मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|सार्थ श्रीएकनाथी भागवत|अध्याय तेविसावा|

एकनाथी भागवत - श्लोक १८ वा

नाथमहाराजांचा हा प्रासादिक ग्रंथ परमपूज्य असल्याने यावर भक्तजनांची आदरबुद्धी आहे.


स्तेय हिंसाऽनृतं दम्भः कामः क्रोधः स्मयो मदः ।

भेदो वैरमविश्वासः संस्पर्धा व्यसनानि च ॥१८॥

अर्थ सर्वांगें अनर्थभूत । हें माझें वचन त्रिसत्य ।

पृथ्वीमाजीं जे जे अनर्थ । ते ते अर्थांत उपजती ॥३॥

पुसाल अर्थीचे अनर्थ । ते सांगतां असंख्य अनंत ।

संक्षेपें सांगेन येथ । पंधरा अनर्थ अर्थासी ॥४॥

प्रथम अनर्थ अर्थासी । चोरी वसे अर्थापाशीं ।

अर्थु नाहीं गा जयापाशीं । चोरापासून त्याची भय नाहीं ॥५॥

द्रव्य नाहीं ज्याच्या हातीं । त्यातें देखोनि चोर भिती ।

कांहीं मागेल आम्हांप्रती । म्हणोनि लपती त्या भेणें ॥६॥

अतर्क्य नेत्रांतरें नेणें । कां धातुवादें सर्वस्व घेणें ।

परस्व भोळ्यांनीं बुडवणें । कां विजनीं हरणें सर्वस्व ॥७॥

मार्गीं पडलें धन पराचें । स्वयें जाणोनि अमकियाचें ।

नाहीं देणें त्यासी साचें । हेंही चोरीचें लक्षण ॥८॥

स्वर्णस्तेयें नरकप्राप्ती । ऐसे विवेकीही चोरी करिती ।

मा इतरांची कायशी गती । चोरीची वस्ती धनापाशीं ॥९॥

जगीं महापापिणी चोरी । तीस कोणी बैसों नेदी द्वारीं ।

ते राहिली सुवर्णामाझारीं । धन तेथ चोरी निश्चित ॥२१०॥

देखतांचि त्या धनासी । विकल्पी होती संन्यासी ।

इतरांची कथा काइसी । चोरी धनापाशीं स्वयें नांदे ॥११॥

प्रथम अनर्थलक्षण । धनापाशीं चोरी जाण ।;

धन हिंसेचें आयतन । तेंही निरुपण अवधारीं ॥१२॥

धनालागीं द्वंद्व दारुण । पुत्रपौत्र मारिती जाण ।

धनालागीं घेती प्राण । सुहृदपण सांडोनी ॥१३॥

धनलोभाचें कवतिक । कन्या बापासी देतसे विख ।

पितृघाताचें न मानी दुःख । निष्ठुर देख धनलोभ ॥१४॥

धनलोभी सांडी बापमाये । स्त्री घेऊनि वेगळा राहे ।

तेथही धनलोभ पाहें । वैर होये स्त्रीपुरुषां ॥१५॥

धनलोभाची नवलपरी । पुत्र पित्यातें जीवें मारी ।

पिता पुत्रातें संहारी । कठिण भारी धनलोभ ॥१६॥

जे नवमास आहे उदरांत । जे सदा सोशी नरकमूत ।

ते मातेचा करी घात । द्रव्यानिमित्त निजपुत्र ॥१७॥

अभिनव धनलोभाची त्राय । नवल तें मी सांगों काय ।

पोटींचा पुत्र मारी माय । ऐसा अनर्थ होय धनासाठीं ॥१८॥

एवं हिंसा ते हे संपूर्ण । दुसरें अनर्थलक्षण ।;

आतां असत्याचें विंदान । तेंही निरुपण स्वयें सांगे ॥१९॥

असत्य जन्मलें अर्थाच्या पोटीं । अर्थबळें तें दाटुगें सृष्टीं ।

अर्थासवें असत्य उठी । असत्याची गांठी अर्थेंसीं ॥२२०॥

तो अर्थ असे जयापाशीं । कां अर्थअपेक्षा जयासी ।

तेथ असत्य वसे कुटुंबेंसीं । धन तें मिरासी मिथ्यात्वीं ॥२१॥

अर्थबळ थोर असत्यासी । मिथ्या बोलवी बापासी ।

धनलोभें झकवी मातेसी । सत्यत्व धनापाशीं असेना ॥२२॥

क्रयविक्रयीं धनलोभें जाण । मिथ्या बोलती साधारण ।

परी वेदशास्त्रसंपन्न । धनार्थ सज्ञान बोलती मिथ्या ॥२३॥

वेदींचा आठव न ये पूर्ण । तो संभावनेलागीं जाण ।

म्हणवी मी वेदसंपन्न । करावया यजन नीचाचें ॥२४॥

भाग देऊनि मध्यस्था । मी चतुःशास्त्रीं विख्याता ।

ऐसें मिथ्यात्वें छळी पंडिता । राजद्रव्यार्थालागुनी ॥२५॥

विरक्त म्हणविती परमार्थी । तेथही असत्यें घातली वस्ती ।

नाथिल्या सिद्धि दाविती । अर्थप्राप्तीलागोनी ॥२६॥

अर्थी असत्याचा बडिवारु । सद्भावें केला जो सद्गुरु ।

त्यासी मिथ्या नास्तिक विचारु । एकान्तीं नरु प्रतिपादी ॥२७॥

अर्थ नाहीं जयापाशीं । ना अर्थकल्पना जयासी ।

असत्य स्पर्शेना तयासी । कदाकाळेंसीं कल्पांतीं ॥२८॥

अर्थापाशीं असत्य जाण । त्याचें सांगीतलें लक्षण ।;

आतां अर्थापाशीं दंभ संपूर्ण । तेही वोळखण अवधारीं ॥२९॥

पोटीं नाहीं परमार्थ । धरोनियां अर्थस्वार्थ ।

स्वयें म्हणविती हरिभक्त । या नांव निश्चित भजनदंभू ॥२३०॥

धन जोडावयाकारणें । टिळे माळा मुद्रा धारणें ।

धनेच्छा उपदेश देणें । या नांव जाणणें दीक्षादंभू ॥३१॥

देखोनि धनवंत थोरु । त्याचे उपदेशीं अत्यादरु ।

नेमूनि गुरुपूजाकरभारु । सांगे मंत्रू तो दांभिक ॥३२॥

जयांपासोनि होय अर्थप्राप्ती । ते समर्थ शिष्य आवडती ।

दीन शिष्यातें उपेक्षिती । हे दांभिकस्थिती गुरुत्वा ॥३३॥

गुरुसी द्यावें तनु मन धन । ऐसें उपदेशूनि जाण ।

जो द्रव्य संग्रही आपण । तें दांभिकपण गुरुत्वा ॥३४॥

जेथ धनलोभ गुरुपाशीं । तो काय तारील शिष्यासी ।

धनलोभाची जाती ऐसी । करी गुरुत्वासी दांभिक ॥३५॥

आखाडभूतीऐसा जाण । गुरुपाशील न्यावया धन ।

उपदेश घे होऊनि दीन । तो दांभिक जाण शठ शिष्य ॥३६॥

गुरुपदेशें शिकोनि युक्ती । स्वयें ज्ञानाभिमाना येती ।

गुरुतें मानी प्राकृतस्थिती । तोही निश्चितीं दांभिकू ॥३७॥

मी एक सधन सज्ञान । ऐसा सूक्ष्मरुप ज्ञानाभिमान ।

करी गुरुआज्ञेचें हेळण । हेंही लक्षण दंभाचें ॥३८॥

अहं ब्रह्म हेही स्फूर्ती । न साहे जेथ स्वरुपस्थिती ।

तेथ मी ज्ञाता हे धोंगडी युक्ती । स्फुरे निश्चितीं सूक्ष्मदंभें ॥३९॥

जीवासी देहाचें मध्यस्थान । तेथ दंभाचें अधिष्ठान ।

त्यासी मिळोनियां मन । ज्ञानाभिमान उपजवी ॥२४०॥

नवल दंभाचें कवतिक । आम्ही अग्निहोत्री याज्ञिक ।

तेचि जीविका करुनि देख । नाडले वेदपाठक धनलोभें ॥४१॥

सोडोनि परमार्थाची पोथी । ब्रह्मज्ञान सांगे नाना युक्तीं ।

तेही ज्ञाते दंभें नाडिजेती । द्रव्यासक्ती धनलोभें ॥४२॥

मंत्रतंत्रांची कथा कोण । मुख्य गायत्री वेंचिती ब्राह्मण ।

आम्ही स्वधर्मनिष्ठापावन । म्हणती जन दांभिक ॥४३॥

दंभें नाडिले संन्यासी । लौकिक राखणें पडे त्यांसी ।

ज्यालागीं मुंडिले शिसीं । त्या अर्थासी विसरले ॥४४॥

दृष्टि सूनि अन्नसन्मान । संन्यासी करिती शौच स्नान ।

शुद्ध न करवेचि निजमन । वादव्याख्यान अतिदंभें ॥४५॥

घ्यावया परद्रव्य परान्न । कां देहप्रतिष्ठेलागीं जाण ।

मिथ्या दाखवी सात्त्विकपण । हें दंभलक्षण पैं चौथें ॥४६॥;

द्रव्यापाशीं वसे काम । अतिशयें अतिदुर्गम ।

द्रव्य तेथ कामसंभ्रम । अतिविषम सांगात ॥४७॥

द्रव्य नसतां अपेक्षाकाम । तो सबाह्य करवी अतिश्रम ।

अनेक कष्टांचें विषम । अतिदुर्गम भोगवी ॥४८॥

धन झालिया उन्मादकाम । करुं लागे अगम्यागम ।

उपजवी नाना अधर्म । निंद्य कर्म धनवंता ॥४९॥

कामु जडलासे धनेंसीं । तो सदा छळी धनवंतासी ।

काम खवळे धनापाशीं । अहर्निशीं मुसमुशित ॥२५०॥

धनापाशीं अति उद्धतू । काम पांचवा अनर्थू ।;

काम तेथ निश्चितू । क्रोध नांदतू सैन्येंसीं ॥५१॥

कामप्राप्तीसी आडवी काडी । होतां क्रोधाची पडे उडी ।

खवळला अति कडाडी । तपाच्या कोडी निर्दाळित ॥५२॥

जप तप निष्ठा नेम । शिणोनि साधलें दुर्गम ।

क्रोध अति खवळल्या परम । ते करी भस्म क्षणार्धें ॥५३॥

धनाकडे कोणी दावी बोट । तेथ क्रोध उठी अचाट ।

वाढवी प्राणान्त कचाट । क्रोध अतिदुष्ट धनेंसीं ॥५४॥

धनागमनीं अवरोधू । कां धनव्ययाचा संबंधू ।

ते संधीं खवळे क्रोधू । अतिविरोधू उन्मत्त ॥५५॥

धनापाशीं क्रोध समर्थू । हा सहावा अतिअनर्थू ।;

धनापाशीं गर्व अद्भुतू । तेंचि निश्चितू सांगत ॥५६॥

धनगर्वाचिये पुष्टी । सखा बाप नाणी दृष्टी ।

मातेतें म्हणे करंटी । इतरांच्या गोष्टी त्या काय ॥५७॥

सिद्ध साधक तापसी । त्यांतें देखोनि उपहासी ।

म्हणे करंटे ते होती संन्यासी । हरिदासासी विटावी ॥५८॥

अंगीं धनाचें समर्थपण । त्याहीवरी जैं झालें ज्ञान ।

तैं गर्वाचा ताठा चढे पूर्ण । जेवीं घारें धारणू गिळिला ॥५९॥

धनज्ञानगर्वाची जाती कैसी । गर्व करी सद्गुरुसी ।

त्याच्या वचनातें हेळसी । शेखीं धिक्कारेंसीं निर्भर्त्सी ॥२६०॥

धनज्ञानगर्वाचें लक्षण । देखे सद्गुरुचे अवगुण ।

गुरुसी ठेवी मूर्खपण । मी एक सज्ञान हें मानी ॥६१॥

जो भ्रांत म्हणे सद्गुरुसी । गुरु मानी त्यातें द्वेषी ।

बाप गर्वाची जाती कैशी । देखे गुणदोषांसी सर्वांच्या ॥६२॥

नवल गर्वाची पैं काहणी । गुणू सर्वथा सत्य न मानी ।

दोष पडतांचि कानीं । सत्य मानी निश्चित ॥६३॥

सात्त्विक ये गर्वितापुढें । त्यासी सर्वथा मानी कुडें ।

अतिसात्त्विकता दृष्टी पडे । तरी मानी वेडें अर्बुज ॥६४॥

अंगीं भवंडी भरे लाठी । तैं भूमी लागे ललाटीं ।

साष्टांग नमावया सृष्टीं । पात्र गर्वदृष्टीं दिसेना ॥६५॥

तेथें कोण दे सन्मान श्रेष्ठा । कायसी वृद्धाची प्रतिष्ठा ।

धनगर्वें चढला ताठा । मी एक मोठा ब्रह्मांडीं ॥६६॥

एक गुरुसेवाविश्वासकू । निजसेवा झाला वश्यकू ।

त्यासी गर्व चढे मी सेवकू । तो अतिबाधकू सेवका ॥६७॥

ऐसा अतिगर्वें उन्नद्ध । हा सातवा गर्वबाध ।;

आतां धनापाशीं महामद । तोही संबंध द्विज सांगे ॥६८॥

ज्यासी चढे धनमदू । तो उघडे डोळां होय अंधू ।

कानीं नायके शब्दबोधू । धनमदें स्तब्धू सर्वदा ॥६९॥

धनमदें अतिअहंता । धनमदें उद्धतता ।

धनमदें अद्वातद्वता । करी सर्वथा अधर्म ॥२७०॥

धनमद अति अपवित्र । तो चढल्या होय अतिदुस्तर ।

न म्हणे पात्र अपात्र । विचरे विचित्र योनीसी ॥७१॥

जो धनमदा वश होय । तो न मानी कोणाचेंही भय ।

न जावें तेथ स्वयें जाय । न खावें तें खाय यथेष्ट ॥७२॥

न धरावा तो संग धरी । न करावें तें कर्म करी ।

न बोलावें तें उच्चारी । जनभीतरीं उद्धतू ॥७३॥

न देखे आपुलें केलें । परापवाद स्वयें बोले ।

नायके बापाचें शिकविलें । वेडें केलें धनमदें ॥७४॥

शिकविलें तें नायके । वारिलें तें करी आवश्यकें ।

साधुनिंदा निजमुखें । यथासुखें जल्पत ॥७५॥

न मानी स्वयाती स्वाचारु । न मानी दोष अनाचारु ।

न मानी वडिलांचा विचारु । धनमदें थोरु मातला ॥७६॥

आधींच तारुण्यें अतिलाठा । वरी धनमदें चढला ताठा ।

यापरी मातला मोठा । न चाले वाटा सुपंथीं ॥७७॥

स्त्रीकामें अतिविव्हळ । न विचारी कुळशीळ ।

न म्हणे सकाळ सांज वेळ । विचरे केवळ खरु जैसा ॥७८॥

अभिलाषूनि परनारी । दिवसा विचरे दुपारीं ।

गतालकाही अंगीकारी । भय न धरी पापाचें ॥७९॥

जो मातला करुनि मद्यपान । तो मद तत्काळ उतरे जाण ।

त्याहूनि धनमद दारुण । आल्याही मरण उतरेना ॥२८०॥

अकर्म करितां आपण । तेंचि निजघातें घेईल प्राण ।

हेही नाठवे आठवण । धनमदें जाण भुलला ॥८१॥

महाअनर्थी धनमद जाण । हें आठव्या अनर्थाचें लक्षण ।;

आतां धनापाशीं भेद पूर्ण । तेंचि निरुपण द्विज सांगे ॥८२॥

भेद जन्मला धनाचे कुशीं । धन तेथ भेदाची मिराशी ।

भेद सपरिवार धनापाशीं । अहर्निशीं जागत ॥८३॥

हाता आलिया बहु धन । मातेहूनि राखे भिन्न ।

पित्यासी करी वंचन । स्त्रियेसीही जाण कळों नेदी ॥८४॥

अर्थ पुत्रासी अतर्क्यता । तेथ इतरांची कोण कथा ।

भेदू तो अर्थापरता । जगीं सर्वथा असेना ॥८५॥

माथां साहोनि शस्त्रघात । बंधु बंधूसी रणीं साह्य होत ।

तेचि बंधू अनाप्त होत । वांटितां अर्थविभाग ॥८६॥

मित्र मित्रांसी वेंचिती प्राण । तेथें प्रवेशोनियां धन ।

विकल्पा आणी मित्रपण । भेद दारुण धनापाशीं ॥८७॥

आपणचि गांठीं बांधिलें धन । तें क्षणक्षणां पाहे आपण ।

येथवरी धनापाशीं जाण । विकल्प पूर्ण नांदत ॥८८॥

ऐसा धानापाशीं भेदू जाण । हें नववें अनर्थलक्षण ।;

अतिशयें अतिनिर्वाण । वैर दारुण धनेंसीं ॥८९॥

धनापाशीं वैर पूर्ण जाण । हें अंगें भोगूनि आपण ।

सांगे कदर्यु ब्राह्मण । वैरलक्षण धनाचें ॥२९०॥

पित्यापुत्रांमाजीं विरोधू । पाडितो हा द्रव्यसंबंधू ।

वैरी करी सखे बंधू । तो हा प्रसिद्धू धनलोभ ॥९१॥

आपुल्या कळवळयाचे सुहृद । त्यांसी धनलोभ पाडी द्वंद्व ।

धनास्तव अतिसुबुद्ध । वैर विरुद्ध सर्वांसी ॥९२॥

प्राणाहूनि पढिये मित्रू । त्यांसी धनलोभ करी शत्रू ।

धनलोभ अतिअपवित्रू । वैरी दुस्तरु जगीं हा ॥९३॥

बंधुकलहें धन वांटितां । अधिक न ये आपुल्या हाता ।

तैं वांटा करिती जे धर्मतां । त्या साधूंसी तत्त्वतां वैर चाळी ॥९४॥

जिचे उदरीं जन्मला आपण । जिचें सदा केलें स्तनपान ।

ते मातेसी धनलोभें जाण । वैर संपूर्ण चालवी ॥९५॥

आपली जे कां निजजननी । अर्थ तीतें करी वैरिणी ।

बाहेर घाली घरांतूनी । मुख परतोनी पाहेना ॥९६॥

ज्याचेनि तुटे भवबंधन । ज्याचेनि बोलें होइजे पावन ।

त्या सद्गुरुसी अबोला जाण । धनाभिमान धरवित ॥९७॥

धनाभिमानाचा बडिवार । सद्गुरुमाजीं पाडी वैर ।

धनाभिमानी अणुमात्र । नव्हे निर्वैर कोणासी ॥९८॥

जें हें सांगीतलें निरुपण । त्या नांव वैर संपूर्ण ।

हें दहावें अनर्थलक्षण ।; अविश्वासी धन तें ऐक ॥९९॥

धनाभिमानाचा विलास । न मानी पित्याचा विश्वास ।

पूर्ण बंधूचा अविश्वास । केवीं सुहृदांस पातेजे ॥३००॥

’आत्मा वै पुत्रनामासि’ । जो साचार धणी सर्वस्वासी ।

त्या पातेजेना निजपुत्रासी । अतिअविश्वासी धनलोभ ॥१॥

धर्म अर्थ काम संपूर्ण । त्रिसत्य सत्य हें वचना ।

पूर्वजांची भाक निर्वाण । देऊनि आपण जे परणी ॥२॥

जिणें जीवू प्राण सर्वस्वेंसीं । साचार अर्पिला भ्रतारासी ।

ऐशियेही धर्मपत्‍नीसी । अविश्वासी धनलोभ ॥३॥

जे उदरीं वाहे नवमासीं । जे सर्वदा विष्ठामूत्र सोशी ।

धनलोभाची जाती कैशी । तेही मातेसी न विश्वासे ॥४॥

धनाभिमान ये जयापाशीं । तो विश्वासेना सद्गुरुसी ।

इतरांची कथा कायसी । पूर्ण अविश्वासी धनमानी ॥५॥

अविश्वासाचें मुख्य कारण । धन आणि दुसरी स्त्री जाण ।

तेथ मोहावलें ज्याचें मन । तो अतिसंपन्न अविश्वासें ॥६॥

जो धनमानी आणि स्त्रीजित । त्यासी विमुख होय हृदयस्थ ।

त्यातें सद्गुरुही उपेक्षित । परम अनर्थ अविश्वासें ॥७॥

सकळ दोषां मुकुटमणी । अविश्वास बोलिला पुराणीं ।

जो प्रकटतां अर्धक्षणीं । करी धुळदाणी वृत्तीची ॥८॥

अविश्वासा अभिमान भेटे । तैं मुक्ताची मुक्तता तुटे ।

मग विकल्पाचेनि नेटें । घाली उफराटें देहबंदीं ॥९॥

अविश्वासें कवळिल्या चित्ता । अभिमानें म्हणे मी ज्ञाता ।

तेव्हां उभउभ्यां पळे आस्तिकता । देखे नास्तिकता सर्वत्र ॥३१०॥

अविश्वास येतां पहा हो । सकुंटुंब पळे सद्भावो ।

मग लोकत्रयीं अभावो । नांदवी निर्वाहो विकल्पेंकरुनी ॥११॥

वाडेंकोडें अविश्वासी । विकल्पू नांदे अहर्निशीं ।

जेथ रिगाव अविश्वासासी । विकल्प त्यासी नागवी ॥१२॥

अंगोवांगीं अविश्वास । परमाथराष्ट्र पाडी वोस ।

सद्गुरुचेही दावी दोष । न मनी विश्वास ब्रह्माचा ॥१३॥

यालागीं सकळ दोषांचा राजा । अविश्वासाहूनि नाहीं दुजा ।

तो रिगोनियां निजपैजा । विभांडी वोजा महासिद्धि ॥१४॥

जिकडे अविश्वासें चाली केली । तिकडे परमार्था पळणी झाली ।

विकल्पाची धाडी आली । ते संधी नागवली बहुतेकें ॥१५॥

सिद्धाचें गेलें सिद्धिभूषण । साधकें सपाई नागवलीं जाण ।

रानभरी झाले साधारण । श्रद्धेचें उद्यान छेदिलें ॥१६॥

यमनियमांचीं नगरें जाळी । क्रोधू तापसा करी होळी ।

मोक्षफळें सफळिता केळी । समूळ उन्मळी मोहगजू ॥१७॥

शमदमाचें घरटें । खाणोनि सांडिलें आव्हाटे ।

वोस विवेकाचे चोहटे । कोणी ते वाटे वागेना ॥१८॥

व्रतोपवास यांचीं साजिरीं । निष्काम उपवनें चौफेरीं ।

तीं जाळिलीं उपराउपरी । नानापरी विकल्पें ॥१९॥

ऐशिया अविश्वासासी । ज्ञानाभिमानी आले भेटीसी।

विकल्पें अभय देऊनि त्यांसी । आपणियापाशीं राहविलें ॥३२०॥

ऐशिया अविश्वासापुढें । परमार्थ काइसें बापुडें ।

विकल्पाचें बळ गाढें । तो करी कुडें तत्काळ ॥२१॥

पोटांतून जो अविश्वासी । तो सदा देखे गुणदोषांसी ।

अखंड द्वेषी परमार्थासी । हा त्यापाशीं स्वभावो ॥२२॥

यापरी अविश्वासी । बद्धवैर पडे परमार्थासी ।

यालागीं जो पोटींचा अविश्वासी । हांसल्याही त्यापाशीं न वचावें दीनीं ॥२३॥

सकळ दोषांमाजीं समर्थ । सकळ दोषांचें राजत्व प्राप्त ।

तो हा अकरावा अनर्थ । असे नांदत धनामाजीं ॥२४॥

अकराही इंद्रियांसी । पूर्ण करी अविश्वासेंसी ।

यालागीं अकरावें स्थान यासी । वस्ति अविश्वासासी मनामाजीं ॥२५॥;

मुख्यत्वें स्पर्धेचें आयतन । बहुविद्या कां बहुधन ।

हेंचि स्पर्धेचें जन्मस्थान । येथूनि जाण तें वाढे ॥२६॥

विद्या झालिया संपन्न । पंडित पंडितां हेळण ।

मुख्य गुरुशीं स्पर्धा करी जाण । हें स्पर्धालक्षण विद्येचें ॥२७॥

गांठीं झालिया धन । स्पर्धा खवळे दारुण ।

कुबेर परधनें संपन्न । मी स्वसत्ता जाण धनाढय ॥२८॥

माझिया निजधनापुढें । गणितां अल्प गंगेचे खडे ।

माझिये धनाचेनि पडिपाडें । कोण बापुडें उभें राहे ॥२९॥

मग जे जे देखे धनवंत । ते ते हेळूनि सांडी तेथ ।

यापरी स्पर्धा अद्भुत । धरुनि अर्थ उल्हासे ॥३३०॥

एवं धरुनियां अर्थ । स्पर्धा बारावा अनर्थ ।

सदा नांदे धनाआंत । तो हा वृत्तांत सांगीतला ॥३१॥;

आतां तीन अर्थांचा मेळा । एके पदीं झाला गोळा ।

तोही नांदे धनाजवळा । ऐक वेगळा विभाग ॥३२॥

स्त्री द्यूत आणि मद्यपान । या तिहींतें वाढवी धन ।

हे तीन अनर्थ दारुण । धनवंता पूर्ण आदळती ॥३३॥

स्त्री द्यूत आणि मद्यपान । या तिहींतें वाढवी धन ।

हे तीन अनर्थ दारुण । धनवंता पूर्ण आदळती ॥३३॥

जो कां पुरुष निर्धन । तो स्त्रियेस जडिसासमान ।

देखोनि निर्धनाचें वदन । प्रत्यक्ष जाण स्त्री थुंकी ॥३४॥

धनहीन पुरुषाचे घरीं । कलहो स्त्री-पुरुषांमाझारीं ।

निर्भर्त्सूनि नानापरी । दवडी घराबाहेरी पुरुषातें ॥३५॥

धनवंता पुरुषासी । स्त्री लवोटवो करी कैसी ।

कुटका देखोनि शुनी जैसी । हालवी पुच्छासी कुंकात ॥३६॥

त्या धनाची झालिया तुटी । स्त्री वसवसोनि लागे पाठी ।

आतां नावडती तुमच्या गोठी । रागें उठी फडफडोनी ॥३७॥

दिवसा पोरांची तडातोडी । रात्रीं न सोसे तुमची वोढी ।

हातीं नाहीं फुटकी कवडी । जळो गोडी जिण्याची ॥३८॥

ऐशापरी कडोविकडी । निर्भर्त्सूनि दूरी दवडी ।

निर्धन पुरुषाची आवडी । न धरी गोडी स्वदारा ॥३९॥

यापरी निर्धन पुरुषासी । स्वस्त्री वश्य नव्हे त्यासी ।

स्त्रीबाधा धनवंतासी । अहर्निशीं अनिवार ॥३४०॥

लक्षूनि धनवंत नर । वेश्या मिरवी शृंगार ।

हावभाव चमत्कार । त्यासी धनाढय थोर भाळले ॥४१॥

वेश्याकामसंगें जाण । अखंड लांचावलें मन ।

तद्योगें मद्यपान । करिती सधन धनमदें ॥४२॥

मद्यपानें जो उन्मत्त । तो स्वेच्छा खेळे द्यूत ।

एवं हेही तिन्ही अनर्थ । जाण निश्चित अर्थासी ॥४३॥

अर्थापाशीं पंधरा अनर्थ । ते सांगीतले इत्थंभूत ।

सुखाचा लेशु येथ । नाहीं निश्चित धनवंता ॥४४॥;

N/A

References : N/A
Last Updated : September 19, 2011

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP