Dictionaries | References

मतंग

   
Script: Devanagari
See also:  मतंगज

मतंग     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  एक पौराणिक ऋषि   Ex. शबरी मतंग की शिष्या थी ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
मतंग ऋषि
Wordnet:
benমতঙ্গ
gujમતંગ
kokमतंग
malമാതംഗമുനി
marमतंग
oriମତଙ୍ଗ
panਮਤੰਗ
tamமதங்
telమతంగఋషి.
urdمَتَنگ , مَتَنگ رِشی
noun  एक दानव   Ex. मतंग का वर्णन पुराणों में मिलता है ।
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasمتَنٛگ
oriମତଙ୍ଗ ରାକ୍ଷସ
sanमतङ्गः
urdمتَنگ
See : बादल, हाथी

मतंग     

मतंग II. n.  एक महर्षि, जिसके मतंगाश्रम का निर्देश महाभारत में प्राप्त है [म.व.८२.४२३ पंक्ति ३] । सम्भव है, मतंगकेदार नामक तीर्थशान का नामकरण इसीके नाम पर किया गया हो [म.व.८३.१७]
मतंग III. n.  एक तपस्वी, जिसकी व्यभिचरिणी ब्राह्मणी मॉं ने एक नाई के साथ संभोग करके इसे जन्म दिया था । अपने इस दूषित जन्म के कलंक को धोने के लिए, इसने आजीवन तपस्या की, किन्तु यह इस दोष से मुक्त न हो सका ।‘वंशानुक्रम से प्राप्त कलंक किसी प्रकार मिटाया नहीं जा सकता,’ इसी सत्य को प्रमाणित करने के लिए महाभारत में इसकी निम्न कथा दी गयी है [म.अनु.२७-२९]
मतंग III. n.  एक बार इसके ब्राह्मण पिता ने इसे यज्ञ करने के लिए जंगल से समिधा तथा दर्भ लने को कहा । पिता की आज्ञा को मानकर, गाडी में एक गर्दभी एवं उसके बच्चे को जोतकर यह जंगल की ओर चल पडा । राह में गर्दभी का बच्चा छोटा होने के कारण मॉं के बराबर न चल पा रहा था, जिससे क्रोधित हो कर इसने उस बच्चे के नाक पर लगातार चाबुक से कई चोटें की । गर्दभी का बच्चा चोटों से जख्मी हो गया, एवं दर्दपीडा में विह्रल होकर मॉं की ओर देखने लगा । तब गर्दभी ने उसे सान्त्वना देते हुए कहा, ‘ब्राह्मण दयालु होते है, तथा चाण्डाल क्रूर । यह अपना जाति के अनुसार, तुमसे व्यवहार कर रहा है, इस लिए तुम्हें सहना ही पडेगा’। गर्दभी की इस बात को सुनक इसने तत्काल पूछा, ‘मैं ब्राह्मण हूँ, मेरे माता-पिता ब्राह्मण है, तब मै चाण्डाल कैसे हुआ? मैने किसे प्रकार अपना ब्राह्मणत्व नष्ट कर दिया है, और मैं आज चाण्डाल हूँ?’ । तब गर्दभी ने बताया, तुम्हें ‘जन्म देनेवाला पिता एक नाई था, जो तुम्हारा माता क पति न था । अतएव तुम ब्राह्मण कहा से हुए, और तुममें ब्राह्मणत्व कहॉं?।
मतंग III. n.  इस कथा को सुन कर यह तत्काल घर आया, और अपने पिता को अपने जन्म की कहानी बताकर, ब्राह्मणत्वप्राप्त करने के लिए तपस्या के लिए चल पडा । इसकी तपस्या से प्रसन्न होकर इन्द्र ने इसे दर्शन दिया, किन्तु इसके द्वारा ब्राह्मणत्व मॉंगे जाने पर इन्द्र ने कहा, ‘चांडालयोनि में उत्पन्न को ब्राह्मणत्व मिलना असम्भव है’। तब इसने एक पैर पर खडे होकर सौ वर्षौं तक और तपस्या की । किन्तु इन्द्र ने फिर प्रकट होकर यही कहा, ‘अप्राप्य वस्तु की कामना करना व्यर्थ है । ब्राह्मणत्व सरलता से नहीं प्राप्त होता, उसके प्राप्त करने के लिए अनेक जन्म लेने पडते है ’। किन्तु यह इन्द्रं के उत्तर से सन्तुष्ट न हुआ, और गया में जा कर अंगूठे के बल खडे होकर, इसने पुनःसौ वर्षों तक ऐसी तपस्या की, कि केवल अस्थिपंजर ही शेष बचा । अन्त में इन्द्र ने इसे पुन दर्शन दिया और कहा, ‘ब्राह्मणत्व छोडकर तुम कुछ भी मॉंग सकते हो’। तब इसने इन्द्र से निम्नलिखित वर प्राप्त कियेः---मनचाही जगहों पर विहार करना, जो चाहे वह रुप लेना, आकाशगामी होना, ब्राह्मणों तथा क्षत्रियों के लिए पूज्य होना, एवं अक्शय कीर्ति की प्राप्ति करना । इन्द्र ने इसे यह भी वर दिया, ‘स्त्रियॉं ऐश्वर्य प्राप्ति के लिए तुम्हारी पूजा करेंगी, एवं छन्दोदेव नाम से तुम उन्हे पूज्य होगे।’ आगे चलकर मतंग ने देहत्याग किया, एवं इन्द्र से प्राप्त वरों के बल पर, यह समस्त मानवजाति के लिए पूज्य बना ।
मतंग IV. n.  एक आचार्य, जो दाशरथि राम को फल देनेवाले शबरी का गुरु था [वा.रा.अर.७४]
मतंग V. n.  इक्ष्वाकुवंशीय राजा त्रिशंकु का नामांतर [म.आ.६५.३१-३४] । वसिष्ठ ऋषि के पुत्रों के शाप के कारण, त्रिशकुं को मतंग-अवस्था प्राप्त हुयी, जिस कारण उसे यह नाम प्राप्त हुआ (त्रिशंकु देखिये) ।

मतंग     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  एक पुराणीक रुशी   Ex. शबरी मतंगाची शिश्या आशिल्ली
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
मतंग रुशी
Wordnet:
benমতঙ্গ
gujમતંગ
hinमतंग
malമാതംഗമുനി
marमतंग
oriମତଙ୍ଗ
panਮਤੰਗ
tamமதங்
telమతంగఋషి.
urdمَتَنگ , مَتَنگ رِشی
noun  एक राक्षस   Ex. मतंगाचें वर्णन पुराणांनी मेळटा
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasمتَنٛگ
oriମତଙ୍ଗ ରାକ୍ଷସ
sanमतङ्गः
urdمتَنگ

मतंग     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  एक पौराणिक ऋषी   Ex. शबरी मतंगची शिष्या होती.
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
मतंग ऋषी
Wordnet:
benমতঙ্গ
gujમતંગ
hinमतंग
kokमतंग
malമാതംഗമുനി
oriମତଙ୍ଗ
panਮਤੰਗ
tamமதங்
telమతంగఋషి.
urdمَتَنگ , مَتَنگ رِشی
noun  एक दानव   Ex. मतंगचे वर्णन पुराणांत मिळते.
ONTOLOGY:
पौराणिक जीव (Mythological Character)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
kasمتَنٛگ
oriମତଙ୍ଗ ରାକ୍ଷସ
sanमतङ्गः
urdمتَنگ

मतंग     

 पु. हत्ती . [ सं . ]

मतंग     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
मत—ं-ग   a See s.v.
ROOTS:
मत
मतंग  m. bm. ‘going wilfully’ or ‘roaming at will’, an elephant, [MBh.] ; [Śrutab.]
a cloud, [L.]
N. of a दानव, [Hariv.]
of a मुनि and (pl.) his family, [MBh.] ; [Kāv.]

Related Words

मतंग   मतंग ऋषि   मतंग ऋषी   मतंग रुशी   மதங்   మతంగఋషి   মতঙ্গ   ମତଙ୍ଗ   മാതംഗമുനി   मतङ्गः   ਮਤੰਗ   મતંગ   cloud   मतंगयज्ञाग्नि   दंतिल   छंदोदेव   महाकाशी   सुरतमञ्जरी   महाकोशी   अष्टादश पदें   अष्टादश   अंजना   धर्मव्याध   यमुना   शबरी   इंद्र   राम   હિલાલ્ શુક્લ પક્ષની શરુના ત્રણ-ચાર દિવસનો મુખ્યત   ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ନୂଆ ବା   વાહિની લોકોનો એ સમૂહ જેની પાસે પ્રભાવી કાર્યો કરવાની શક્તિ કે   સર્જરી એ શાસ્ત્ર જેમાં શરીરના   ન્યાસલેખ તે પાત્ર કે કાગળ જેમાં કોઇ વસ્તુને   બખૂબી સારી રીતે:"તેણે પોતાની જવાબદારી   ਆੜਤੀ ਅਪੂਰਨ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ   బొప్పాయిచెట్టు. అది ఒక   लोरसोर जायै जाय फेंजानाय नङा एबा जाय गंग्लायथाव नङा:"सिकन्दरनि खाथियाव पोरसा गोरा जायो   आनाव सोरनिबा बिजिरनायाव बिनि बिमानि फिसाजो एबा मादै   भाजप भाजपाची मजुरी:"पसरकार रोटयांची भाजणी म्हूण धा रुपया मागता   नागरिकता कुनै स्थान   ३।। कोटी   foreign exchange   foreign exchange assets   foreign exchange ban   foreign exchange broker   foreign exchange business   foreign exchange control   foreign exchange crisis   foreign exchange dealer's association of india   foreign exchange liabilities   foreign exchange loans   foreign exchange market   foreign exchange rate   foreign exchange regulations   foreign exchange reserve   foreign exchange reserves   foreign exchange risk   foreign exchange transactions   foreign goods   foreign government   foreign henna   foreign importer   foreign income   foreign incorporated bank   foreign instrument   foreign investment   foreign judgment   foreign jurisdiction   foreign law   foreign loan   foreign mail   foreign market   foreign matter   foreign minister   foreign mission   foreign nationals of indian origin   foreignness   foreign object   foreign office   foreign owned brokerage   foreign parties   foreign periodical   foreign policy   foreign port   foreign possessions   foreign post office   foreign public debt office   foreign publid debt   foreign remittance   foreign ruler   foreign section   foreign securities   foreign service   foreign state   foreign tariff schedule   foreign tourist   foreign trade   foreign trade multiplier   foreign trade policy   foreign trade register   foreign trade zone   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP