उलटा

हिन्दी (hindi) WN

See : विपरीत, विपरीत, उल्टा, औंधा

A dictionary, Marathi and English

Reverse or inverse; of the wrong direction or of the wrong side; upside-down; inside-out; hinder end-foremost. 2 ad decl Contrariwise. Ex. म्यां त्याला रुपया दिल्हा त्यानें माझा उप- कार मानावा परंतु तो उ0 मला मारायाला पाहतो.
ulaṭā m Answer or key to an enigma; a stanza &c. directly opposed to another in some particular contemplated: also one exactly correspondent; a reciprocating sentence or passage; a counterpart; a copy. 2 In comp. Return, as in Return-presents &c. See ex. under Sig. IV. of उलट, and some others in order below.

Aryabhushan School Dictionary

a   Reverse, upside down.
ad   Contrariwise.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

वि.  आतली बाजू बाहेर असलेला वरची बाजू खाली असलेला ( घडा );
वि.  भलताच , विपरित , विपर्यस्त ;
वि.  परत .

मराठी (Marathi) WN

See : पालथा, उलट, पालथा

महाराष्ट्र शब्दकोश

वि.  विपरीत ; विपर्यस्त ; परिवर्तित ; उपडा ; पालथा ; विरुद्ध दिशेचा , बाजूचा ; वरची बाजू खालीं असलेला ; आंतील बाजू बाहेर आलेला ; मागील बाजू पुढें असलेला ; उलट पहा . - क्रिवि . विरुद्ध ; परत . म्यां त्याला रुपया दिल्हा त्यानें माझा उपकार मानावा परंतु तो उलटा मला मारायाला पाहतो . - मोल - पु .
 पु. ( जंबिया ) बाँकमधील एक डाव . हातांतील जंबियानें जोडीदाराच्या आपल्या डाव्या बाजूच्या ( अर्थांत जोडीदाराच्या उजव्या बाजूच्या ) गुडघ्याच्या बाहेरील डोळयावर जंबियानें मारणें . जानू , सीधा - जोडीदाराच्या डाव्या गुडग्यावर मारणें या डावाला जानूसीधा म्हणतात .
तोड ; किल्ली ; उत्तर ( एखाद्या कोड्याचें ); एखाद्या श्लोकास परत समानार्थक किंवा विरुद्ध अर्थी प्रतिश्लोक , वचन ; नक्कल ; प्रतिमा
प्रत्युत्तरादाखल किंवा परतफेडीदाखल दिलेलें उत्तर , वस्तु वगैरे . सामाशब्द - उलटा अहेर ; उलटा दगड ; उलटा निकाल ; उलटा हल्ला . उलट पहा .
विष वगैरेवरील उपाय . उतारा अर्थ ४ पहा . [ उलट ]
०खप्पा  पु. ( मल्लविद्या ) आपल्या एका हातानें जोडीदारावर तो उभा किंवा बसलेला असतांना त्याच्या खांद्यावरुन आपला हात आणून आपल्या हाताच्या पोटरीनें जोडीदाराच्या गळ्याची घाटी दाबून ज्या हातानें जोडीदाराच्या गळ्याची घाटी दाबतों त्या आपल्या हाताचा पंजा आपल्या दुसर्‍या हाताच्या कोपराच्या लवणींत घालून व आपल्या दुसर्‍या हाताची पोटरी जोडीदाराच्या मानेवर बसवून त्याला घुसमटून मारणें . [ उलट + फा . खुफतन = निजणें ; खफाह =( कुस्तींत ) गळा दाबणें ]
०गिरा  पु. ( मल्लविद्या ) आपला एक हात जोडीदाराच्या बगलेंतून बरगडीवर ठेवून बरगडीवर ठेवलेल्या हाताच्याच बाजूचा आपला पाय जोडीदाराच्या पायाच्या ढोणशिरेवर दाबून ठेवावा व आपल्या दुसर्‍या हातानें जोडीदाराच्या दुसर्‍या पायाच्या गुडघ्याच्या लवणींत धरुन पाय वर उचलावा म्हणजे जोडीदार चीत होतो . [ उलटा + हिं . गिराना = पाडणें ]
०पट  पु. ( मल्लविद्या ) जोडीदारानें आपल्यास उभ्यानें खालीं धरलें असल्यास आपल्या आंतील हातानें आपल्या पुढील जोडीदाराच्या पायांतून गुडघ्याच्या लवणींत बाहेरुन हात घालून व आपला आंतील पाय जोडीदाराच्या दुसर्‍या पायाच्या गुडघ्याच्या लवणींत बाहेरुन घालून आपला गुडघा जोडीदाराच्या गुडघ्याच्या लवणींत टेकून गुडघ्यानें त्याच्या पायाच्या लवणींत जोरानें धक्का देऊन व हातानें जोडीदाराचा पाय वर उचलून त्यास चीत करणें . [ उलटा + सं . पत ; हिं . पटकना = पाडणें ]
०पहारा  पु. विपरीत काळ ; फिरलेला काळ . कलीयुगाचा उलटा पहारा जाहल्या या चाली । - गापो १०२ . [ उलट + सं . प्रहर , म . पहारा ]
०पालट  स्त्री. 
विपरीत रचना ; उलथापालथ ; उलटसुलट करणें ; अव्यवस्था .
( ल . ) परस्पर पश्नोत्तरें ; उत्तरप्रत्युत्तर . [ उलटा द्वि ].
दुनियेची उलटापालट = जगांतील , संसारांतील घडामोड ; मोठा खटाटोप ; धाडस ; ( व्यापारांत ) रुपयांची , पैशांची उलाढाल ; पैशांची मोड ; चलनी अदलाबदल . - क्रिवि . अव्यवस्थित रीतीनें . [ तुल० सं . उपर्यस्त + पर्यस्त ; प्रा . उवल्लत्थ - ठ्ठ + पल्लत्थ - ठ्ठ ]
०पालटा   सुलटा - वि . वरची बाजू खालीं व खालची बाजू वर असा ; आंतील बाजू बाहेर व बाहेरील बाजू आंत असा ; मागील बाजू पुढें व पुढील बाजू मागें असा ; विरुद्ध मार्गाचा किंवा दिशेचा ; अस्वाभाविक ; उलट्या क्रमाचा ; व्युत्क्रम ; वेडावांकडा ; विलोमअनुलोम .
०सुलटा   राहणें - क्रि . विरुद्ध दिशेस तोंड करुन उभें राहणें .
उभा   राहणें - क्रि . विरुद्ध दिशेस तोंड करुन उभें राहणें .
०सुलटा   - पु . दोन पहारेकरी विरुद्ध दिशांस तोंडें करुन उभे राहून करीत असलेला पहारा .
पहारा   - पु . दोन पहारेकरी विरुद्ध दिशांस तोंडें करुन उभे राहून करीत असलेला पहारा .