समश्लोकी भगवद्‌गीता - अध्याय नववा

संस्कृत भाषेतील गीतेचे पद्यरूपात मराठी भाषेत रूपांतर करण्याचे अवघड कार्य सदाशिवराव परांजपे यांनी केले.

श्री भगवानुवाच

दोषरहित तुजला मी ज्ञान अति गुहय अनुभविक ज्ञान ॥

ज्याच्या ज्ञाने होशी अशुभाच्या पार तेंच सांगेन ॥१॥

विद्यांचा राजा हे राजा गुहया मधील हेंच असें ॥

पवित्र तसेंच उत्तम अनुभवास प्रत्यक्ष येईलसें ॥२॥अ

धार्मिकहि तें असुनि आचरणेस बहु सुलभ ही आहे ॥

शास्त्रीय ज्ञान तसे विज्ञान अविनाशीच जाणा हे ॥२॥ब

श्रद्धा यावर नाही असे मज ना मिळति शत्रु तापा ते ॥

मृत्यू मम या संसारी निःसंशय फिर फिरुन येती ते ॥३॥

अव्यक्‍त रुप माझें जियें जग सर्व व्यापिलें आहे ॥

माझे ठायीं भूतें त्या भूतात मी नसे पाहे ॥४॥

भूतें न माझे ठायी ऐसें म्हणणेहि योग्य बा आहे ॥

अभ्दुत ईश्‍वर करणी भूतांचा जनकही मीच आहे ॥५॥अ

भुता धारण कर्ता मी आहे परि तसेच भूतात ॥

मायातीत असा मी कर्ता असे मी सदा अलिप्‍त ॥५॥ब

जैसा सर्व-ग वायू आकाशी सर्वदा वसे जाण ॥

भूतें तैशी माझे ठायीं मी ठेवितो नित्य जाण ॥६॥

कौंतेय कल्प अंती मम प्रकृतिलाच भूत गण मिळती ॥

कल्पा गम सम याला कर्ताहि मीच भूत उत्पत्ती ॥७॥

प्रकृतीला वश भूतें प्रकृती वश मज असेच या योगें ॥

वरचे वर भूतांचें उत्पादन तीस मी सदा सांगे ॥८॥

सृष्टयुत्पत्ती कर्मे धनंजया बंधने न मज होती ॥

व्यवहारी उदासीन कर्मात मम न कधीच आसक्‍ती ॥९॥

माझ्यानें तत्वानें निर्मी प्रकृती चराचरा दीना ॥

यायोगें कौंतेया हें जगच्चक्र कधींच भंगेना ॥१०॥

परमेश्‍वर भूतांचा मूढ न जाणोन सत्य ममरुपा ॥

अवमानि-तीच माझ्या दृश्य अशा याच मानुषी रुपा ॥११॥

आशा व्यर्थ तयांची कर्मे निष्फळ ज्ञानही फुकट ॥

मोहिनी राक्षसीशा प्रकृति आश्रया मूढ करिति निकट ॥१२॥

जे दैवी प्रकृतीचे भजक महात्मेच पार्थ असतात ॥

भूतादी अविनाशी मज ओळखून अनन्य भजतात ॥१३॥

मम कीर्तना निरंतर दृढनिश्‍चय यत्‍न युक्‍त करितात ॥

भक्‍ति युक्‍त मज नमुनी ध्यान युक्‍त उपासना हि करितात ॥१४॥

द्वैतें अद्वैतें वा बहुरुपें जग व्याप्‍त-शा मजला ॥

ज्ञानाच्या द्वारानें करिती दुसरे मम उपासनेला ॥१५॥

यज्ञ संकल्प यज्ञहि पितराधार वनस्पति हि यज्ञाची ॥

मंत्रहि मी आहुतिहि मी अग्नी मी हवन द्रव्यही मीची ॥१६॥

मातापिताहि आजा जगदाधारहि पवित्र मी आहे ॥

ॐ कार वेद्यही मी ऋग्यजुः सामदेव मी आहे ॥१७॥

पोषक गति, प्रभू मी निवास साक्षी हितेच्छु आश्रय मी ॥

नाश स्थिति उत्पत्ती भांडार अव्यय बीज आहे मी ॥१८॥

पार्थ ऊनहि पाडी आवर्षण वृष्टिहि मीच पाडी ॥

मृत्यू मी अमृतहि मी असत्‌ सतांची मीच की जोडी ॥१९॥

ऋग्वेद यजुः सामहि यांच्या आज्ञे समान वर्तति ते ॥

पवित्र हि सोम-यागी यज्ञांनी पूजितात ही माते ॥२०॥अ

वर्तुनि ऐसें स्वर्गा इच्छुनि तो मिळवितात ही लोक ॥

तेथें जाउन घेती उपभोग तेथलेच जे अनेक ॥२०॥ब

स्वर्गा विशाल ऐशा उपभोगुनि पुण्य जो असें त्यांचें ॥

साठा सरता येती पुनरपि जन्मास मृत्यु लोकीचे ॥२१॥अ

वेदाज्ञा अनुसरुनी उपभोगाच्या धरुन इच्छेला ॥

सकाम कर्मे करिती स्वर्गमृत्यु याच हेल पाटयाला ॥२१॥ब

माझी उपासना जे मजला चिंतून एकनिष्ठेनें ॥

करिती त्या योग्याच्या योगक्षेमा मीच करी जाणे ॥२२॥

मजविण अन्यहि देवा श्रद्धेनें भजति तेहि कौंतेय ॥

कर्म न यथा विधीते तरि जाणावे तेहि भजक मदीय ॥२३॥

उपभोगी यज्ञांचा स्वामी मी सत्यरुप मम याते ॥

न ओळखति ते पावति जन्ममरण याच चक्र फेर्‍याते ॥२४॥

देव भक्‍त देवांना पितृभक्‍त पावतीच पितराना ॥

भूत भक्‍त भूतांना माझे भक्‍त पावति मत्पदांना ॥२५॥

पत्र पुष्प फल जलही भक्‍तीने जरि मला कुणी दिधले ॥

स्वीकार मी तयांचा करितो कीं भक्‍तिनेच तें भरलें ॥२६॥

कौंतेया जे करिशी खाशी जें हवन दानहि करिशी ॥

तपही जे तूं करिशी अर्पावे सर्व ते तुवा मजशी ॥२७॥

वर्तन हे तोडिल तव शुभ अशुभ हि फलद कर्म बंधास ॥

युक्‍त तूं मजसि मिळशी युवतच योग कर्म फल संन्यास ॥२८॥

भूतामध्यें सम मी अप्रिय प्रियहि मज नसे कोणी ॥

भक्‍त वसति मम ठायीं मी वसतो भक्‍ताचियाच ठिकाणी ॥२९॥

अत्यंत दुराचारी भजेल मज जरि अनन्य भावानें ॥

साधू तो समजावा येई तो मजकडेच बुद्धीनें ॥३०॥

तत्काळचि धर्मात्मा होई मिळवी अखंड शांतीला ॥

कौंतेय निश्‍चयानें समज हे पावे न भक्‍त नाशाला ॥३१॥

नारी शूद्र वैश्य हे जमति जरि पार्थ पाप योनीत ॥

आश्रय मम जर घेती परम गती प्राप्‍त करुन घेतात ॥३२॥

पुण्यात्मे ब्राह्मण जे क्षत्रिय भक्‍ता न मुक्‍तिची शंका ॥

पार्था मज तूं भजरे जन्मा आलास मर्त्य या लोका ॥३३॥

मन माझे ठायी हो मम भक्‍त नमन मज यज-न मजसाठी

मत्परायण होउनी आत्म्या सह तुज पडेल मम गाठी ॥३४॥

सारांश

भक्‍ती आवडते मला फल जलें पर्णे फुलें ही दिली ॥

सेवी मी बहु तोष होय जर तीं भक्‍ती मुळें अर्पिली ॥

भक्‍तीनें मजला भजे नर जरी पापी तरी पावतो ॥

मुक्‍तीला म्हणुनी भजो जन सदा श्रीकृष्ण गोविंद तो ॥१॥

N/A

References : N/A
Last Updated : December 15, 2013

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP