मुद्रा [mudrā] [मुद्-रक्]
A seal, an instrument for sealing or stamping; especially a seal-ring, signet-ring; अनया मुद्रया मुद्रयैनम्
[Mu.1;] नाममुद्राक्षराण्यनुवाच्य परस्परमवलोकयतः
[Ś.1;] बभौ मरुत्वान् विकृतः स-मुद्रः
[Bk.1.19] (fig. also); इति प्रायो भावाः स्फुरदवधिमुद्रामुकुलिताः
[Bh.2.114.] A stamp, print, mark, impression; चतुःसमुद्रमुद्रः
[K. 191;] सिन्दूरमुद्राङ्कितः (बाहुः)
[Gīt.4.] A pass, passport (as given by a seal-ring); अगृहीतमुद्रः कटकान्निष्कामसि
[Mu.5;] गृहीतमुद्रः सलेखः पुरुषो गृहीतः
[Mu.5;] शाहसूनोः शिवस्यैषा मुद्रा भद्राय राजते (wording on Śivājee's seal).
A stamped coin, coin, piece of money.
A medal.
An image, a sign, badge, token.
Shutting, closing, sealing; सैवौष्ठमुद्रा स च कर्णपाशः
[U.6.27;] क्षिपन्निद्रा- मुद्रां मदनकलहच्छेदसुलभाम्
[Māl.2.12] 'removing the seal of sleep' &c.
A mystery.
(In Rhet.) The expression of things by their right names.
N. N. of certain positions of the fingers practised in devotion or religious worship; योजनात् सर्वदेवानां द्रावणात् पापसंहतेः । तस्मान्मुद्रेति सा ख्याता सर्वकामार्थसाधनी Tantrasāra;
[Dk.2.2.] A particular branch of education (reckoning by the fingers).
A dance accordant with tradition.
A lock, stopper.
A nymph; बभौ मरुत्वान् विकृतः स- मुद्रः
[Bk.1.19.] "Parched grain" in the form of rice, paddy etc. (Yoginī Tantra, Ch.VI quoted in Woodroffe, Śakti and Śākta, 571).
Particular lines, marks; माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा । अष्टापदपदस्थाने दक्ष मुद्रेव लक्ष्यते ॥
[Mb.12.298.4.] Type or block for printing.
Comp. अक्षरम् a letter of the seal.
a type (a modern use).
-अङ्क, -अङ्कित a. a. stamped with a seal, sealed, stamped.
-अधिपः the keeper of the seal; the officer in charge of the fort; ततो मुद्राधिपो मुख्यः कौक्षेयकसहायवान्
[Parṇāl.3.37.] -अध्यक्षः superintendent of pass-ports;
[Kau.A.1.1.1.] -कारः a maker of seals.
-मार्गः an opening believed to exist in the crown of the head through which the soul is said to escape at death; cf. ब्रह्मरन्ध्र.
-यन्त्रम् a press, a printing-press (a modern formation).
-रक्षकः the keeper of the seals.
-राक्षसम् N. N. of a drama by Viśākha-datta.
-लिपिः an alphabet of written characters; मुद्रालिपिः शिल्पलिपिर्लिपिर्लेखनिसंभवा । गुण्डिका घुणसंभूता लिपयः पञ्चधा मताः ॥
-स्थानम् the place (on the finger) for a seal-ring;
[Ś.]