ऊर्ध्वपंथेंचि ठेवून ॥ भुजाबळें भोवंडून ॥ वृक्षावरी घातला नेऊन ॥ राघवापासी परतला ॥५१॥
भय आणि शाहारे पूर्ण ॥ गेले कपीचें निघोन ॥ जैसा उगवतां सहस्रकिरण ॥ तम जाय निरसोनि ॥५२॥
कीं हनुमंतें बळ दावून ॥ वानरांसी दिधलें रसायन ॥ हिमज्वरभय दारुण ॥ निघोन गेलें सर्वही ॥५३॥
असो श्रीरामचरणीं भाळ ॥ ठेवी अंजनीचा बाळ ॥ मग सुग्रीवादि कपी सकळ ॥ धांवोन भेटती हनुमंता ॥५४॥
शब्दसुमनें स्तुतिमाळा ॥ कपी घालिती मारुतीच्या गळां ॥ म्हणती कुंभकर्ण कवेंत सांपडला ॥ तरी कां सोडिला कळेना ॥५५॥
मारुतीचा अंतरार्थ ॥ कपीतें सांगे रघुनाथ ॥ त्यास माझे हातीं मृत्य ॥ हें हनुमंत जाणतसे ॥५६॥
सिंहावलोकने निश्चिती ॥ मागील कथा परिसावी श्रोतीं ॥ कुंभकर्ण जात सभेप्रती ॥ रावणासी भेटावया ॥५७॥
बंधु सन्मुख देखोन ॥ हरुषें कोंदला दशानन ॥ कुंभकर्ण प्रणिपात करून ॥ निजस्थानीं बैसला ॥५८॥
जेंवी मेघ करी गर्जन ॥ तेवी बोले कुंभकर्ण ॥ काय संकट पडिले येऊन ॥ म्हणोनि मज जागविलें ॥५९॥
महाप्रलय मांडला ॥ की उर्वी जात होती रसातळा ॥किंवा कृतांत चालून आला ॥ म्हणोनि मज जागविलें ॥६०॥
सांगे रावण वर्तमान ॥ जानकी आणिली हिरून ॥ यालागीं वानरदळ घेऊन ॥ सुवेळेसी राम आला ॥६१॥
धूम्राक्ष आणि वज्रदंष्ट्री ॥ प्रहस्त प्रधान पडला समरीं ॥ मग मी युद्धा गेलो झडकरी ॥ परी पावलो पराजय ॥६२॥
मज परम संकट पडलें ॥ म्हणोनि बंधु तुज जागविलें ॥ मज चिंताव्याधीनें पीडिलें ॥ त्यासी औषध देईं तूं ॥६३॥
संकटीं बंधु पावे साचार ॥ दरिद्रकाळीं जाणिजे मित्र ॥ संशय निरसावया समग्र ॥ सद्रुरुचरण धरावे ॥६४॥
तम दाटले जरी घोर ॥ तरी दीपिका पाजळाव्या सत्वर ॥ येतां वैरियाचें शस्त्र ॥ वोडण पुढें करावें ॥६५॥
दुष्काळ पडतां अत्यंत ॥ दात्यापासी जावें त्वरित ॥ संकट आम्हां पडलें बहुत ॥ म्हणोनि तुज जागविलें ॥६६॥
यावरी बोले कुंभकर्ण ॥ बुद्धि कर्मानुसारिणी पूर्ण ॥ जानकी व्यर्थ आणून ॥ कुळक्षय आरंभिला ॥६७॥
राम हा वैकुंठवासी नारायण ॥ सुरांचे अवतार वानर पूर्ण ॥ हें नारदें वर्तमान ॥ पूर्वींच मज सांगितलें ॥६८॥
असो जें शुभाशुभ कर्म होत ॥ तें भोगल्याविण न चुकत ॥ पुढील होणार भविष्यार्थ ॥ तो न चुके कदाही ॥६९॥
करूं नये तें त्वां राया केलें ॥ शेवटीं सीतेस तरी भोगिलें ॥ येरू म्हणे बहुत यत्न केले ॥ परी ते वश न होय ॥७०॥
ती रामावेगळी तत्वतां ॥ आणिकां वश नव्हे सर्वथा ॥ कुंभकर्ण म्हणे लंकानाथा ॥ राघवरूप धरीं तूं ॥७१॥
जपोनियां कापट्य़मंत्र ॥ होईं सुंदर रघुवीर ॥ सीता होईल वश साचार ॥ क्षणमात्रें न लागतां ॥७२॥
मग बोले लंकेश्वर ॥ मी जैं निजांगें होईन रघुवीर ॥ तेव्हां दुर्वासना समग्र ॥ मावळेल माझी समूळी ॥७३॥
घरासी येतां वासरमणी ॥ तम न उरे ते क्षणीं ॥ कीं गरुड येतां सर्पश्रेणी ॥ पळती उठोनि जीवभयें ॥७४॥
तैसा मी राम होतांचि जाण ॥ वाटे परनारी मातेसमान ॥ एकवचन एकबाण ॥ एकपत्नीव्रती होतों ॥७५॥
याचिलागीं बंधु जाण ॥ रामसौमित्र वानरगण ॥ यांसी संहारिल्यावांचून ॥ वश नव्हे जानकी ॥७६॥
यावरी बोले कुंभकर्ण ॥ आतां गिळीन सकळ सैन्य ॥ क्षणांत रामलक्ष्मण ॥ धरून आणीन पुरुषार्थ ॥७७॥
अपार सैन्यसमुद्र ॥ सवें देत दशकंधर ॥ रावणासी नेमून सत्वर ॥ कुंभकर्ण निघाला ॥७८॥
रणां येता कुभकर्ण ॥ तेथें होते वानरगण ॥ ते अवघे गेले पळोन ॥ रामचंद्रासी सांगावया ॥७९॥
कुंभकर्ण विचारी अंतरीं ॥ मी काय लोटूं वानरांवरी जंबुकावरी जैसा केसरी ॥ धांवतां पुरुषार्थ दिसेना ॥८०॥
पिपीलिकांवरी धांवे गज ॥ कीं अळिकेवरी द्विजराज ॥ मूढसभेंत तेजःपुंज ॥ पंडित शोभा न पावे ॥८१॥
आरंभीं राक्षसदळ तुंबळ ॥ वानरांवरी धांवले चपळ ॥ कपी उठावले सकळ ॥ शिळा वृक्ष घेऊनियां ॥८२॥
युद्ध झालें अपार ॥ लोटले अशुद्धाचे पूर ॥ परी ते न मानी घटश्रोत्र ॥ म्हणे हे युद्ध कायसें ॥८३॥
मूढ अपार बोलती ॥ परी तें न भरे पंडिताचें चित्ती ॥ जैसे वृषभ परस्परें भांडती ॥ महाव्याघ्रासी न माने तें ॥८४॥
असो तेव्हां मुद्रर घेऊन ॥ रामावरी लोटला कुंभकर्ण ॥ अठरा पद्में वानरगण ॥ पर्वत पाषाण भिरकाविती ॥८५॥
पर्वतावरी पर्जन्य पडत ॥ परी तो व्यर्थ न मानी किंचित ॥ कीं कूर्मपृष्ठीवरी बहुत ॥ सुमनें वर्षतां न ढळेंचि ॥८६॥
तों शतश़ृंगमंडित पर्वत ॥ घेऊन भिरकावी हनुमंत ॥ तो मुष्टिघातें त्वरित ॥ फोडून टाकी कुंभकर्ण ॥८७॥
म्हणे रे मर्कटा धरी धीर ॥ तुवां जाळिलें माझें नगर ॥ म्हणोनि धांवे घटश्रोत्र ॥ हनुमंतावरी तेधवां ॥८८॥
बळें शूळ भोवंडोनि ॥ मारुतीवरी घाली उचलूनि ॥ ते वेळे वायुसुत धरणीं ॥ मूर्च्छा येऊन पडियेला ॥८९॥
ते देखोनि वाहिनीपती ॥ नीळ धांवे समीरगती ॥ कुंभकर्णाची युद्धगति ॥ देव पहाती विमानीं ॥९०॥
नीळें पर्वत वरी टाकिला ॥ तो मुष्टिघातें चूर्ण केला ॥ नीळासीं मुष्टिघात दीधला ॥ मूर्च्छित पाडिला धरणिये ॥९१॥
तों धावलें चौघे वानर ॥ जे काळासही शिक्षा करणार ॥ ऋषभ शरभ गवाक्ष वीर ॥ गंधमादन चवथा तो ॥९२॥
चौघांजणीं चार पर्वत ॥ टाकिले पैं अकस्मात ॥ ते मुष्टिघातें पिष्टवत ॥ करूनियां टाकिले ॥९३॥
शरभ गवाक्ष धरणीवरी ॥ कुंभकर्णे आपटिले स्वकरीं ॥ दोघे भिरकाविले अंबरी ॥ जगतीवरी पडियेले ॥९४॥
मग अट्टहासें गर्जे कुंभकर्ण ॥ वाटे ब्रह्मांड जाय उलोन ॥ मग वानरांतें देखोन ॥ ग्रासावया धांवला ॥९५॥
कव घालोनि अकस्मात ॥ एकदांच वानर धरी बहुत ॥ मुखीं घालूनि चावित ॥ गिळिले गणित ऐका तें ॥९६॥
ऐशीं सहस्र द्रुमपाणि ॥ असुरें गिळिले मुख पसरोनि ॥ कित्येक कर्णरंध्रांतून निघोनि ॥ पळते जाहले एकसरें ॥९७॥
उरले वानर ते वेळे ॥ रण सांडोनि पळाले ॥ गिरिकंदरीं दडाले ॥ जीवभयेंकरूनियां ॥९८॥
कित्येक तेव्हां वानरगण ॥ सूर्यसुतासी गेले शरण ॥ ते वेळीं पर्वत घेऊन ॥ सुग्रीववीर धांविन्नला ॥९९॥
विशाळ पर्वत टाकिला ॥ येरे मुद्ररें चूर्ण केला ॥ सुग्रीव म्हणे अमंगळा ॥ वृथा पुष्ट राक्षसा ॥१००॥