
बहुतां जाली विषूचिका । गाडे नि:शेष सोडले देखा । तुटी जाली रथांचे आंखां । घोडे देखा पांगुळले ॥ ६९ ॥
कृष्ण कृष्ण म्हणे अबला मूर्ख । उपहासिले विनायका । क्षोभल्या महामातृका । दुर्गा देखा कोपली ॥ ७० ॥
कृष्णें स्तविला विनायक । दिधले साखरेचे मोदक । सुखिया जाला गणनायक । विघ्नें देख निवारिली ॥ ७१ ॥
सुखसेवया कुंकुमरेखा । कृष्णें पूजिली अंबिका । सन्मानूनि महामातृका । मंडपीं देखा स्थापिल्या ॥ ७२ ॥
वर्हाड पातलें गजरें । वाजती नाना परीचीं तुरें । नरनारी अलंकारें । केले साजिरे रथ गज ॥ ७३ ॥
श्रीकृष्णाची जे निजजननी । देवकी बैसली सुखासनीं । करवली सुभद्रा बहिणी । गजारोहिणीं मिरवती ॥ ७४ ॥
ज्येष्ठ बंधूची जे राणी । रेवती कृष्णाची वोहिणी । यादवांच्या वर्हाडिणी । अनर्घ्य लेणी लेइल्या ॥ ७५ ॥
उग्रसेन वसुदेवासमान । दोघां एकसारखाचि मान । वर्हाड दाटलें संपूर्ण । भेरी निशाणें गर्जती ॥ ७६ ॥
दोहीं मंडपीं झाली प्रतिष्ठा । होम दिधला हव्यवाटा । द्विज पूजिले बरविया निष्ठा । वस्त्रें ज्येष्ठा अर्पिलीं ॥ ७७ ॥
आइती केली शुद्धमती । भीमकें आणिली सेवती । नोवरा अभ्यंतरीं श्रीपती । यादवपंक्ती बैसल्या ॥ ७८ ॥
समाधिसुख तेंचि आसन । मुक्तमंडित चौक जाण । बैसावया श्रीकृष्ण । भीमकें विंदान मांडिलें ॥ ७९ ॥
चार्ही पुरुषार्थांची चवाई । तेंचि आसन त्यावरी पाहीं । पूजावया निजजावई । भीमक ठायीं तिष्ठत ॥ ८० ॥
म्हणती आचार्य सावधान । शब्द सांडून धरा मौन । वर वरिष्ठ श्रीकृष्ण । फल संपूर्ण त्या हातीं ॥ ८१ ॥
पाहातां श्रीकृष्णाचें रूपडें । अरूपरूपें कृष्ण चहूंकडे । विस्मयें भीमक झाले वेडे । मागे पुढें कृष्ण देखें ॥ ८२ ॥
अनंत रूपें यादवपती । कैसेनि मी पूजूं श्रीपती । पूज्यपूजकतावृत्ती । हेही स्थिती नाठवें ॥ ८३ ॥
केवळ प्रपंच तें वर्हाड । परी भीमकाचें भाग्य वाड । परत परमार्थाचें कोड । वर्हाड गोड त्या झालें ॥ ८४ ॥
उदक घाली शुद्धमती । चरण प्रक्षाळी नृपती । तीर्थें चरणतीर्थ मावती । कृष्णपदप्राप्ति दुर्लक्ष ॥ ८५ ॥
कृष्णकपाळा पावे कोण । तेथेंही सप्रेम चंदन । भीमकें अर्पिलें शुद्ध सुमन । कृष्णभजन निजभावें ॥ ८६ ॥
शुद्धसत्त्वाचें विरजांबर । चिद्ररत्नांचे अलंकार । भीमकें अर्पूनियां अपार । कृष्ण वरावर पूजियेला ॥ ८७ ॥
भीमक गौरवी व्याहीयांसी । व्याहींरूपें देखे कृष्णासी । भूतमात्रीं ह्रषीकेशी । निजवृत्तीसी ठसावला ॥ ८८ ॥
वृद्धपरंपरा ऎसी आहे । वरचरण उटी वोहमाये । शुद्धमती येऊनि लवलाहें । वदन पाहे कृष्णाचें ॥ ८९ ॥
मुगुट कुंडलें कौस्तुभमाळा । झळकत पितांबर मेखळा । देखोनिया घनसावळा । दोहीं डोळा निवाली ॥ ९० ॥
झणीं लागेल बाह्यदृष्टी । म्हणोनि घेतली इटिमिठी । निंबलोण उठाउठी । करि गोरटी निजभावे ॥ ९१ ॥
कृष्णचरणीं लावितां हळदी । अहंभावेसीं ठकली बुद्धी । लाज विसरली त्रिशुद्धी । मीतूंउपाधी नाठवे ॥ ९२ ॥
ज्याचे चरणींचे रज:कण । शिव विरिंची आपण । वंदिताती सांडूनि गुण । ते कृष्णचरण पावली ॥ ९३ ॥
अक्षवाणें करी आरती । कृष्णप्रभा दीपदीप्ती । कृष्णीं लागलिया परमप्रीति । चित्तवृत्ती तद्रूप ॥ ९४ ॥
चिच्छक्ती न सोडी चिन्मात्रा । तेवीं कृष्णाधाकुटी सुभद्रा । मणिमौक्तिकें रत्नहारां । दिव्यांबरें दीधलीं ॥ ९५ ॥
शुद्धमती म्हणे देवकीसी । धन्य धन्य म्हणे तुमची कुशी । जेथें जन्मला ह्रषीकेशी । म्हणोनिया पायांसी लागली ॥ ९६ ॥
मग पूजिली यथाविधीसीं । वस्त्रें भूषणें दिधलीं तिसी । जगन्निवास जन्मला कुशी । मान्य सकळांशी यालागी ॥ ९७ ॥
एवं भीमक आणि शुद्धमती । विनीत होऊनि सर्वाप्रती । वस्त्रें भूषणें अर्पिती । सोयरा श्रीपती जोडिला ॥ ९८ ॥
सावधान आचार्य म्हणती । झाली रुखवताची आइती । संतोषली शुद्धमती । भावें श्रीपती प्रार्थिला ॥ ९९ ॥
कृष्ण परमात्मा भव्यमूर्ती । आवरणपूजा यादवपंक्ती । लाविल्या स्वप्रकाशवाती । शुद्धमती सावध ॥ १०० ॥
तळीं त्रिगुणाची आडणी । त्यावरी ताटाची मांडणी । वाढिताती नवजणी । खुतखावणी जाणोनि ॥ १ ॥
ऎका रुकवताची स्थिती । वाढीतसे शुद्धमती । जे जे धाले कृष्णपंक्ती । क्षुधा पुढती त्यां नलगे ॥ २ ॥
झळकती खावार्थाचीं ताटें । जडित चतुर्विध चोखटें । स्वानंदरसें भरिली वाटे । वोतू काठें नेणती ॥ ३ ॥
झाणिवा खुडिवा तोडिवा । त्रिगुण गुणांच्या सोलिवा । शाका वढिती स्वानुभवा । हावभावा फोडणिया ॥ ४ ॥
एकें पचली गोडपणें । एकें सप्रेम सलवणें । एकें नुसतीं अलवणें । बरवेपणें मिरविती ॥ ५ ॥
एके सबाह्य आंबटें । एकें अर्धकाची तुरटें । एके बहुबीजें कडवटें । एकं तिखटें तोंडाळें ॥ ६ ॥
एकें हिरवीं करकरितें । एकें परिपक्वें निश्चितें । एके जारसे कचकचित्तें । एकं स्नेहदेठिंहूनी सुटलीं ॥ ७ ॥
वाळल्या आनुतापकाचरिया । वैराग्यतळणें अरुवारिया ॥ राजसा वाढिला कोशिंबिरिया । नाना कुसरी राइतीं ॥ ८ ॥
मुखीं घालिता अतितिखटीं । नाकीं तोंडी धूर उठी । कुसुमुसुनी कपाळ पिती । दुसरेनि गोष्टी न करवे ॥ ९ ॥
एकें वाळोनि कोरडीं । तोंडीं घालिता कुडकुडी । त्यांची अनारिसी गोडी । बहु परवडी स्वादाची ॥ ११० ॥
वळवटाची नवलपरी । एकें पोपळें अभ्यंतरीं । एकें वर्तुळें साजिरीं । सुमनाकारीं पैं एक ॥ ११ ॥
परवडी दावी यादवराया । सूक्ष्म सेवेच्या शेवया । मोडों नेदि सगळिया । अतिसोज्वळिया सतारा ॥ १२ ॥
शेवया वळिल्या अतिकुसरी । असार केवळ सांडिलें दूरी । घोळिल्या क्षीरसाखरीं । चवी जेवणारीं जाणिजे ॥ १३ ॥
अत्यंत लाडें वळिले लाडु । विवेकतिळवियाचे जोडु । सुरस रसें रसाळ गोडू । चवीनिवाडु हरि जाणे ॥ १४ ॥
पापड भाजिले वैराग्यआगीं । तेणें ते फुगले सर्वांगी । म्हणोनिया ठेविले मागिले भागीं । नखें सवेगीं पीठ होती ॥ १५ ॥
उकलतां नुकलती । आंतल्या आंत गुंडाळती । तापल्या तेलें तळिजेती । कुडी आइती कुरवडिया ॥ १६ ॥
भीमकी प्रिय व्हावी श्रीपती । सांडया न करीच शुद्धमती । जाणे वृद्धाचाररीती । परम प्रीति बोहरांची ॥ १७ ॥
त्रिगुण त्रिकुटीं पचलीं पाहीं । भोकरें खारलीं ठायींच्या ठायीं । कृष्णरंगे रंगलीं पाहीं । आलें ठायीं ठेविलें ॥ १८ ॥
पुर्ण परिपूर्ण पुरिया ॥ सबाह्य गोड गुळवरिया । क्षीरसागरींच्या क्षीरधारिया । इडुरिया सुकुमारा ॥ १९ ॥
सफेद फेणिया पदरोपदरीं । शुद्ध शर्कारा भरली भरी । अमृतफळें ठेविली वरी । अभेद घारी वाढिल्या ॥ १२० ॥
नुसधी गोडियेची घडली । तैसी खांडवी वाढिली । गगनगर्भीची काढिली । घडी मांडिली मांडियाची ॥ १२१ ॥
स्नेहदेठींहुनि सुटलीं । अत्यंत परिपाकें उतटलीं । वनिताहातींहून निष्टलीं । फळें घातिलीं शिखरिणी ॥ २२ ॥
अत्यंत सूक्षं आणियाळें । तांदुळा वेळिलें सोज्वळें । सोहंभावाचें ओगराळें । भावबळें भरियेलें ॥ २३ ॥
खालीं न पडतां शीत । न माखतां वृत्तीचा हात । ओगराळां भरिला भात । न फुटत वाढिला ॥ २४ ॥
अन्नावरिष्ठ वरान्न । विवेकें कोंडा काढिला कांडोन । अवघ्यावरी वाढिले जण । वरी वरान्न स्वादिष्ट ॥ २५ ॥
लेह्य पेय चोष्य खाद्य । भक्ष्यभोज्य जी प्रसिद्ध । षड्रसांचे हे स्वाद । केले विविध उपचार ॥ २६ ॥
जिव्हा चाटून जें घेइजे । लेह्य त्या नांव म्हणिजे । घटघटोनि प्राशन कीजे । पेय बोलिजे तयासी ॥ २७ ॥
रस चोखून घेइजे । बाकस थुंकोनि सांडिजे । चोष्य त्या नाव बोलिजे । खूण जाणिजे रसाची॥ २८ ॥
अग्नि उदक लवणेंविण । जें खावया योग्य जाण। खाद्य म्हणती विचक्षण । केलें लक्षण सूपशास्त्रीं ॥ २९ ॥
क्षीरभात या नांव अन्न । भोज्य यातें म्हणती जाण । रोटी पोळी आणी पक्वान्न । भक्ष्य जाण यां नांव ॥ १३० ॥
ऎसी षड्रसांची गोडी । ताटें वाढिलीं परवडी । चाखों जाणती ते गोडी । निज आवडीचेनि मुखें ॥ ३१ ॥
कृष्णस्वदासी जाणतां जाण । अवघियां आणिलें गोडपण । यालागीं वाढिलें वरी लवण । अपूर्ण तें पूर्ण करावया ॥ ३२ ॥
नाहीं श्रद्धेची जया भूक । आंगीं अश्रद्धेचें असुख । गोड तेंचि म्हणति विख । थुंकोनि देख सांडिती ॥ ३३ ॥
कृष्णपंक्तीची आवडी । श्रद्धाक्षुधा जया गाढी । ग्रासोग्रासी अधिक गोडी । हे परवडी त्यालागी ॥ ३४ ॥
कृष्णपंक्ती नाहीं उणें । जेवितां जेविते जाणती खुणे । रुचलेपणें वाढिती जाणें । सावध म्हणे शुद्धमती ॥ ३५ ॥
कृष्ण देखोनियां डोळा । जीवा जीवन देती चपळा । चतुर्विध सुपरिमळा । येळा वाळा उदादि ॥ ३६ ॥
चतुर्विधा चारी मुक्ती । शुद्धमती पुढें राबती । जें जें पाहिजे जिये पंक्ती । तें तें देती ठायी ॥ ३७ ॥
पहिलें वाढिलें तवजणीं । पूर्ण करिती चौघीजणीं । एकाजनार्दन भोजनीं । अतृप्त कोणी राहो नेदी ॥ १३८॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे दशमस्कंधे हरिवंशसंहितसंमते रुक्मिणीस्वयंवरे रुखवतवर्णननामचतुर्दश: प्रसंग: ॥ १४ ॥
॥ श्रीगोपालकृष्णार्पणमस्तु ॥