पाद २ - खण्ड ३८
व्याकरणमहाभाष्य म्हणजे पाणिनि लिखीत अष्टाध्यायीतील काही निवडक सूत्रांवर पतञ्जलिने केलेले भाष्य. या ग्रंथाची रचना ई.पू २०० ते ई.पू १४० मध्ये केली गेली, असे मत व्याकरण पंडितांचे आहे.
१ - ६० - किम् उपेयिवान् इति निपातनम् क्रियते ।
२ - ६० - उपेयुषि निपातनम् इडर्थम् ।
३ - ६० - उपेयुषि निपातनम् क्रियते इडर्थम् ।
४ - ६० - इट् यथा स्यात् ।
५ - ६० - न एतत् अस्ति प्रयोजनम् ।
६ - ६० - सिद्धः अत्र इट् वस्वेकाकाद्घसाम् इति ।
७ - ६० - द्विर्वचने कृते अनेकाच्त्वात् न प्राप्नोति ।
८ - ६० - इदम् इह सम्प्रधार्यम् ।
९ - ६० - द्विर्वचनम् क्रियताम् इट् इति ।
१० - ६० - किम् अत्र कर्तव्यम् ।
११ - ६० - परत्वात् इडागमः ।
१२ - ६० - नित्यम् द्विर्वचनम् ।
१३ - ६० - कृते अपि इटि प्राप्नोति अकृते अपि प्राप्नोति ।
१४ - ६० - इट् अपि नित्यः ।
१५ - ६० - कृते अपि द्विर्वचने एकादेशे च प्राप्नोति अकृते अपि प्राप्नोति ।
१६ - ६० - न अत्र एकादेशः प्राप्नोति ।
१७ - ६० - किम् कारणम् ।
१८ - ६० - दीर्घः इणः किति इति दीर्घत्वेन बाधते ।
१९ - ६० - तत् एतत् उपेयुषि निपातनम् इडर्थम् क्रियते ।
२० - ६० - उपेयुषि निपातनम् इडर्थम् इति चेत् अजादौ अतिप्रसङ्गः । उपेयुषि निपातनम् इडर्थम् इति चेत् अजादौ अतिप्रसङ्गः भवति ।
२१ - ६० - उपेयुषा उपेयुषे उपेयुषः उपेयुषि इति ।
२२ - ६० - एकादिष्टस्य ईय्भावार्थम् तु ।
२३ - ६० - एकादिष्टस्य ईय्भावार्थम् तु निपातनम् क्रियते ।
२४ - ६० - एकादिष्टस्य ईय् इति एतत् रूपम् निपात्यते ।
२५ - ६० - ननु च उक्तम् न अत्र एकादेशः प्राप्नोति ।
२६ - ६० - किम् कारणम् ।
२७ - ६० - दीर्घः इणः किति इति दीर्घत्वेन बाधते इति ।
२८ - ६० - तत् हि न सुष्ठु उच्यते ।
२९ - ६० - न हि दीर्घत्वम् एकादेशम् बाधते ।
३० - ६० - कः तर्हि बाधते ।
३१ - ६० - यणादेशः ।
३२ - ६० - सः च क्व बाधते ।
३३ - ६० - यत्र अस्य निमित्तम् अस्ति ।
३४ - ६० - यत्र हि निमित्तम् न अस्ति निष्प्रतिद्वन्द्वः तत्र एकादेशः ।
३५ - ६० - व्यञ्जने यणादेशार्थम् वा ।
३६ - ६० - अथ वा व्यञ्जने एव यणादेशः निपात्यते ।
३७ - ६० - यणादेशे कृते एकाचः इति इट् सिद्धः भवति ।
३८ - ६० - अपरः आह न उपेयिवान् निपात्यः ।
३९ - ६० - द्विर्वचनाद् इट् भविष्यति परत्वात् ।
४० - ६० - द्विर्वचनम् क्रियताम् इट् इति इट् भविष्यति विप्रतिषेधेन ।
४१ - ६० - इह अपि तर्हि द्विर्वचनात् इट् स्यात् बिभिद्वान् चिच्छिद्वान् ।
४२ - ६० - अन्येषाम् एकाचाम् द्विर्वचनम् नित्यम् इति आहुः । अन्येषाम् एकाचाम् नित्यम् द्विर्वचनम् ।
४३ - ६० - कृते अपि इटि प्राप्नोति अकृते अपि प्राप्नोति ।
४४ - ६० - अस्य पुनः इट् च नित्यः द्विव्रचनम् च । अस्य पुनः इट् च एव नित्यः द्विव्रचनम् च ।
४५ - ६० - द्विर्वचने च कृते एकाच् भवति ।
४६ - ६० - कथम् ।
४७ - ६० - एकादेशे कृते ।
४८ - ६० - तस्मात् इट् बाधते द्वित्वम् ।
४९ - ६० - तस्मात् इट् द्विर्वचनम् बाधते ।
५० - ६० - अनूचानः कर्तरि ।
५१ - ६० - अनूचानः कर्तरीति वक्तव्यम् ।
५२ - ६० - अनूक्तवान् अनूचानः ।
५३ - ६० - अनूक्तम् इति एव अन्यत्र ।
५४ - ६० - न उपेयिवान् निपात्यः ।
५५ - ६० - द्विर्वचनाद् इट् भविष्यति परत्वात् ।
५६ - ६० - अन्येषाम् एकाचाम् द्विर्वचनम् नित्यम् इति आहुः ।
५७ - ६० - अस्य पुनः इट् च नित्यः द्विव्रचनम् च ।
५८ - ६० - न विहन्यते हि अस्य ।
५९ - ६० - द्विर्वचने च एकाच्त्वात् ।
६० - ६० - तस्मात् इट् बाधते द्वित्वम् ।
१ - ३५ - लुङ्लृटोः अपवादप्रसङ्गः भूतभविष्यतोः अविशेषवचनात् ।
२ - ३५ - लुङ्लृटोः अपवादः प्राप्नोति ।
३ - ३५ - अगाम घोषान् ।
४ - ३५ - अपाम पयः ।
५ - ३५ - अशयिष्महि पूतीकतृणेषु ।
६ - ३५ - गमिष्यामः घोषान् ।
७ - ३५ - पास्यामः पयः ।
८ - ३५ - शयिष्यामहे पूतीकतृणेषु ।
९ - ३५ - किम् कारणम् ।
१० - ३५ - भूतभविष्यतोः अविशेषवचनात् ।
११ - ३५ - भूतभविष्यतोः अविशेषेण विधीयेते लुङ्लृटौ ।
१२ - ३५ - तयोः विशेषविहितौ लन्लुटौ अपवादौ प्राप्नुतः ।
१३ - ३५ - न वा अपवादस्य निमित्ताभावात् अनद्यतने हि तयोः विधानम् ।
१४ - ३५ - न वा एषः दोषः ।
१५ - ३५ - किम् कारणम् ।
१६ - ३५ - अपवादस्य निमित्ताभावात् ।
१७ - ३५ - न अत्र अपवादस्य निमित्तम् अस्ति ।
१८ - ३५ - किम् कारणम् ।
१९ - ३५ - अनद्यतने हि तयोः विधानम् ।
२० - ३५ - अनद्यतने हि तौ विधीयेते लङ्लुटौ ।
२१ - ३५ - न च अत्र अनद्यतनः कालः विवक्षितः ।
२२ - ३५ - किम् तर्हि ।
२३ - ३५ - भूतकालसामान्यम् भविष्यत्कालसामान्यम् च ।
२४ - ३५ - यदि अपि तावत् अत्र एतत् शक्यते वक्तुम् गमिष्यामः घोषान् पास्यामः पयः शयिष्यामहे पूतीकतृणेषु इति यत्र एतत् न ज्ञायते किम् कदा इति ।
२५ - ३५ - इह तु कथम् अगाम घोषान् अपाम पयः अशयिष्महि पूतीकतृणेषु यत्र एतत् निर्ज्ञातम् भवति अमुष्मिन् अहनि गतम् इति ।
२६ - ३५ - अत्र अपि न वा अपवादस्य निमित्ताभावात् अनद्यतने हि तयोः विधानम् इति एव ।
२७ - ३५ - कथम् पुनः सतः नाम अविवक्षा स्यात् ।
२८ - ३५ - सतः अपि अविवक्षा भवति ।
२९ - ३५ - तत् यथा ।
३० - ३५ - अलोमिका एडका ।
३१ - ३५ - अनुदरा कन्या ।
३२ - ३५ - असतः च विवक्षा भवति ।
३३ - ३५ - तत् यथा ।
३४ - ३५ - समुद्रः कुण्डिका ।
३५ - ३५ - विन्ध्यः वर्धितकम् इति ।
१ - १० - वसेः लुङ् रात्रिशेषे ।
२ - १० - वसेः लुङ् रात्रिशेषे वक्तव्यः ।
३ - १० - न्याय्ये प्रत्युत्थाने प्रत्युत्थितम् कः चित् कम् चित् पृच्छति ।
४ - १० - क्व भवान् उषितः इति ।
५ - १० - सः आह ।
६ - १० - अमुत्र अवात्सम् इति ।
७ - १० - अमुत्र अवसम् इति प्राप्नोति ।
८ - १० - जागरणसन्ततौ ।
९ - १० - जागरणसन्ततौ इति वक्तव्यम् ।
१० - १० - यः हि मुहूर्तमात्रम् अपि स्वपिति तत्र अमुत्र अवसम् इति एव भवितव्यम् ।
१ - २१ - अनद्यतने इति बहुव्रीहिनिर्देशः अद्य ह्यः अभुक्ष्महि इति ।
२ - २१ - अनद्यतने इति बहुव्रीहिनिर्देशः कर्तव्यः ।
३ - २१ - अविद्यमानाद्यतने अनद्यतने इति ।
४ - २१ - किम् प्रयोजनम् ।
५ - २१ - अद्य ह्यः अभुक्ष्महि इति ।
६ - २१ - अद्य च ह्यः च अभुक्ष्महि इति व्यामिश्रे लुङ् एव यथा स्यात् ।
७ - २१ - यदि एवम् अद्यतने अपि लङ् प्राप्नोति ।
८ - २१ - न हि अद्यतने अद्यतनः विद्यते ।
९ - २१ - अद्यतने अपि अद्यतनः विद्यते ।
१० - २१ - कथम् ।
११ - २१ - व्यपदेशिवद्भावेन ।
१२ - २१ - परोक्षे च लोकविज्ञाते प्रयोक्तुः दर्शनविषये ।
१३ - २१ - परोक्षे च लोकविज्ञाते प्रयोक्तुः दर्शनविषये लङ् वक्तव्यः ।
१४ - २१ - अरुणत् यवनः साकेतम् ।
१५ - २१ - अरुणत् यवनः मधमिकाम् ।
१६ - २१ - परोक्षे इति किमर्थम् ।
१७ - २१ - उदगात् आदित्यः ।
१८ - २१ - लोकविज्ञते इति किमर्थम् ।
१९ - २१ - चकार कटम् देवदत्तः ।
२० - २१ - प्रयोक्तुः दर्शनविषये इति किमर्थम् ।
२१ - २१ - जघान कंसम् किल वासुदेवः ।
१ - १४ - किम् उदाहरणम् ।
२ - १४ - तत्र सक्तून् पास्यामः ।
३ - १४ - अभिजानासि देवदत्त तत्र सक्तून् अपिबाम ।
४ - १४ - भवेत् पूर्वम् परम् आकाङ्क्षति इति साकाङ्क्षम् स्यात् ।
५ - १४ - परम् तु कथम् साकाङ्क्षम् ।
६ - १४ - परम् अपि साकाङ्क्षम् ।
७ - १४ - कथम् अस्ति अस्मिन् आकाङ्क्षा इति अतः साकाङ्क्षम् ।
८ - १४ - विभाषा साकाङ्क्षे सर्वत्र ।
९ - १४ - विभाषा साकाङ्क्षे सर्वत्र इति वक्तव्यम् ।
१० - १४ - क्व सर्वत्र ।
११ - १४ - यदि च अयदि च ।
१२ - १४ - यदि तावत् ।
१३ - १४ - अभिजानासि देवदत्त यत् कश्मीरान् गमिष्यामः यत् कश्मीरान् अगच्छाम यत् तत्र ओदनम् भोक्ष्यामहे यत् तत्र ओदनम् अभुञ्ज्महि ।
१४ - १४ - अभिजानासि देवदत्त कश्मीरान् गमिष्यामः कश्मीरान् अगच्छाम तत्र ओदनम् भोक्ष्यामहे तत्र ओदनम् अभुञ्ज्महि ।
१ - ११ - परोक्षे इति उच्यते ।
२ - ११ - किम् परोक्षम् नाम ।
३ - ११ - परम् अक्ष्णः परोक्षम् ।
४ - ११ - अक्षि पुनः किम् ।
५ - ११ - अश्नोतेः अयम् औणादिकः करणसाधनः सि प्रत्ययः ।
६ - ११ - अनुते अनेन इति अक्षि ।
७ - ११ - यदि एवम् पराक्षम् इति प्राप्नोति ।
८ - ११ - न एषः दोषः ।
९ - ११ - परोभावः परस्य अक्षे परोक्षे लिटि दृश्यताम् । परशब्दस्य अक्षशब्दे उत्तरपदे परोभावः वक्तव्यः ।
१० - ११ - उत्वम् वा आदेः परात् अक्ष्णः ।अथ वा परशब्दात् उत्तरस्य अक्षिशब्दस्य उत्वम् वक्तव्यम् ।
११ - ११ - सिद्धम् वा अस्मात् निपातनात् ।
१ - ४१ - कस्मिन् पुनः परोक्षे ।
२ - ४१ - काले ।
३ - ४१ - न वै कालाधिकारः अस्ति ।
४ - ४१ - एवम् तर्हि धातोः इति वर्तते ।
५ - ४१ - धातौ परोक्षे ।
६ - ४१ - धातुः वै शब्दः ।
७ - ४१ - न च शब्दस्य प्रत्यक्षपरोक्षतायाम् सम्भवः अस्ति ।
८ - ४१ - शब्दे असम्भवात् अर्थे कार्यम् विज्ञास्यते ।
९ - ४१ - परोक्षे धातौ परोक्षे धात्वर्थे इति ।
१० - ४१ - कः पुनः धात्वर्थः ।
११ - ४१ - क्रिया ।
१२ - ४१ - क्रियायाम् परोक्षायाम् ।
१३ - ४१ - यदि एवम् ह्यः अपचत् इति अत्र अपि लिट् प्राप्नोति ।
१४ - ४१ - किम् कारणम् ।
१५ - ४१ - क्रिया नाम इयम् अत्यन्तापरिदृष्टा अनुमानगम्या अशक्या पिण्डीभूता निदर्शयितुम् यथा गर्भः निर्लुठितः ।
१६ - ४१ - एवम् तर्हि साधनेषु परोक्षेषु ।
१७ - ४१ - साधनेषु च भवतः कः सम्प्रत्ययः ।
१८ - ४१ - यदि सावद् गुणसमुदायः साधनम् साधनम् अपि अनुमानगम्यम् ।
१९ - ४१ - अथ अन्यत् गुणेभ्यः साधनम् भवति प्र्तयक्षपरोक्षतायाम् सम्भवः ।
२० - ४१ - अथ यदा अनेन रथ्यायाम् तण्डुलोदकम् दृष्टम् कथम् तत्र भवितव्यम् ।
२१ - ४१ - यदि तावत् साधनेषु परोक्षेषु पपाच इति भवितव्यम् ।
२२ - ४१ - भवन्ति हि तस्य साधनानि परोक्षाणि ।
२३ - ४१ - अथ ये एते क्रियाकृताः विशेषाः चीत्काराः फूत्काराः च तेषु परोक्षेषु एवम् अपि पपाच इति भवितव्यम् ।
२४ - ४१ - कथञ्जातीयकम् पुनः परोक्षम् नाम ।
२५ - ४१ - के चित् तावत् आहुः ।
२६ - ४१ - वर्षशतवृत्तम् परोक्षम् इति ।
२७ - ४१ - अपरे आहुः ।
२८ - ४१ - कटान्तरितम् परोक्षम् इति ।
२९ - ४१ - अपरे आहूः ।
३० - ४१ - द्व्यहवृत्तम् त्र्यह्वृत्तम् च इति ।
३१ - ४१ - सर्वथा उत्तमः न सिध्यति ।
३२ - ४१ - सुप्तमत्तोयोः इति वक्तव्यम् ।
३३ - ४१ - सुप्तः अहम् किल विललाप ।
३४ - ४१ - मत्तः अहम् किल विललाप ।
३५ - ४१ - सुप्तः नु अहम् किल विललाप ।
३६ - ४१ - मत्तः नु अहम् किल विललाप ।
३७ - ४१ - अथ वा भवति वै कः चित् जागरत् अपि वर्तमानकालम् न उपलभते ।
३८ - ४१ - तत् यथा वैयाकरणानाम् शाकटायनः रथमार्गे आसीनः शकटसाऋथम् यान्तम् न उपलभते ।
३९ - ४१ - किम् पुनः कारणम् जागरत् अपि वर्तमानकालम् न उपलभते ।
४० - ४१ - मनसा संयुक्तानि इन्द्रियाणि उपलब्धौ कारणानि भवन्ति ।
४१ - ४१ - मनसः असान्निध्यात् ।
१ - ९ - परोक्षे लिट् अत्यन्ताअपह्नवे च ।
२ - ९ - परोक्षे लिट् इति अत्र अत्यन्ताअपह्नवे च इति वक्तव्यम् ।
३ - ९ - नो खण्डिकान् जगाम नो कलिङ्गान् जगाम ।
४ - ९ - न कारिसोमम् प्रपौ ।
५ - ९ - न दार्वजस्य प्रतिजग्राह ।
६ - ९ - कः मे मनुष्यः प्रहरेत् वधाय ।
७ - ९ - परोभावः परस्य अक्षे परोक्षे लिटि दृश्यताम् ।
८ - ९ - उत्वम् वा आदेः परात् अक्ष्णः ।
९ - ९ - सिद्धम् वा अस्मात् निपातनात् ।
१ - २३ - स्म पुरा भूतमात्रे न स्म पुरा अद्यतने ।
२ - २३ - स्म पुरा भूतमात्रे न स्म पुरा अद्यतने इति वक्तव्यम् ।
३ - २३ - किम् अयम् स्मादिविधिः पुरान्तः अविशेषेण भूतमात्रे भवति ।
४ - २३ - तत्र वक्तव्यम् स्मलक्षणः पुरालक्षणः च अद्यतने न भवतः इति ।
५ - २३ - आहोस्वित् स्मलक्षणः पुरालक्षणः च अविशेषेण भूतमात्रे भवतः इति ।
६ - २३ - तत्र स्माद्यर्थम् न स्म पुरा अद्यतने इति वक्तव्यम् ।
७ - २३ - किम् च अतः ।
८ - २३ - स्मादिविधिः पुरान्तः यदि अविशेषेण किम् कृतम् भवति न स्म पुरा अद्यतने इति ब्रुवता कात्यायनेन इह ।
९ - २३ - स्मादिविधिः पुरान्तः यदि अविशेषेण भवति किम् वार्त्तिककारः प्रतिषेधेन करोति न स्म पुरा अद्यतने इति ।
१० - २३ - अनुवृत्तिः अनद्यतनस्य लात् स्मे इति तत्र न अस्ति नञ्कार्यम् । लट् स्मे इति अत्र अनद्यतने इति एतत् अनुवर्तिष्यते ।
११ - २३ - अपरोक्षानद्यतनः ननौ च नन्वोः च निवृत्तौ न पुरा अद्यतने इति भवेत् एतत् वाच्यम् । तत्र एतावत् वक्तव्यम् स्यात् न पुरा अद्यतने इति ।
१२ - २३ - तत्र च अपि लङ्ग्रहणम् । तत्र च अपि लङ्ग्रहणम् ज्ञपकम् न पुरालक्षणः अद्यतने भवति इति ।
१३ - २३ - अथ बुद्धिः अविशेषाद् स्म पुरा हेतू ।
१४ - २३ - अथ बुद्धिः अविशेषेण स्म पुरा हेतू इति ।
१५ - २३ - तत्र च अपि श्र्णु भूयः ।
१६ - २३ - अपरोक्षे चे इति एषः प्राक् पुरिसंशब्दनात् अविनिवृत्तः सर्वत्र अनद्यतनः ।
१७ - २३ - तथा सति नञा किम् इह कार्यम् ।
१८ - २३ - स्मादौ अपरोक्षे च इति अकार्यम् इति शक्यम् एतत् अपि विद्धि ।
१९ - २३ - शक्यम् हि निवर्तयितुम् परोक्षे इति लात् स्मे इति अत्र ।
२० - २३ - स्यात् एषा तव बुद्धिः ।
२१ - २३ - स्मलक्षणे अपि एवम् एव सिद्धम् इति ।
२२ - २३ - लट् स्मे इति भवेत् न अर्थः ।
२३ - २३ - तस्मात् कार्यम् परार्थम् तु । एवम् तर्हि ज्ञापयति आचार्यः स्मलक्षणः पुरालक्षणः च अनद्यतने भवतः इति ।
१ - १० - ननौ पृष्टप्रतिवचने इति अशिष्यम् क्रियासमाप्तेः विवक्षितत्वात् ।
२ - १० - ननौ पृष्टप्रतिवचने इति अशिष्यः लट् ।
३ - १० - किम् कारणम् ।
४ - १० - क्रियासमाप्तेः विवक्षितत्वात् ।
५ - १० - क्रियायाः अत्र असमाप्तिः विवक्षिता ।
६ - १० - एषः नाम न्याय्यः वर्तमानः कालः यत्र क्रियायाः असमाप्तिः भवत् ।
७ - १० - तत्र वर्तमाने लट् इति एव सिद्धम् ।
८ - १० - यदि वर्तमाने लट् इति एव लट् भवति शतृशानचौ अपि प्राप्नुतः ।
९ - १० - इष्येते शतृशानचौ ननु माम् कुर्वन्तम् पश्य ।
१० - १० - ननु माम् कुर्वाणम् पश्य इति ।
१ - ३० - हशश्वद्भ्याम् पुरा ।
२ - ३० - हशश्वल्लक्षणात् पुरालक्षणः भवति विप्रतिषेधेन ।
३ - ३० - हशश्वल्लक्षणस्य अवकाशः ।
४ - ३० - इति ह अकरोत् ।
५ - ३० - इह ह चकार ।
६ - ३० - शश्वत् अकरोत् ।
७ - ३० - शश्वत् चकार ।
८ - ३० - पुरालक्षणस्य अवकाशः ।
९ - ३० - रथेन अयम् पुरा याति ।
१० - ३० - रथेन अयम् पुरा अयासीत् ।
११ - ३० - इह उभयम् प्राप्नोति ।
१२ - ३० - रथेन ह शश्वत् पुरा याति ।
१३ - ३० - रथेन ह शश्वत् पुरा अयासीत् ।
१४ - ३० - पुरालक्षणः भवति विप्रतिषेधेन ।
१५ - ३० - स्मः सर्वेभ्यः विप्रतिषेधेन ।
१६ - ३० - स्मलक्षणः सर्वेभ्यः भवति विप्रतिषेधेन ।
१७ - ३० - हशश्वल्लक्षणात् पुरालक्षणात् च ।
१८ - ३० - हशश्वल्लक्षणस्य अवकाशः ।
१९ - ३० - इति ह अकरोत् ।
२० - ३० - इह ह चकार ।
२१ - ३० - शश्वत् अकरोत् ।
२२ - ३० - शश्वत् चकार ।
२३ - ३० - पुरालक्षणस्य अवकाशः ।
२४ - ३० - रथेन अयम् पुरा याति ।
२५ - ३० - रथेन अयम् पुरा अयासीत् ।
२६ - ३० - स्मलक्षणस्य अवकाशः ।
२७ - ३० - धर्मेण स्म कुरवः युध्यन्ते ।
२८ - ३० - इह सर्वम् प्राप्नोति ।
२९ - ३० - न ह स्म वै पुरा शश्वत् अपरशुवृक्णम् दहति ।
३० - ३० - स्मलक्षणः लट् भवति विप्रतिषेधेन ।
१ - ६० - प्रवृत्तस्य अविरामे शिष्या भवन्ती अवर्तमानत्वात् ।
२ - ६० - प्रवृत्तस्य अविरामे शिष्या भवन्ती ।
३ - ६० - इह अधीमहे ।
४ - ६० - इह वसामः ।
५ - ६० - इह पुष्यमित्रम् याजयामः ।
६ - ६० - किम् पुनः कारणम् न सिध्यति ।
७ - ६० - अवर्तमानत्वात् ।
८ - ६० - नित्यप्रवृत्ते च कालाविभागात् ।
९ - ६० - नित्यप्रवृत्ते च शासितव्या भवन्ती ।
१० - ६० - तिष्ठन्ति पर्वताः ।
११ - ६० - स्रवन्ति नद्यः इति ।
१२ - ६० - किम् पुनः कारणम् न सिध्यति ।
१३ - ६० - कालाविभागात् ।
१४ - ६० - इह भूतभविष्यत्प्रतिद्वन्द्वः वर्तमानः कालः ।
१५ - ६० - न च अत्र भूतभविष्यन्तौ कालौ स्तः ।
१६ - ६० - न्याय्या तु आरम्भानपवर्गात् ।
१७ - ६० - न्याय्या तु एषा वर्तमानकालता ।
१८ - ६० - कुतः ।
१९ - ६० - आरम्भानपवर्गात् ।
२० - ६० - आरम्भः अत्र अनपवृक्तः ।
२१ - ६० - एषः नाम् न्याय्यः वर्तमानः कालः यत्र आरम्भः अनपवृक्तः ।
२२ - ६० - अस्ति च मुक्तसंशये विरामः ।
२३ - ६० - यम् खलु अपि भवान् मुक्तसंशयम् वर्तमानम् कालम् न्याय्यम् मन्यते भुङ्क्ते देवदत्तः इति तेन एतत् तुल्यम् ।
२४ - ६० - सः अपि हि अवश्यम् भुञ्जानः हसति वा जल्पति वा पानीयम् वा पिबति ।
२५ - ६० - यदि अत्र युक्ता वर्तमानकालता दृश्यते इह अपि युक्ता दृश्यताम् ।
२६ - ६० - सन्ति च कालविभागाः ।
२७ - ६० - सन्ति खलु अपि कालविभागाः ।
२८ - ६० - तिष्ठन्ति पर्वताः ।
२९ - ६० - स्थास्यन्ति पर्वताः ।
३० - ६० - तस्थुः पर्वताः ।
३१ - ६० - किम् शक्यन्ते एते शब्दाः प्रयोक्तुम् इति अतः सन्ति कालविभागाः ।
३२ - ६० - न अवश्यम् प्रयोगात् एव ।
३३ - ६० - इह भूतभविष्यद्वर्तमानानाम् राज्ञाम् याः क्रियाः ताः तिष्ठतेः अधिकरणम् ।
३४ - ६० - इह तावत् तिष्ठन्ति पर्वताः इति ।
३५ - ६० - सम्प्रति ये राजानः तेषाम् याः क्रियाः तासु वर्तमानासु ।
३६ - ६० - स्थास्यन्ति पर्वताः इति ।
३७ - ६० - इतः उत्तरम् ये राजानः भविष्यन्ति तेषाम् याः क्रियाः तासु भविष्यन्तीषु ।
३८ - ६० - तस्थुः पर्वताः इति ।
३९ - ६० - ये राजानः बभूवुः तेषाम् याः क्रियाः तासु व्भूतासु ।
४० - ६० - अपरः आह न अस्ति वर्तमानः कालः इति ।
४१ - ६० - अपि च अत्र श्लोकान् उदाहरन्ति न वर्तते चक्रम् ।
४२ - ६० - इषुः न पात्यते ।
४३ - ६० - न स्यन्दन्ते सरितः सागराय ।
४४ - ६० - कूटस्थः अयम् लोकः न विचेष्टा अस्ति ।
४५ - ६० - यः हि एवम् पश्यति सः अपि अनन्धः ।
४६ - ६० - मीमांसकः मन्यमानः युवा मेधाविसम्मतः काकम् स्म इह अनुपृच्छति किम् ते पतितलक्षणम् ।
४७ - ६० - अनागते न पतसि अतिक्रान्ते च काक न ।
४८ - ६० - यदि सम्प्रति पतसि सर्वः लोकः पतति अयम् ।
४९ - ६० - हिमवान् अपि गच्छति ।
५० - ६० - अनागतम् अतिक्रान्तम् वर्तमानम् इति त्रयम् ।
५१ - ६० - सर्वत्र गतिः न अस्ति ।
५२ - ६० - गच्छति इति किम् उच्यते ।
५३ - ६० - क्रियाप्रवृत्तौ यः हेतुः तदर्थम् यत् विचेष्टितम् तत् समीक्ष्य प्रयुञ्जीत गच्छति इति अविचारयन् ।
५४ - ६० - अप्रः आह ।
५५ - ६० - अस्ति वर्तमानः कालः इति ।
५६ - ६० - आदित्यगतिवत् न उपलभ्यते ।
५७ - ६० - अपि च अत्र श्लोकम् उदाहरन्ति ।
५८ - ६० - बिसस्य वालाः इव दह्यमानाः न लक्ष्यते विकृतिः सन्निपाते ।
५९ - ६० - अस्ति इति ताम् वेदयन्ते त्रिभभावाः ।
६० - ६० - सूक्ष्मः हि भावः अनुमितेन गम्यः ।
१ - २७ - लस्य अप्रथमासमानाधिकरणेन अयोगात् अदेशानुपपत्तिः यथा अन्यत्र ।
२ - २७ - लस्य अप्रथमासमानाधिकरणेन अयोगात् अदेशयोः नुपपत्तिः यथा अन्यत्र ।
३ - २७ - तत् यथा अन्यत्र अपि लस्य अप्रथमासमानाधिकरणेन योगः न भवति ।
४ - २७ - क्व अन्यत्र ।
५ - २७ - लङि ।
६ - २७ - अपचत् ओदनम् देवदत्तः इति ।
७ - २७ - योगः इति चेत् अन्यत्र अपि योगः स्यात् ।
८ - २७ - अथ मतम् एतत् भवति योगः इति अन्यत्र अपि योगः स्यात् ।
९ - २७ - क्व अन्यत्र ।
१० - २७ - लङि ।
११ - २७ - अपचत् ओदनम् देवदत्तः इति ।
१२ - २७ - न क्व चित् योगः इति कृत्वा अतः सर्वत्र योगेन भवितव्यम् क्व चित् अयोगः इति कृत्वा सर्वत्र अयोगेन ।
१३ - २७ - तत् यथा ।
१४ - २७ - समानम् ईहमानानाम् च अधीयानानाम् च के चित् अर्थैः युज्यन्ते अपरे न ।
१५ - २७ - न च इदानीम् कः चित् अर्थवान् इति अतः सर्वैः अर्थवद्भिः शक्यम् भवितुम् कः चित् अनर्थकः इति सर्वैः अनर्थकैः ।
१६ - २७ - तत्र किम् अस्माभिः शक्यम् कर्तुम् ।
१७ - २७ - यत् लोटः अप्रथमासमानाधिकरणेन योगः भवति लङः न स्वाभाविकम् एतत् ।
१८ - २७ - अथ वा आदेशे सामानाधिकरण्यम् दृष्ट्वा अनुमानात् गन्तव्यम् प्रकृतेः अपि सामानाधिकरण्यम् भवति इति ।
१९ - २७ - तत् यथा धूमम् दृष्ट्वा अग्निः अत्र इति गम्यते त्रिविष्टब्धकम् दृष्ट्वा परिव्राजकः इति ।
२० - २७ - विषमः उपन्यासः ।
२१ - २७ - प्रत्यक्षः तेन अग्निधूमयोः अभिसम्बन्धः कृतः भवति त्रिविष्टब्धकपरिव्राजकयोः च ।
२२ - २७ - सः तद्विदेशस्थम् अपि दृष्ट्वा जानाति अग्निः अत्र परिव्राजकः अत्र इति ।
२३ - २७ - भवति वै प्रत्यक्षात् अपि अनुमानबलीयस्त्वम् ।
२४ - २७ - तत् यथा अलातचक्रम् प्रत्यक्षम् दृश्यते अनुमानात् च गम्यते न एतत् अस्ति इति ।
२५ - २७ - कस्य चित् खलु अपि सकृत् कृतः अभिसम्बन्धः अत्यन्ताय कृतः भवति ।
२६ - २७ - तत् यथा वृक्षपर्णयोः अयम् वृक्षः इदम् पर्णम् इति ।
२७ - २७ - सः तद्विदेशस्थम् अपि दृष्ट्वा जानाति वृक्षस्य इदम् पर्णम् इति ।
१ - ८० - किम् पुनः अयम् पर्युदासः यत् अन्यत् प्रथमासमानाधिकरणात् इति , आहोस्वित् प्रसज्यप्रतिषेधः प्रथमासमानाधिकरणे न इति ।
२ - ८० - कः च अत्र विशेषः ।
३ - ८० - लटः शतृशानचौ अप्रथमासमानाधिकरणे इति चेत् प्रत्ययोत्तरपदयोः उपसङ्ख्यानम् ।
४ - ८० - लटः शतृशानचौ अप्रथमासमानाधिकरणे इति चेत् प्रत्ययोत्तरपदयोः उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
५ - ८० - कौर्वतः पाचतः कुर्वद्भक्तिः पचद्भक्तिः कुर्वाणभक्तिः पचमानभक्तिः ।
६ - ८० - अस्तु तर्हि प्रसज्यप्रतिषेधः ।प्रथमासमानाधिकरणे न इति ।
७ - ८० - प्रसज्यप्रतिषेधेउत्तरपदे आदेशानुपपत्तिः ।
८ - ८० - प्रसज्यप्रतिषेधेउत्तरपदे आदेशयोः अनुपपत्तिः ।
९ - ८० - कुर्वती च असौ भक्तिः च कुर्वद्भक्तिः पचभक्तिः कुर्वाणभक्तिः पचमानभक्तिः इति ।
१० - ८० - ये च अपि एते समानाधिकरणवृत्तयः तद्धिताः तत्र च शतृशानचौ न प्राप्नुतः ।
११ - ८० - कुर्वत्तरः पचत्तरः कुर्वाणतरः पचमानतरः कुर्वद्रूपः पचद्रूपः कुर्वाणरूपः पचमानरूपः कुर्वत्कल्पः पचत्कल्पः कुर्वाणकल्पः पचमानकल्पः इति ।
१२ - ८० - सिद्धम् तु प्रत्ययोत्तरपदयोः च इति वचनात् ।
१३ - ८० - सिद्धम् एतत् ।
१४ - ८० - कथम् ।
१५ - ८० - प्रत्ययोत्तरपदयोः च शतृशानचौ भवतः इति वक्तव्यम् ।
१६ - ८० - तत्र प्रत्ययस्य आदेशनिमित्तत्वात् अप्रसिद्धिः ।
१७ - ८० - तत्र प्रत्ययस्य आदेशनिमित्तत्वात् अप्रसिद्धिः ।
१८ - ८० - आदेशनिमित्तः प्रत्ययः प्रत्ययनिमित्तः च आदेशः ।
१९ - ८० - तत् एतत् इतरेतराश्रयम् भवति ।
२० - ८० - इतरेतराश्रयाणि च न प्रक्ल्पन्ते ।
२१ - ८० - उत्तरपदस्य च सुबन्तनिमित्तत्वात् शतृशानचोः अप्रसिद्धिः ।
२२ - ८० - उत्तरपदस्य च सुबन्तनिमित्तत्वात् शतृशानचोः अप्रसिद्धिः ।
२३ - ८० - उत्तरपदनिमित्तः सुप् सुबन्तनिमित्तम् च उत्तरपदम् ।
२४ - ८० - तत् एतत् इतरेतराश्रयम् भवति ।
२५ - ८० - इतरेतराश्रयाणि च न प्रक्ल्पन्ते ।
२६ - ८० - न वा लकारस्य कृत्त्वात् प्रातिपदिकत्वम् तदाश्रयम् प्रत्ययविधानम् ।
२७ - ८० - न वा एषः दोषः ।
२८ - ८० - किम् कारणम् ।
२९ - ८० - लकारस्य कृत्त्वात् प्रातिपदिकत्वम् ।
३० - ८० - लकारः कृत् कृत् प्रातिपदिकम् इति प्रातिपदिकसञ्ज्ञा ।
३१ - ८० - तदाश्रयम् प्रत्ययविधानम् ।
३२ - ८० - प्रातिपदिकाश्रया स्वाद्युत्पत्तिः भविष्यति ।
३३ - ८० - तिङादेशात् सुबुत्पत्तिः । तिङादेशः क्रियताम् सुबुत्पत्तिः इति परत्वात् सुबुत्पत्तिः भविष्यति ।
३४ - ८० - तस्मात् उत्तरपदप्रसिद्धिः ।
३५ - ८० - तस्मात् उत्तरपदम् प्रसिद्धम् ।
३६ - ८० - उत्तरपदे प्रसिद्धे उत्तरपदे इति शतृशानचौ भविष्यतः ।
३७ - ८० - इह अपि तर्हि तिङादेशात् सुबुत्पत्तिः स्यात् पचति पठति इति ।
३८ - ८० - अस्ति अत्र विशेषः ।
३९ - ८० - नित्यः अत्र तिङादेशः ।
४० - ८० - उत्पन्ने अपि सुपि प्राप्नोति अनुत्पन्ने अपि प्राप्नोति ।
४१ - ८० - नित्यत्वात् तिङादेशे कृते सुबुत्पत्तिः न भविष्यति ।
४२ - ८० - इह अपि तर्हि नित्यत्वात् तिङादेशः स्यात् कुर्वद्भक्तिः पचद्भक्तिः पचमानभक्तिः इति ।
४३ - ८० - अस्ति अत्र विशेषः ।
४४ - ८० - शतृशानचौ तिङपवादौ तौ च निमित्तवन्तौ ।
४५ - ८० - न च अपवादविषये उत्सर्गः अभिनिविशते ।
४६ - ८० - पूर्वम् हि अपवादाः अभिनिविशन्ते पश्चात् उत्सर्गः ।
४७ - ८० - प्रकल्प्य वा अपवादविषयम् ततः उत्सर्गः अभिनिविशते ।
४८ - ८० - न तावत् अत्र कदा चित् तिङ् भवति ।
४९ - ८० - अपवादौ शतृशानचौ प्रतीक्षते ।
५० - ८० - तत् एतत् क्व सिद्धम् भवति ।
५१ - ८० - यत्र सामान्यात् उत्पत्तिः ।
५२ - ८० - यत्र हि विशेषात् अतः इञ् इति इतरेतराश्रयम् एव तत्र भवति ।
५३ - ८० - वीक्षमाणस्य अपत्यम् वैक्षमाणिः इति ।
५४ - ८० - इह च शतृशानचौ प्राप्नुतः ।
५५ - ८० - पचतितराम् जल्पतितराम् पचतिरूपम् जल्पतिरूपम् पचतिकल्पम् जल्पतिकल्पम् पचति पठति इति ।
५६ - ८० - तत् एतत् कथम् कृत्वा सिद्धम् भवति ।
५७ - ८० - शतृशानचौ यदि लटः वा ।
५८ - ८० - यदि शतृशानचौ यदि लटः वा भवतः व्यवस्थितविभाषा च ।
५९ - ८० - तेन इह च भविष्यतः कौर्वतः पाचतः कुर्वद्भक्तिः पचद्भक्तिः पचमानभक्तिः कुर्वत्तरः पचत्तरः पचमानतरः कुर्वद्रूपः पचद्रूपः पचमानरूपः कुर्वत्कल्पः पचत्कल्पः पचमानकल्पः पचन् पठन् इति च लटः शतृशानचौ ।
६० - ८० - इह च न भविष्यतः पचतितराम् जल्पतितराम् पचतिरूपम् जल्पतिरूपम् पचतिकल्पम् जल्पतिकल्पम् पचति पठति इति च लटः शतृशानचौ ।
६१ - ८० - तत् तर्हि वावचनम् कर्तव्यम् ।
६२ - ८० - न कर्तव्यम् ।
६३ - ८० - प्रकृतम् अनुवर्तते ।
६४ - ८० - क्व प्रकृतम् ।
६५ - ८० - नन्वोः विभाषा इति ।
६६ - ८० - यदि तत् अनुवर्तते वर्तमाने लट इति लट् अपि विभाषा प्राप्नोति ।
६७ - ८० - सम्बन्धम् अनुवर्तिष्यते ।
६८ - ८० - नन्वोः विभाषा ।
६९ - ८० - पुरि लुङ् च अस्मे विभाषा ।
७० - ८० - वर्तमाने लट् पुरि लुङ् च अस्मे विभाषा ।
७१ - ८० - लटः शतृशानचौ विभाषा ।
७२ - ८० - पुरि लुङ् च अस्मे इति निवृत्तम् ।
७३ - ८० - न तर्हि इदानीम् अप्रथमासमानाधिकरणे इति वक्तव्यम् ।
७४ - ८० - वक्तव्यम् च ।
७५ - ८० - किम् प्रयोजनम् ।
७६ - ८० - नित्याऋथम् ।
७७ - ८० - अप्रथमासमानाधिकरणे नित्यौ यथा स्याताम् ।
७८ - ८० - क्व तर्हि इदानीम् विभाषा ।
७९ - ८० - प्रथमासमानाधिकरणे ।
८० - ८० - पचन् पचति पचमानः पचते इति ।
१ - ४९ - लक्षणहेत्वोः क्रियायाः गुणे उपसङ्ख्यानम् ।
२ - ४९ - लक्षणहेत्वोः क्रियायाः गुणे उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
३ - ४९ - तिष्ठन् मूत्रयति ।
४ - ४९ - गच्छन् भक्षयति ।
५ - ४९ - कर्तुः च लक्षणयोः पर्यायेण अचयोगे ।
६ - ४९ - कर्तुः च लक्षणयोः पर्यायेण अचयोगे उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
७ - ४९ - यः अधीयानः आस्ते सः देवदत्त्तः ।
८ - ४९ - यः आसीनः अधीते सः देवदत्तः ।
९ - ४९ - अचयोगे इति किमर्थम् ।
१० - ४९ - यः आस्ते च अधीते च सः चैत्रः ।
११ - ४९ - तत्त्वान्वाख्याने च ।
१२ - ४९ - तत्त्वान्वाख्याने च उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
१३ - ४९ - शयाना वर्धते दूर्वा ।
१४ - ४९ - आसीनम् वर्धते बिसम् इति ।
१५ - ४९ - सदादयः च बहुलम् ।
१६ - ४९ - सदादयः च बहुलम् इति वक्तव्यम् ।
१७ - ४९ - सन् ब्राह्मणः अस्ति ब्राह्मणः ।
१८ - ४९ - विद्यते ब्राह्मणः विद्यमानः ब्राह्मणः इति ।
१९ - ४९ - इङ्जुहोत्योः वावचनम् ।
२० - ४९ - इङ्जुहोत्योः वा इति वक्तव्यम् ।
२१ - ४९ - अधीते अधीयानः ।
२२ - ४९ - जुहोति जुह्वत् ।
२३ - ४९ - माङि आक्रोशे । माङि आक्रोशे इति वक्तव्यम् ।
२४ - ४९ - मा पचन् ।
२५ - ४९ - मा पचमानः ।
२६ - ४९ - तत् तर्हि वक्तव्यम् ।
२७ - ४९ - न वक्तव्यम् ।
२८ - ४९ - लक्षणहेत्वोः क्रियायाः इति एव सिद्धम् ।
२९ - ४९ - इह तावत् तिष्ठन् मूत्रयति इति ।
३० - ४९ - तिष्ठतिक्रिया मूत्रयतिक्रियायाः लक्षणम् ।
३१ - ४९ - गच्छन् भक्षयति इति ।
३२ - ४९ - गच्छतिक्रिया भक्षयतिक्रियायाः लक्षणम् ।
३३ - ४९ - यः अधीयानः आस्ते सः देवदत्त्तः इति ।
३४ - ४९ - अध्ययनक्रिया आसनक्रियायाः लक्षणम् ।
३५ - ४९ - यः आसीनः अधीते सः देवदत्तः इति ।
३६ - ४९ - आसिक्रिया अध्ययनक्रियायाः लक्षणम् ।
३७ - ४९ - इदम् तर्हि प्रयोजनम् ।
३८ - ४९ - अचयोगे इति वक्ष्यामि इति ।
३९ - ४९ - इह मा भूत् ।
४० - ४९ - यः आस्ते च अधीते च सः चैत्रः इति ।
४१ - ४९ - एतत् अपि न अस्ति प्रयोजनम् ।
४२ - ४९ - न एतत् क्रियायाः लक्षणम् ।
४३ - ४९ - किम् तर्हि ।
४४ - ४९ - कर्तृलक्षणम् एतत् ।
४५ - ४९ - शयाना वर्धते दूर्वा इति ।
४६ - ४९ - शेतिक्रिया वृद्धिक्रियायाः लक्षणम् ।
४७ - ४९ - आसीनम् वर्धते बिसम् इति ।
४८ - ४९ - आसिक्रिया वृद्धिक्रियायाः लक्षणम् ।
४९ - ४९ - सदादयः च बहुलम् इङ्जुहोत्योः वा माङि आक्रोशे इति वक्तव्यम् एव.
१ - ५० - तौग्रहणम् किमर्थम् ।
२ - ५० - शतृशानचौ प्रतिनिर्दिश्येते ।
३ - ५० - न एतत् अस्ति प्रयोजनम् ।
४ - ५० - प्रकृतौ शतृशानचौ अनुवर्तिष्येते ।
५ - ५० - क्व प्रकृतौ ।
६ - ५० - लटः शतृसानचौ अप्रथमासमानाधिकरणे इति ।
७ - ५० - अतः उत्तरम् पठति ।
८ - ५० - तौ सत् इति वचनम् असंसर्गार्थम् टौ ग्रहणम् क्रियते असंसर्गार्थम् ।
९ - ५० - असंसक्तयोः एतैः विशेषैः शतृशानचोः सञ्ज्ञा यथा स्यात् ।
१० - ५० - ननु च एते विशेषाः निवर्तेरन् ।
११ - ५० - यदि अपि एते विशेषाः निवर्तन्ते अयम् तु खलु वर्तमानः कालः अवश्यम् उत्तरार्थः अनुवर्त्यः ।
१२ - ५० - तस्मिन् अनुवर्तमाने वर्तमानकालविहितयोः एव शतृशानचोः सत्स्ञ्ज्ञा स्यात् ।
१३ - ५० - भूतभविष्यकालविहितयोः न स्यात् ।
१४ - ५० - किम् पुनः भूतभविष्यकालविहितयोः सत्स्ञ्ज्ञावचने प्रयोजनम् ।
१५ - ५० - पूरणगुणसुहितसत् इति ।
१६ - ५० - ब्राह्मणस्य पक्ष्यन् ।
१७ - ५० - ब्राह्मणस्य पक्ष्यमाणः ।
१८ - ५० - अथ क्रियमाणे अपि तौग्रहणे कथम् एव असंसक्तयोः एतैः विशेषैः सञ्ज्ञा लभ्या ।
१९ - ५० - लभ्या इति आह ।
२० - ५० - कथम् ।
२१ - ५० - तौ इति शब्दतः सत् इति योगे क्रियमाणे तौ ग्रहणम् योगाङ्गम् जायते ।
२२ - ५० - सति च योगाङ्गे योगविभागः करिष्यते ।
२३ - ५० - तौ ।
२४ - ५० - तौ एतौ शतृशानचौ धातुमात्रात् परस्य प्रत्ययस्य भवतः ।
२५ - ५० - ततः सत् ।
२६ - ५० - सत्स्ञ्ज्ञौ भवतौ शतृशानचौ ।
२७ - ५० - इह अपि तर्हि प्राप्नुतः ।
२८ - ५० - कारकः हारकः इति ।
२९ - ५० - अवधारणम् लृटि विधानम् ।
३० - ५० - लृतः सत् वा इति एतत् नियमार्थम् भविष्यति ।
३१ - ५० - लृटः एव धातुमात्रात् परस्य न अन्यस्य इति ।
३२ - ५० - कैमर्थ्यक्यात् नियमः भवति ।
३३ - ५० - विधेयम् न अस्ति इति कृत्वा ।
३४ - ५० - इह च अस्ति विधेयम् ।
३५ - ५० - किम् ।
३६ - ५० - नित्यौ शतृशानचौ प्राप्तौ ।
३७ - ५० - तौ विभाषा विधेयौ ।
३८ - ५० - तत्र अपूर्वः विधिः अस्तु नियमः अस्तु इति अपूर्वः एव विधिः भविष्यति न नियमः ।
३९ - ५० - योगविभागतः च विहितम् सत् ।
४० - ५० - एवम् तर्हि योगविभागः करिष्यते ।
४१ - ५० - लृटः सत् ।
४२ - ५० - लृटः सत्सञ्ज्ञौ भवतः ।
४३ - ५० - किमर्थम् इदम् ।
४४ - ५० - नियमार्थम् ।
४५ - ५० - लृटः एव धातुमात्रात् परस्य न अन्यस्य इति ।
४६ - ५० - ततः वा ।
४७ - ५० - वा च लृटः शतृशानचौ सत्सञ्ज्ञौ भवतः ।
४८ - ५० - तत्र अयम् अपि अर्थः ।
४९ - ५० - सद्विधिः नित्यम् अप्रथमासमानाधिकरणे इति वक्ष्यति ।
५० - ५० - तत् न वक्तव्यम् भवति ।
१ - ३७ - अथ यौ एतौ उत्तरौ शतानौ किम् एतौ लादेशौ आहोस्वित् अलादेशौ ।
२ - ३७ - कः च अत्र विशेषः ।
३ - ३७ - उत्तरयोः लादेशे वावचनम् ।
४ - ३७ - उत्तरयोः लादेशे वा इति वक्तव्यम् ।
५ - ३७ - पवमानः यजमानः ।
६ - ३७ - पवते यजते इति अपि यथा स्यात् ।
७ - ३७ - साधनाभिधानम् ।
८ - ३७ - साधनाभिधानम् च प्राप्नोति ।
९ - ३७ - लः कर्मणि च भावे च अकर्मकेभ्यः इति भावकर्मणोः अपि प्राप्नुतः ।
१० - ३७ - स्वरः ।
११ - ३७ - स्वरः च साध्यः ।
१२ - ३७ - कति इह पवमानाः ।
१३ - ३७ - अदुपदेशात् लसार्वधातुकम् अनुदात्तम् भवति इति एषः स्वरः प्राप्नोति ।
१४ - ३७ - उपग्रहप्रतिषेधः च ।
१५ - ३७ - उपग्रहस्य च प्रतिषेधः वक्तव्यः ।
१६ - ३७ - कति इह निघ्नानाः ।
१७ - ३७ - तङानौ आत्मनेपदम् इति आत्मनेपदसञ्ज्ञा प्राप्नोति ।
१८ - ३७ - स्ताम् तर्हि अलादेशौ ।
१९ - ३७ - अलादेशे षष्ठीप्रतिषेधः ।
२० - ३७ - अलादेशे षष्ठीप्रतिषेधः वक्तव्यः ।
२१ - ३७ - सोमम् पवमानः ।
२२ - ३७ - नडम् आघ्नानः ।
२३ - ३७ - अधीयन् पारायणम् ।
२४ - ३७ - लप्रयोगे न इति प्रतिषेधः न प्राप्नोति ।
२५ - ३७ - मा भूत् एवम् ।
२६ - ३७ - तृन् इति एव भविष्यति ।
२७ - ३७ - कथम् ।
२८ - ३७ - तृन् इति न इदम् प्रत्ययग्रहणम् ।
२९ - ३७ - किम् तर्हि ।
३० - ३७ - प्रत्याहारग्रहणम् ।
३१ - ३७ - क्व सन्निविष्टाणाम् प्रत्याहारः ।
३२ - ३७ - लटः शतृ इति अतः आरभ्य आ तृनः नकारात् ।
३३ - ३७ - यदि प्रत्याहारग्रहणम् चौरस्य द्विषन् वृषलस्य द्विषन् अत्र अपि प्राप्नोति ।
३४ - ३७ - द्विषः शतुः वावचनम् ।
३५ - ३७ - द्विषः शतुः वा इति वक्तव्यम् ।
३६ - ३७ - तत् च अवश्यम् वक्तव्यम् प्रत्ययग्रहणे सति प्रतिषेधार्थम् ।
३७ - ३७ - तत् एव प्रत्याहारग्रहणे सति विध्यर्थम् भविष्यति.
१ - ३० - तृन्विधौ ऋत्विक्षु च अनुपसर्गस्य ।
२ - ३० - तृन्विधौ ऋत्विक्षु च अनुपसर्गस्य इति वक्तव्यम् ।
३ - ३० - होता पोता ।
४ - ३० - अनुपसर्गस्य इति किमर्थम् ।
५ - ३० - प्रशास्ता प्रतिहर्ता ।
६ - ३० - नयतेः षुक् च ।
७ - ३० - नयतेः षुक् वक्तव्यः ।
८ - ३० - तृन् च प्रत्ययः वक्तव्यञ्. नेष्टा ।
९ - ३० - न वा धात्वन्यत्वात् । न वा वक्तव्यम् ।
१० - ३० - किम् कारणम् ।
११ - ३० - धात्वन्यत्वात् ।
१२ - ३० - धात्वन्तरम् नेषतिः ।
१३ - ३० - कथम् ज्ञायते ।
१४ - ३० - नेषतु नेष्टात् इति दर्शनात् ।
१५ - ३० - नेषतु नेष्टात् इति प्रयोगः दृश्यते ।
१६ - ३० - इन्द्रः नः तेन नेषतु ।
१७ - ३० - गाः वः नेष्टात् ।
१८ - ३० - त्विषेः देवतायाम् अकारः च उपधायाः अनिट्वम् च ।
१९ - ३० - त्विषेः देवतायाम् तृन् वक्तव्यः अकारः च उपधायाः अनिट्वम् च इति ।
२० - ३० - त्वष्टा ।
२१ - ३० - किम् पुनः इदम् त्विषेः एव अनिट्वम् ।
२२ - ३० - न इति आह ।
२३ - ३० - यत् च अनुक्रान्तम् यत् च अनुक्रंस्यते सर्वस्य एषः शेषः अनिट्वम् इति ।
२४ - ३० - क्षदेः च युक्ते ।
२५ - ३० - क्षदेः च युक्ते तृन् वक्तव्यः ।
२६ - ३० - क्षत्ता ।
२७ - ३० - छन्दसि तृच् च ।
२८ - ३० - छन्दसि तृच् च तृन् च वक्तव्यः ।
२९ - ३० - क्षत्तृभ्यः सङ्ग्रहीतृभ्यः ।
३० - ३० - क्षत्तृभ्यः सङ्ग्रहीतृभ्यः ।
१ - ५२ - स्नोः कित्त्वे स्थः ईकार्प्रतिषेधः ।
२ - ५२ - स्नोः कित्त्वे स्थः ईकार्प्रतिषेधः वक्तव्यः ।
३ - ५२ - स्थास्नुः इति ।
४ - ५२ - घुमास्थागापाजहातिसाम् हलि इति ईत्त्वम् प्राप्नोति ।
५ - ५२ - एवम् तर्हि न कित् करिष्यते ।
६ - ५२ - अकिति गुणप्रतिषेधः ।
७ - ५२ - यदि अकित् गुणप्रतिषेधः वक्तव्यः ।
८ - ५२ - जिष्णुः इति ।
९ - ५२ - भुवः इट्प्रतिषेधः च ।
१० - ५२ - भुवः इट्प्रतिषेधः च वक्तव्यः ।
११ - ५२ - किम् च अन्यत् ।
१२ - ५२ - गुणप्रतिषेधः च ।
१३ - ५२ - भूष्णुः इति ।
१४ - ५२ - अस्तु तर्हि कित्. ननु च उक्तम् स्नोः कित्त्वे स्थः ईकार्प्रतिषेधः वक्तव्यः इति ।
१५ - ५२ - न एषः दोषः ।
१६ - ५२ - स्थादंशिभ्याम् स्नुः छन्दसि ।
१७ - ५२ - स्थादंशिभ्याम् स्नुः छन्दसि वक्तव्यः ।
१८ - ५२ - स्थास्नु जङ्गमम् ।
१९ - ५२ - दङ्क्ष्णवः पशवः इति ।
२० - ५२ - सः इदानीम् स्थः अविशेषेण विधास्यते ।
२१ - ५२ - सूत्रम् तर्हि भिद्यते ।
२२ - ५२ - यथान्यासम् अस्तु. ननु च उक्तम् स्नोः कित्त्वे स्थः ईकार्प्रतिषेधः वक्तव्यः इति ।
२३ - ५२ - एवम् तर्हि गित् करिष्यते ।
२४ - ५२ - स्थोः गित्त्वात् न स्थः ईकारः ।
२५ - ५२ - स्थोः गित्त्वात् स्थः ईकारः न भविष्यति ।
२६ - ५२ - किम् कारणम् ।
२७ - ५२ - क्ङितोः ईत्त्वशासनात् ।
२८ - ५२ - क्ङितोः ईत्त्वम् शिष्यते ।
२९ - ५२ - इह तर्हि जिष्णुः इति गुणः प्राप्नोति ।
३० - ५२ - गुणाभावः त्रिषु स्मार्यः ।
३१ - ५२ - गुणाभावः त्रिषु स्मर्तव्यः ।
३२ - ५२ - गिति किति ङिति इति ।
३३ - ५२ - तत् गकारग्रहणम् कर्तव्यम् ।
३४ - ५२ - न कर्तव्यम् ।
३५ - ५२ - क्रियते न्यासे एव ।
३६ - ५२ - ककारे गकारः चर्त्वभूतः निर्दिश्यते ।
३७ - ५२ - क्क्ङिति च इति ।
३८ - ५२ - इह तर्हि भूष्णुः इति श्र्युकः किति इति इट्प्रतिषेधः न प्राप्नोति ।
३९ - ५२ - श्र्युको अनिट्त्वम् गकोः इतोः ।
४० - ५२ - श्र्युकः अनिट्त्वम् गकारककारयोः इति वक्तव्यम् ।
४१ - ५२ - तत् गकारग्रहणम् कर्तव्यम् ।
४२ - ५२ - न कर्तव्यम् ।
४३ - ५२ - क्रियते न्यासः एव ।
४४ - ५२ - ककारे गकारः चर्त्वभूतः निर्दिश्यते ।
४५ - ५२ - श्र्युकः क्किति इति ।
४६ - ५२ - यदि एवम् चर्त्वस्य असिद्धत्वात् हशि इति उत्त्वम् प्राप्नोति ।
४७ - ५२ - सौत्रः निर्देशः ।
४८ - ५२ - अथ वा असंहितया निर्देशः करिष्यते ।
४९ - ५२ - श्र्युकः क्किति इति ।
५० - ५२ - स्थोः गित्त्वात् न स्थः ईकारः क्ङितोः ईत्त्वशासनात् ।
५१ - ५२ - गुणाभावः त्रिषु स्मार्यः ।
५२ - ५२ - श्र्युको अनिट्त्वम् गकोः इतोः ।
१ - १३ - घिनण् अयम् वक्तव्यः ।
२ - १३ - घिनुणि हि सति शमिनौ शमिनः तमिनौ तमिनः उगिदचाम् सर्वनामस्थाने अधातोः इति नुम् प्रसज्येत ।
३ - १३ - न एषः दोषः ।
४ - १३ - झल्ग्रहणम् तत्र चोदयिष्यति ।
५ - १३ - इह तर्हि शमिनितरा शमिनीतरा तमिनितरा तमिनीतरा उगितः घादिषु नद्याः अन्यतरस्याम् ह्रस्वः भवति इति अन्यरतस्याम् ह्रस्वत्वम् प्रसज्येत ।
६ - १३ - इष्यते एव ह्रस्वत्वम् ।
७ - १३ - घिनुण् अकर्मकाणाम् ।
८ - १३ - घिनुण् अकर्मकाणाम् इति वक्तव्यम् ।
९ - १३ - इह मा भूत् ।
१० - १३ - सम्पृणक्ति शाकम् इति ।
११ - १३ - उक्तम् वा ।
१२ - १३ - किम् उक्तम् ।
१३ - १३ - अनभिधानात् इति ।
१ - १९ - किमर्थम् निन्दादिभ्यः वुञ् विधीयते न ण्वुला एव सिद्धम् ।
२ - १९ - न हि अस्ति विशेषः निन्दादिभ्यः ण्वुलः वा वुञः वा ।
३ - १९ - तत् एव रूपम् सः एव स्वरः ।
४ - १९ - वुञ्म् अनेकाचः ।
५ - १९ - वुञ्म् अनेकाचः प्रयोजयन्ति ।
६ - १९ - असूयकः ।
७ - १९ - अथ ये अत्र एकाचः पठ्यन्ते तेषाम् ग्रहणम् किमर्थम् न तेषाम् ण्वुला एव सिद्धम् ।
८ - १९ - न सिध्यति ।
९ - १९ - अयम् तच्छीलादिषु तृन् विधीयते ।
१० - १९ - सः विशेषविहितः सामान्यविहितम् ण्वुलम् बाधेत ।
११ - १९ - वासरूपन्यायेन ण्वुल् अपि भविष्यति ।
१२ - १९ - अतः उत्तरम् पठति ।
१३ - १९ - निन्दादिभ्यः वुञ्वचनम् अन्येभ्यः ण्वुलः प्रतिषेधार्थम् ।
१४ - १९ - निन्दादिभ्यः वुञ्वचनम् क्रियते ज्ञापकार्थम् ।
१५ - १९ - किम् ज्ञाप्यम् ।
१६ - १९ - एतत् ज्ञापयति आचार्यः तच्छीलादिषु वासरूपन्यायेन अन्येभ्यः ण्वुल् न भवति इति ।
१७ - १९ - तृजादिप्रतिषेधाऋथम् वा ।
१८ - १९ - अथ वा एतत् ज्ञापयति आचार्यः ।
१९ - १९ - तच्छीलादिषु सर्वे एव तृजासयः वासरूपेण न भवन्ति इति ।
१ - १८ - पदिग्रहणम् अनर्थकम् अनुदात्तेतः च हलादेः इति सिद्धत्वात् ।
२ - १८ - पदिग्रहणम् अनर्थकम् ।
३ - १८ - किम् कारणम् ।
४ - १८ - अनुदात्तेतः च हलादेः इति एव अत्र युच् सिद्धः ।
५ - १८ - न सिध्यति ।
६ - १८ - अयम् पदेः उकञ् विधीयते लषपदपद्स्थाभूवृषहनकमगमशृ̄भ्यः उकञ् इति ।
७ - १८ - सः विशेषविहितः सामान्यविहितम् युचम् बाधेत ।
८ - १८ - वासरूपन्यायेन युच् अपि भविष्यति ।
९ - १८ - असरूपनिवृत्त्यर्थम् तु ।
१० - १८ - असरूपनिवृत्त्यर्थम् तर्हि पदिग्रहणम् क्रियते ।
११ - १८ - एतत् ज्ञापयति आचार्यः ताच्छीलिकेषु ताच्छिलिकाः वासरूपेण न भवन्ति इति ।
१२ - १८ - यदि एतत् ज्ञाप्यते दूददीपदीक्षः च इति दीपग्रहणम् अनर्थकम् ।
१३ - १८ - अयम् दीपेः रः विधीयते ।
१४ - १८ - नमिकम्पिस्म्यजसहिंसदीपः रः इति ।
१५ - १८ - सः विशेषविहितः सामान्यविहितम् युचम् बाधिष्यते ।
१६ - १८ - एवम् तर्हि सिद्धे सति यत् दीपग्रहणम् करोति तत् ज्ञापयति आचार्यः भवति युचः रेण समावेशः इति ।
१७ - १८ - किम् एतस्य ज्ञापने प्रयोजनम् ।
१८ - १८ - कम्रा कन्या कमना कन्या इति एतत् सिद्धम् भवति ।
१ - १० - किमर्थम् आलुच् उच्यते न लुश् एव उच्येत ।
२ - १० - का रूपसिद्धिः स्पृहयालुः गृहयालुः ।
३ - १० - शपि कृते अतः दीर्घः यञि इति दीर्घत्वम् भविष्यति ।
४ - १० - एवम् तर्हि सिद्धे सति यत् आलुचम् शास्ति तत् ज्ञापयति आचार्यः अन्येभ्यः अपि अयम् भवति इति ।
५ - १० - किम् एतस्य ज्ञापने प्रयोजनम् ।
६ - १० - आलुचि शीङ्ग्रहणम् चोदयिष्यति ।
७ - १० - तत् न कर्तव्यम् भवति ।
८ - १० - आलुचि शीङ्ग्रहणम् ।
९ - १० - आलुचि शीङ्ग्रहणम् कर्तव्यम् ।
१० - १० - शयालुः ।
१ - ३५ - किमर्थम् किकिनोः कित्त्वम् उच्यते न असंयोगात् लिट् कित् इति एव सिद्धम् ।
२ - ३५ - किकिनोः कित्त्वम् ऋ̄कारगुणप्रतिषेधाऋथम् ।
३ - ३५ - किकिनोः कित्त्वम् क्रियते ऋ̄कारगुणप्रतिषेधाऋथम् ।
४ - ३५ - अयम् ऋ̄कारारान्तानाम् लिटि गुणः प्रतिषेधविषये आरभ्यते ऋच्छत्यृ̄त्राम् इति ।
५ - ३५ - सः यथा इह भवति आतस्तरतुः अतस्तरुः इति एवम् इह अपि प्रसज्येत मित्रावरुणौ ततुरिः दूरे हि अध्वा जगुरिः इति ।
६ - ३५ - सः पुनः कित्त्वे बाध्यते ।
७ - ३५ - उत्सर्गः छन्दसि सदादिभ्यः दर्शनात् ।
८ - ३५ - उत्सर्गः छन्दसि किकिनौ वक्तव्यौ ।
९ - ३५ - किम् प्रयोजनम् ।
१० - ३५ - सदादिभ्यः दर्शनात् ।
११ - ३५ - सदादिभ्यः हि किकिनौ दृश्येते ।
१२ - ३५ - सदिमनिरमिनमिविचीनाम् सेदिः मेनिः रेमिः ।
१३ - ३५ - नेमिः चक्रम् इव अभवत् ।
१४ - ३५ - विविचिम् रत्नधातमम् ।
१५ - ३५ - भाषायाम् धाञ्कृसृजनिनिमिभ्यः । भाषायाम् धाञ्कृसृजनिनिमिभ्यः किकिनौ वक्तव्यौ ।
१६ - ३५ - धाञ् ।
१७ - ३५ - दधिः ।
१८ - ३५ - धाञ् ।
१९ - ३५ - कृ ।
२० - ३५ - चक्रिः ।
२१ - ३५ - कृ ।
२२ - ३५ - सृ ।
२३ - ३५ - सस्रिः ।
२४ - ३५ - सृ ।
२५ - ३५ - जनि ।
२६ - ३५ - जज्ञिः ।
२७ - ३५ - जनि ।
२८ - ३५ - नमि ।
२९ - ३५ - नेमिः ।
३० - ३५ - सासहिवावहिचाचलिपापतीनाम् निपातनम् ।
३१ - ३५ - सासहिवावहिचाचलिपापतीनाम् निपातनम् कर्तव्यम् ।
३२ - ३५ - वृषा सहमानम् सासहिः ।
३३ - ३५ - वावहिः चाचलिः पापतिः ।
३४ - ३५ - अपरः आह सहिवहिचलिपतिभ्यः यङन्तेभ्यः किकिनौ वक्तव्यौ ।
३५ - ३५ - एतानि एव उदाहरणानि ।
१ - २ - भियः क्रुकन् अपि वक्तव्यः ।
२ - २ - भीरुकः ।
१ - २० - किमर्थम् इदम् उच्यते न क्विप् अन्येभ्यः अपि दृश्यते इति एव सिद्धम् ।
२ - २० - क्विब्विधिः अनुपपदार्थः ।
३ - २० - अनुपपदार्थः अयम् आरम्भः ।
४ - २० - पचेः पक् ।
५ - २० - भिदेः भित् ।
६ - २० - छिदेः छित् ।
७ - २० - अथ यः अत्र सोपसर्गः तस्य ग्रहणम् किमर्थम् न तेन एव सिद्धम् ।
८ - २० - न सिध्यति ।
९ - २० - इह के चित् आ क्वेः इति सूत्रम् पठन्ति के चित् प्राक् क्वेः इति ।
१० - २० - तत्र ये आ क्वेः इति पठन्ति तैः क्विप् अपि आक्षिप्तः भवति ।
११ - २० - तत्र तच्छीलादिषु अर्थेषु किव्प् यथा स्यात् ।
१२ - २० - न एतत् अस्ति प्रयोजनम् ।
१३ - २० - यः एव असौ अविशेषविहितः सः तच्छीलादिषु भविष्यति अन्यत्र च ।
१४ - २० - न सिध्यति ।
१५ - २० - अयम् तच्छीलादिषु तृन् विधीयते ।
१६ - २० - सः विशेषविहितः सामान्यविहितम् ण्वुलम् बाधेत ।
१७ - २० - वासरूपन्यायेन ण्वुल् अपि भविष्यति ।
१८ - २० - न सिध्यति ।
१९ - २० - इदानीम् एव हि उक्तम् तच्छीलादिषु वर्थेषु वासरूपेण तृजादयः न भवन्ति इति ।
२० - २० - क्विप् च अपि तृजादिः ।
१ - ४९ - वचिप्रच्छ्यायतस्तुकटप्रुजुश्रीणाम् दीर्घः च ।
२ - ४९ - वचिप्रच्छ्यायतस्तुकटप्रुजुश्रीणाम् दीर्घत्वम् च वक्तव्यम् क्विप् च ।
३ - ४९ - वचि ।
४ - ४९ - वाक् ।
५ - ४९ - वचि ।
६ - ४९ - प्रच्छि ।
७ - ४९ - शब्दप्राट् प्रच्छि ।
८ - ४९ - आयतस्तु ।
९ - ४९ - आयतस्तूः ।
१० - ४९ - आयतस्तु ।
११ - ४९ - कटप्रु ।
१२ - ४९ - कटप्रूः ।
१३ - ४९ - कटप्रु ।
१४ - ४९ - जु ।
१५ - ४९ - जूः ।
१६ - ४९ - जु ।
१७ - ४९ - श्रि ।
१८ - ४९ - श्रीः ।
१९ - ४९ - अपरः आह वचिप्रच्छ्योः असम्प्रसारणम् च इति वक्तव्यम् ।
२० - ४९ - तत् तर्हि वक्तव्यम् ।
२१ - ४९ - न वक्तव्यम् ।
२२ - ४९ - दीर्घवचनसामर्थ्यात् सम्प्रसारणम् न भविष्यति ।
२३ - ४९ - इदम् इह सम्प्रधार्यम् ।
२४ - ४९ - दीर्घत्वम् क्रियताम् सम्प्रसारणम् इति ।
२५ - ४९ - किम् अत्र कर्तव्यम् ।
२६ - ४९ - परत्वात् सम्प्रसारणम् ।
२७ - ४९ - अन्तरङ्गम् दीर्घत्वम् ।
२८ - ४९ - का अन्तरङ्गता ।
२९ - ४९ - प्रत्ययोत्पत्तिसन्नियोगेन दीर्घत्वम् उच्यते उत्पन्ने प्रत्यये सम्प्रसारणम् ।
३० - ४९ - तत्र अन्तरङ्गत्वात् दीर्घत्वे कृते सम्प्रसारणम् ।
३१ - ४९ - प्रसारणपरपूर्वत्वे कृते कार्यकृतत्वात् पुनः दीर्घत्वम् न स्यात् ।
३२ - ४९ - तस्मात् सुष्ठु उच्यते दीर्घवचनसामर्थ्यात् सम्प्रसारणम् न भविष्यति इति ।
३३ - ४९ - द्युतिगमिजुहोतीनाम् द्वे च ।
३४ - ४९ - द्युतिगमिजुहोतीनाम् द्वे च इति वक्तव्यम् ।
३५ - ४९ - दिद्युत्. द्युति ।
३६ - ४९ - गमि ।
३७ - ४९ - जगत् ।
३८ - ४९ - गमि ।
३९ - ४९ - जुहोति ।
४० - ४९ - जुहोतेः दीर्घः च ।
४१ - ४९ - जुहूः ।
४२ - ४९ - दृणातेः ह्रस्वः च द्वे च क्विप् च इति वक्तव्यम् ।
४३ - ४९ - ददृत् ।
४४ - ४९ - जुहूः जुहोतेः ह्वयतेः वा ।
४५ - ४९ - ददृत् दृणातेः दीर्यतेः वा ।
४६ - ४९ - जूः ज्वरतेः जीर्यतेः वा ।
४७ - ४९ - धायतेः सम्प्रसारणम् च ।
४८ - ४९ - धायतेः सम्प्रसारणम् च क्विप् च वक्तव्यः ।
४९ - ४९ - धीः ध्यायतेः वा दधातेः वा ।
१ - ११ - डुप्रकरणे मितद्र्वादिभ्यः उपसङ्ख्यानम् धातुविधितुक्प्रतिषेधार्थम् ।
२ - ११ - डुप्रकरणे मितद्र्वादिभ्यः उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
३ - ११ - किम् प्रयोजनम् ।
४ - ११ - धातुविधितुक्प्रतिषेधार्थम् ।
५ - ११ - धातुविधेः तुकः च प्रतिषेधः यथा स्यात् ।
६ - ११ - मित्रद्रुः मितद्रू मितद्रवः ।
७ - ११ - अचि श्नुधातुभ्रुवाम् इति उवङादेशः मा भूत् ।
८ - ११ - इह च मितद्र्वा मितद्र्वे न ऊङ्धात्वोः इति प्रतिषेधः मा भूत् ।
९ - ११ - तुग्विधिः ।
१० - ११ - मितद्रुः ।
११ - ११ - ह्रस्वस्य पिति कृति तुक् भवति इति तुक् मा भूत् ।
१ - ३ - शीलितः रक्षितः क्षान्तः आक्रुष्टः जुष्टः इति अपि रुष्टः च रुषितः च उभौ अभिव्याहृतः इति अपि हृष्टतुष्टौ तथा कान्तः तथा उभौ संयोतोद्यतौ ।
२ - ३ - कष्टम् भविष्यति इति आहुः ।
३ - ३ - अमृताः पूर्ववत् स्मृताः । न म्रियन्ते अमृताः ।
N/A
References : N/A
Last Updated : January 17, 2018
TOP